Rządowy projekt ustawy o podatku akcyzowym

106

W zakresie energii elektrycznej:
Główne uwagi podmiotów, zgłoszone w trakcie konsultacji społecznych dotyczyły problemu
zwolnień. Podmioty wskazywały, że konieczne jest objecie zwolnieniem zużycia energii
elektrycznej w elektrociepłowniach oraz doprecyzowanie zwolnienia energii elektrycznej
pochodzącej z odnawialnych źródeł. Obydwa wnioski zostały uwzględnione.
Natomiast wniosek dotyczący zwolnienia wyrobów energetycznych zużywanych w procesie
produkcji energii elektrycznej w elektrociepłowniach nie został uwzględniony ze względu na
konstrukcję prawną, którą przyjął ustawodawca. Ustalono, że zwolnienia obligatoryjne,
przewidziane w dyrektywie 2003/96/WE zostaną zawarte w ustawie, a fakultatywne zostaną
zawarte w odpowiednim rozporządzeniu.
Cześć zgłoszonych uwag dotyczyła także uzupełnienia uzasadnienia o konsekwencje dla
nabywców końcowych, wynikające z przesunięcia momentu powstania obowiązku
podatkowego w akcyzie od energii. Uwaga została przyjęta w tym względzie, że wskazano, iż
nie ma ekonomicznych podstaw do tego, aby ceny energii elektrycznej dla nabywców uległy
podwyższeniu.
W trybie konsultacji postulowano także skreślenie przepisów dotyczących powstania
obowiązku podatkowego w przypadku energii elektrycznej, z uwagi na to, że obowiązek
składania deklaracji związany jest z terminami płatności a nie momentem wydania energii
elektrycznej. W związku z faktem, iż zgodnie z art. 21 ust. 5 dyrektywy 2003/96/WE
momentem powstania obowiązku podatkowego jest moment dostawy do użytkownika
końcowego przez dystrybutora lub redystrybutora, nie jest możliwe połączenie momentu
powstania obowiązku podatkowego i terminu płatności w przypadku energii elektrycznej.
W toku konferencji uzgodnieniowej z branżą energetyczną poruszone zostały także kwestie
ewidencji energii elektrycznej. Projektodawca wyjaśnił, że szczegółowe rozwiązania prawne
z zakresu ewidencji uregulowane zostaną w rozporządzeniu wydanym na podstawie art. 87
przedmiotowego projektu.
Podmioty branży energetycznej postulowały także konieczność wprowadzenia definicji
procesu produkcji energii elektrycznej. Przedstawiona przez branżę definicja nie ujmowała
jednakże całości procesów, które będą opodatkowane zgodnie z projektem ustawy i w efekcie
uznano, że nie jest możliwe stworzenie opisu procesu produkcji, który objąłby wszystkie
możliwe sytuacje.
Ważnym z punktu widzenia podmiotów działających w branży energetycznej okazało się
ustalenie przepisów przejściowych w związku ze zmianą systemu opodatkowania i przejściem
obowiązku podatkowego z producentów na dystrybutorów. Uwaga została uwzględniona i
wprowadzono odpowiednie zapisy w art. 159 przedmiotowego projektu.

W zakresie wyrobów tytoniowych:
Głównie uwagi dotyczyły struktury i stawek podatku akcyzowego na papierosy i zostały
zgłoszone przez firmy tytoniowe. Firmy te nie wypracowały wspólnego stanowiska wobec
proponowanych ustawowych regulacji w tym zakresie, bowiem każda z nich ma inne
podejście do sposobu opodatkowania wyrobów tytoniowych, które uzależnione jest od
konkretnej sytuacji firmy w kraju i jej pozycji rynkowej. Dlatego też firmy podzieliły się,
część z nich ( British American Tobacco i Philip Morris) poparła, część firm zaś ( takich jak:
Imperial Tobacco, Scandinavian Tobacco, Altadis Gallaher i Zakłady Tytoniowe w Lublinie)

107
zdecydowanie sprzeciwiła się propozycji struktury opodatkowania akcyzą papierosów
polegającej na wzroście stawki kwotowej i ustaleniu stałej stawki procentowej na poziomie
25%, liczonej od ceny detalicznej. I tak, firma Imperial Tobacco, Altadis i Gallaher wystąpiły
z propozycją wprowadzenia struktury opodatkowania akcyzą papierosów opartej na wzroście
stawki kwotowej i ustaleniu stałej stawki procentowej na poziomie 35% liczonej od ceny
detalicznej. Natomiast firma Scandinavian Tobacco i Zakłady Tytoniowe w Lublinie
opowiedziały się za utrzymaniem aktualnie obowiązującej struktury opodatkowania akcyzą
papierosów opartej na proporcjonalnym wzroście stawki kwotowej i procentowej.
Wobec braku konsensusu, resort finansów zaproponował wariant pośredni i przedstawił
propozycję struktury opodatkowania akcyzą papierosów opartą na wzroście stawki kwotowej
i ustaleniu stałej stawki procentowej na poziomie 31,41%. Proponowany wariant określenia
składowych stawki akcyzy, przy założeniu pełnego przeniesienia skutków podwyżki akcyzy
na ceny, spowoduje wyższy wzrost cen detalicznych papierosów niż przy mechanizmie
struktury ze stałą stawką procentową na poziomie 25%. Ponadto proponowany wariant
spowoduje również większą rozpiętość cenową między papierosami drogimi i tanimi niż
miałoby to miejsce przy strukturze ze stawką procentową na poziomie 25%. Dlatego też firmy
tytoniowe, produkujące wyłącznie papierosy tanie lub w zdecydowanej większości papierosy
tanie, główni oponenci struktury opodatkowania ze stawką procentową na poziomie 25%
opowiedziały się za opodatkowaniem papierosów ze znacznie wyższą stawką procentową.
Sprzeciw, niektórych firm tytoniowych wzbudziła również ustawowa propozycja struktury
opodatkowania akcyzą tytoniu do palenia, polegająca na wzroście stawki kwotowej i
ustaleniu stałej stawki procentowej na poziomie 25% liczonej od ceny detalicznej. Tym
niemniej większość firm opowiedziała się za zwiększeniem opodatkowania tytoniu do palenia
w taki sposób, aby opodatkowanie tytoniu do palenia stanowiło 2/3 opodatkowania akcyzą
papierosów
Poparcie dla proponowanej ustawowej regulacji dotyczącej struktury opodatkowania
podatkiem akcyzowym tytoniu do palenia zgłosiły: British American Tobacco i Philip Morris,
które ponadto wystąpiły również z propozycją zwiększenia projektowanych ustawowych
stawek kwotowych dla tytoniu do palenia, a nawet zrównania stawek akcyzy na tytoń do
palenia ze stawkami akcyzy na papierosy.
Wobec braku jednolitego stanowiska branży tytoniowej, co do struktury i stawek akcyzy na
tytoń do palenia, resort finansów zaproponował tę samą strukturę opodatkowania tytoniu do
palenia jak w przypadku papierosów, tj. opartą na wzroście stawki kwotowej i ustaleniu
stawki procentowej na stałym poziomie 31,41%. Ponadto stawka kwotowa została ustalona w
taki sposób aby opodatkowanie akcyzą tytoniu do palenia stanowiło 2/3 opodatkowania
papierosów.
Z propozycją obniżenia stawki akcyzy na cygara i cygaretki wystąpiły firmy Altadis
Scandinavian Tobacco i Zakłady Tytoniowe w Lublinie. Poparcie dla proponowanej w
projekcie ustawy stawki kwotowej akcyzy na cygara i cygaretki w wysokości 260,00 zł/1000
szt. zgłosiły firmy Philip Morris i British American Tobacco. Biorąc pod uwagę zgłoszone w
trakcie konsultacji propozycje dotyczące obniżenia stawki akcyzy na te wyroby jak i
analizując poziomy akcyzy w krajach ościennych resort finansów obniżył stawkę kwotową
akcyzy na cygara i cygaretki do poziomu 235,00 zł/1000 szt.
Z koncepcją obniżenia proponowanych ustawowych kwotowych stawek akcyzy na papierosy
lub tytoń do palenia nieobjętych obowiązkiem oznaczania znakami akcyzy i nieoznaczonych
maksymalną ceną detaliczną wystąpiły następujące firmy tytoniowe: Altadis, Gallaher
Scandinavian Tobacco Imperial Tobacco. Inne podmioty nie zgłosiły uwag w tym zakresie co
należy uznać za akceptację zaproponowanych zmian. Resort finansów wychodząc naprzeciw

108
zgłoszonym postulatom obniżył stawkę kwotową na takie papierosy z proponowanej
uprzednio kwoty 400 zł/1000 szt. do poziomu 300 zł/1000 szt. przy jednoczesnym
pozostawieniu na niezmienionym poziomie stawki akcyzy dla tytoniu do palenia w wysokości
200 zł/kg , tak aby zachowana została proporcja w opodatkowaniu tych wyrobów na poziomie
2/3.
Odnośnie do minimalnej stawki akcyzy na papierosy resort finansów podwyższył tę stawkę z
poziomu 90% do poziomu 100% całkowitej kwoty podatku akcyzowego naliczonego od NKC
co jest wynikiem przyjęcia struktury opodatkowania papierosów z wyższą stawką
procentową, powodującą zwiększenie rozpiętości cenowej między papierosami drogimi i
tanimi, co może również być powodem obniżania się NKC.
W sprawie nadmiernych zapasów papierosów lub tytoniu do palenia większość firm
opowiedziała się za przywróceniem tej regulacji. Resort finansów wyjaśnia, iż regulacja ta
była wprowadzona do poprzedniego projektu ustawy z uwagi na przewidywane dwuetapowe
znaczne podwyżki i zmiany struktury stawek przy założeniu, iż regulacja zawarta w projekcie
będzie obowiązywała od stycznia 2008 r. Ponieważ stawki wprowadzone niniejszym
projektem ustawy o podatku akcyzowym będą obowiązywały dopiero od 2009 r. i
doprowadzą do osiągnięcia minimum akcyzowego wymaganego przez dyrektywy oraz z
uwagi na fakt, iż projekt ustawy nie ma charakteru regulatora rynku lecz podatkowy i
finansowy, przepisy o opodatkowaniu nadmiernych zapasów wydają się być zbędne.

3. Wpływ aktu normatywnego na:

a) sektor finansów publicznych, w tym budżet państwa i budżety jednostek samorządu
terytorialnego

Mając na uwadze zmianę stawek podatku akcyzowego dla niektórych wyrobów akcyzowych
(art. 85 i 95 ustawy) szacuje się, iż:
- z tytułu wprowadzenia stawki podatku akcyzowego na gaz ziemny w stanie gazowym do
celów opałowych oraz na węgiel i koks do celów opałowych w wysokości 1,18 zł/GJ, tj.
stawka minimalna określona w dyrektywie – brak skutków dla budżetu państwa do końca
2011 r., gdyż zakłada się zwolnić od akcyzy węgiel i koks do dnia 1 stycznia 2012 r., a
gaz ziemny do dnia 31 października 2013 r. lub do czasu gdy udział gazu ziemnego w
konsumpcji energii na terytorium kraju osiągnie 25% . Jednakże w momencie, gdy udział
gazu ziemnego w konsumpcji energii osiągnie 20% - wówczas przewiduje się do dnia 31
października 2013 r. stosowanie akcyzy stanowiącej 50% stawki 1,18 zł/GJ,
- z tytułu wzrostu akcyzy na wyroby tytoniowe:
w 2009 r. o ok. 18,10% na papierosy, o ok. 51,60% na tytoń do ręcznego sporządzania
papierosów i na inny tytoń do palenia o ok. 172% przy założeniu, iż w 2008 r. nie
wzrośnie cena detaliczna i tym samym nie wzrośnie kwota akcyzy liczona w procencie
ceny detalicznej,
- nastąpi wzrost dochodów budżetowych o ok. 2100 mln zł (w tym: 1890 mln zł od
papierosów i 210 mln zł od tytoniu do palenia) przy założeniu spadku sprzedaży
papierosów o ok. 4,5 %, tytoniu do ręcznego sporządzania papierosów o ok. 5 % oraz
innego tytoniu do palenia o ok. 30 %.

109
Ponadto, w kontekście skutków finansowych dla budżetu państwa na szczególną uwagę
zasługują następujące kwestie:
1) Wprowadzenie regulacji zmieniającej moment powstania obowiązku podatkowego od
energii elektrycznej może spowodować straty dla budżetu państwa wynikające ze strat
„przesyłowych” energii. Przyjmuje się (w oparciu o dane pochodzące z branży
energetycznej), że straty energii elektrycznej związane z przesyłaniem do odbiorcy
końcowego wynoszą ok. 10%.
Szacuje się więc, że straty te wyniosą w skali roku ok. 270 mln zł (przy stawce akcyzy na
energię elektryczną pozostającej na niezmienionym poziomie). Obecnie nabywca końcowy
energii elektrycznej obciążany jest kosztami z tytułu podatku akcyzowego zarówno od energii
elektrycznej mu dostarczonej jak i od strat „przesyłowych”. Po zmianie regulacji nabywca
końcowy poniesie koszty związane z podatkiem akcyzowym od faktycznie dostarczonej mu
energii elektrycznej. Oszacowanie wpływu zmiany systemu na ewentualny wzrost cen nie jest
możliwe chociażby ze względu na niemożliwe do przewidzenia zachowania producentów –
obecnych podatników.
2) Ewentualny wzrost cen energii związany ze zmianą momentu powstania obowiązku
podatkowego z momentu jej wydania przez producenta na moment dostawy przez
dystrybutora lub redystrybutora do nabywcy końcowego związany byłby z chęcią
zwiększenia zysku przez producentów energii elektrycznej, którzy nie dokonaliby obniżenia
ceny energii, pomimo zdjęcia z nich obowiązku zapłaty akcyzy od energii elektrycznej
wydanej (art. 6 ust. 5 dotychczas obowiązującej ustawy o podatku akcyzowym). Z drugiej
strony, brak lub niepełna obniżka cen energii przez producentów pozwoliłaby na uzyskanie
przez nich dodatkowych środków na inwestycje. W związku z tym szacuje się, że ceny
energii elektrycznej mogą wzrosnąć o 5% w stosunku do taryfy cenowej ustalanej przez URE,
przez co koszty utrzymania gospodarstw domowych oraz koszty działania przedsiębiorstw
mogą ulec zmianie. Wzrost cen energii na założonym poziomie spowoduje wzrost inflacji o
0,19 pkt procentowego. W przypadku przedsiębiorstw energochłonnych oznaczałoby to
podwyżkę kosztów produkcji.
3) Niemniej jednak będzie rozważane podjęcie działań mających na celu zapobieżenie
podwyżkom cen energii elektrycznej związanych ze zmianą zasad jej opodatkowania.
4) Nowe regulacje doprowadzą do zlikwidowania patologii w postaci zaniżania
deklarowanych kwot wartości samochodów sprowadzanych z innych krajów UE. Nie będzie
to jednak bariera ochronna dla polskiego rynku, a jedynie narzędzie regulujące wysokość
kwot podatku akcyzowego odprowadzanych do budżetu państwa w związku z nabyciem
wewnątrzwspólnotowym samochodów. Mając na uwadze powyższe można spodziewać się
zmniejszenia napływu używanych samochodów z krajów UE do Polski, jednakże ze względu
na wielość czynników mających wpływ na ten fakt, szacunki wpływu proponowanego
narzędzia na ilość sprowadzanych samochodów są niemożliwe do przeprowadzenia.
5) Ponadto w przedmiotowym projekcie wprowadzono zapisy, które wpłyną korzystnie na
skuteczność i terminowość windykacji należności podatkowych, zwłaszcza odsetek za
zwłokę i doprowadzą do zmniejszenia wielkości zaległości podatkowych (art. 69).
6) Wprowadzenie systemu teleinformatycznego przemieszczania wyrobów akcyzowych na
terytorium kraju nie zawiera oszacowania kosztów dla budżetu państwa, gdyż system ten jest
już zrealizowany.
7) Wprowadzenie rozwiązania umożliwiającego dokonywanie importu wszystkich wyrobów
akcyzowych z zastosowaniem procedury zawieszenia poboru akcyzy wywoła skutki
budżetowe w postaci przesunięcia w czasie wpływu należności podatkowych z tytułu importu

110
wyrobów akcyzowych na moment ich wyprowadzenia ze składu podatkowego poza
procedurą zawieszenia poboru akcyzy. Szacuje się, że objęcie wyrobów akcyzowych
importowanych procedurą zawieszenia poboru akcyzy (przy założeniu pozostawania tych
wyrobów w procedurze zawieszenia poboru akcyzy, średnio przez 1 miesiąc), spowoduje
przesunięcie wpływów do budżetu państwa w 2009 r. w wysokości ok. 110 mln. zł o jeden
miesiąc.
8) Wprowadzenie zerowej stawki podatku akcyzowego na biogaz, wodór i biowodór nie
spowoduje ujemnych skutków dla budżetu państwa. Zastosowanie tych wyrobów jako paliwa
do silników spalinowych nie wpłynie w znaczący sposób na zmniejszenie popytu na znacznie
tańsze tradycyjne paliwa płynne.

Projekt ustawy był przedmiotem uzgodnień z Komisją Wspólną Rządu i Samorządu
Terytorialnego. Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego uznała projekt ustawy o
podatku akcyzowym za uzgodniony bez uwag, z zastrzeżeniem iż wprowadzenie
proponowanych stawek akcyzy będzie rodzić w przyszłości skutki finansowe dla jednostek
samorządu terytorialnego.
Reasumując, dodatkowe wpływy do budżetu państwa z tytułu proponowanych rozwiązań
mogą wynieść w 2009 r. ok. 1 720 mln zł. Jednak skutki dla budżetu w kolejnych latach
obowiązywania ustawy zależne będą w znacznej mierze od ewentualnych zmian wysokości
stawek podatku akcyzowego.

b) rynek pracy
Przedstawione uproszczenia rozwiązań prawnych w projekcie ustawy powinny wpłynąć
pozytywnie na zwiększenie rynku pracy, np. poprzez zwiększenie ilości składów
podatkowych magazynowych, co w sposób naturalny będzie zwiększało rynek pracy.
Istnieją potencjalne możliwości zwiększenia ilości miejsc pracy w składach celnych lub
wolnych obszarach celnych dzięki wprowadzeniu możliwości oznaczania importowanych
wyrobów akcyzowych znakami akcyzy na terytorium kraju.
Zakładany w 2009 r. spadek sprzedaży papierosów o ok. 4,5%, tytoniu do ręcznego
sporządzania papierosów o ok. 5% oraz innego tytoniu do palenia o ok. 30% (związany ze
wzrostem stawek podatku akcyzowego na te wyroby) może mieć nieznaczny negatywny
(zmniejszenie zatrudnienia) wpływ na rynek pracy. Jednak z uwagi na brak możliwości
wglądu w sytuację ekonomiczno-finansową podmiotów tej branży, traktowanej jako
tajemnica handlowa, wpływ ten jest niemożliwy do oszacowania.

c) konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym funkcjonowanie
przedsiębiorstw

Jednoznaczne rozstrzygnięcie kwestii podatnika w przypadku wyprowadzenia ze składu
podatkowego poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy wyrobów akcyzowych nie będących
własnością podmiotu prowadzącego skład podatkowy oraz wprowadzenie „zezwolenia
wyprowadzenia” może przyczynić się do rozwoju usługowych (magazynowych) składów
podatkowych, co jest z pewnością pożądane z gospodarczego punktu widzenia.
Wskazać ponadto należy na przewidziane w projekcie uregulowania dotyczące: