W dniu 2015-12-17 o 05:24, 1634Racine pisze:
> G.S. w news:alpine.WNT.2.20.1512160007500.1964@virtual
>>> On Sat, 12 Dec 2015, 1634Racine wrote:
>>>> macie moze *konkretna* wiedzę o mozliwosci *bezplatnego* korzystania
>>>> z kronikarskich mat. filmowych sprzed 1945 (+ z 45go)?
>>>> jak to jest z prawami, w sensie: płatnosc. Bo zdaje sie, ze wlasnie
>>>> uplywa 70 lat,wiec na moje oko - bezplatne, co najwyzej z
>>>> zaznaczeniem tego i owego.
>>>> Jak jest?
>>> Prawa majątkowe wygasają 70 lat, ale nie od stworzenia, lecz
>>> *od śmierci autora*.
>
> a wiec:
> kto jest *autorem* kronik filmowych z czasow wojennych, np I WW, II WW? -
> byli wowczas operatorzy ktorzy zapewne na zlecenia (jakichs ministerstw
> wojennych, agencji "fotograficzno-kinowych", itp itd) wykonywali zdjecia
> filmowe, dostali wowczas za to zapewne jakies pieniadze (ew. pensja?), dalej
> dysponowali tym juz tylko zleceniodawcy wg. wlasnego widzimisie.
> Czy operatorzy zdjec filmowych przedstawiajacych (to tylko przyklad) np.
> Kalisz plonacy w czasie I WW, albo ladowanie w Normandii w czasie II WW -
> są *autorami* kronik w tym sensie, o jakim piszesz? Zastanawiam sie nad
> tym, kto wlasciwie jest dzisiaj podmiotem, ktoremu powinno sie placic za
> korzystanie z tych materialow? potomkowie operatorow? instytucja, ktora
> twierdzi, że ma prawa do tych kronik, chociaz nikt nie wie, jakim cudem? ma,
> bo jest np. jakims Muzeum Wojny brytyjskim,bądz niemieckim, nikt nie
> sprawdza - skad ma te materialy...
> Warto dodac, że w przypadku mat filmowych I, II WW - zaloze sie - nikt nie
> wie, kto robil te zdjecia filmowe, za to pieniadze za wykorzystanie - wiele
> instytucji wyciaga rece. Jakims cudem weszli w posiadanie tasm.

Jakim cudem? To zależy od instytucji. Niektóre zostały powołane
dokładnie w tym celu żeby je gromadzić.
Pracownicy pozyskują takie materiały z każdego możliwego źródła i w
takim zakresie, na jaki pozwalają fundusze. Począwszy od wielkich
aukcji, poprzez odkupywanie od osób prywatnych (szukają też na "pchlich"
targach, wszelkiego rodzaju jarmarkach itp.), a skończywszy na
darowiznach (np.samotny dziadek oddaje za darmo to co miał na strychu).

Prawa autorskie to jedno.
Sam twórca może mieć prawa autorskie, ale autorskie prawa majątkowe może
mieć instytucja, która zleciła wykonanie takiej kroniki operatorowi (czy
całej ekipie). I teraz pytanie brzmi, czy instytucja powstała po wojnie
jest kontynuacją instytucji przedwojennej, czy instytucją nową, która na
mocy jakichś tam ówczesnych przepisów przejęła takie materiały.

Drugą sprawą jest to, czy taki materiał został uznany za zabytkowy. I
dostęp do takich kronik może wynikać z odrębnych przepisów i przyczyn
praktycznych.

Np. w bibliotekach PAN są książki (księgi :)) z (np.) XVI w. i raczej
nikt nie ma wątpliwości, że prawa autorskie (w tym majątkowe) dawno
wygasły. Jednak dostęp do takich materiałów ma tylko wąska grupa
specjalistów (jak student chce to obejrzeć bo potrzebuje do do swoich
badań, to musi mieć specjalną zgodę i robi to pod nadzorem, "szary"
człowiek z ulicy nie ma szans...).
W czasach przed informatycznych zrobienie kopii takiego dzieła, do
którego dostęp mogli mieć wszyscy było problematyczne, czasochłonne i
bardzo kosztowne i często nie miało sensu (z punktu widzenia badacza
dostęp do kopii to nie to samo...).

Obecnie na potrzeby przeciętnego "oglądacza" takie materiały (w tym
filmy - czas to nie jedyne kryterium żeby coś było uznane jako zabytek)
są sukcesywnie digitalizowane. To znacznie przyśpieszyło możliwość
udostępniania, ale nadal jest to kosztowne (nie wszystko nadaje się z "z
marszu" do obróbki - trzeba to odpowiednio przygotować żeby się nie
rozpadło, sprzęt który minimalizuje inwazyjność digitalizacji często
jest robiony specjalnie dla tego konkretnego egzemplarza, o
specjalistycznym oprogramowaniu nie wspominając).

Więc wracając do sedna, czyli do opłat za dostęp. Te opłaty
niekoniecznie wynikają z samych autorskich praw majątkowych. Kosztowne
jest techniczne umożliwienie dostępu.

Od dawna toczy się dyskusja czy zasadne jest branie opłat za coś, co
jest finansowane z budżetu, czyli z naszych podatków, czyli już raz
każdy za to zapłacił...

Takich państwowych instytucji, którym płacimy za pracę, a za wyniki
swoich prac pobierają opłaty jest dużo więcej (GUS, IGIK - Instytut
Geodezji i Kartografii, itd).

Ja nie wiem, czy takie wyciąganie rąk po kasę jest słuszne czy nie (bo
to osobny temat), ale mam nadzieję, że chociaż częściowo odpowiedziałem
na Twoje pytanie :)

Pozdrawiam
Piotr