Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo - kredytowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw

wypłaty oraz obowiązków informacyjnych ze strony instytucji kredytowych wobec jej
faktycznych i potencjalnych deponentów.
Spółdzielcze kasy oszczędno ciowo - kredytowe są instytucjami pełniącymi specyficzną rolę w
polskim systemie gospodarczym, tj. podobnie jak banki są osobami prawnymi, utworzonymi na
podstawie ustawy, uprawnionymi do wykonywania czynno ci obcią ających ryzykiem rodki
powierzone pod tytułem zwrotnym. Pomimo tego, e przepisy dyrektywy 2006/48/WE
Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca 2006 r. w sprawie podejmowania i
prowadzenia działalno ci przez instytucje kredytowe nie mają zastosowania do SKOKów,
instytucje te mieszczą się w zakresie definicji ,,instytucji kredytowych”, przyjętej w dyrektywie
94/19/WE w sprawie systemów gwarantowania depozytów. Kasy są bowiem instytucjami,
których działalno ć polega na przyjmowaniu depozytów lub innych funduszy podlegających
zwrotowi od ludno ci oraz na przyznawaniu kredytów na swój własny rachunek.
Jednak w odró nieniu od banków, których depozyty podlegają ochronie na mocy ustawy z dnia
14 grudnia 1994 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym (ustawa o BFG), depozyty zło one
w spółdzielczych kasach oszczędno ciowo – kredytowych w obecnym stanie prawnym
zabezpieczane są przez tzw. ,,Program Ochrony Depozytów Spółdzielczych Kas
Oszczędno ciowo – Kredytowych”. Na program ten składają się dwa elementy:
1) fundusz stabilizacyjny, tworzony ze składek płaconych przez wszystkie kasy, będący w
dyspozycji Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędno ciowo – Kredytowej (zwanej dalej
równie Kasą Krajową), oraz
2) ubezpieczenie depozytów oferowane przez Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych
Spółdzielczych Kas Oszczędno ciowo – Kredytowych (TUW SKOK).
W zakresie funduszu stabilizacyjnego nale y wskazać, i zgodnie z art. 42 oraz wewnętrznym
statutem, Kasa Krajowa zapewnia kasom stabilno ć finansową poprzez udzielanie wsparcia
finansowego ze rodków funduszu stabilizacyjnego, a tak e sprawuje kontrolę nad kasami dla
zapewnienia bezpieczeństwa zgromadzonych w nich oszczędno ci. W tym zakresie, Kasa
Krajowa mo e udzielać kasom kredytów i po yczek, za kasy zobligowane są do wnoszenia na
wyodrębniony w Kasie Krajowej fundusz stabilizacyjny rodków w wysoko ci co najmniej 1%
i nie więcej ni 3% swoich aktywów.
Drugi element funkcjonującego Programu Ochrony dla kas przewiduje gwarancje zwrotu
okre lonych kwot depozytów zapewniane przez Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych
SKOK, działające na podstawie ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalno ci ubezpieczeniowej
(Dz. U. Nr 124, poz. 1151, z pó n. zm.) oraz statutu nadanego temu podmiotowi w drodze
uchwały Walnego Zgromadzenia. Obecnie działalno ć TUW SKOK uwa ana przez kasy za
odpowiednik systemu gwarantowania przewidzianego dla banków w ustawie o BFG, ma
poprzez ubezpieczenie wypłaty depozytów zapewniać stabilno ć całego systemu spółdzielczych
kas oszczędno ciowo – kredytowych i bezpieczeństwo deponentom.
40

Uwzględniając istotną rolę kas w sektorze finansowym, za celowe nale y uznać
zaprojektowanie rozwiązań, które posłu yłyby jako mechanizmy dodatkowego wzmocnienia
bezpieczeństwa członków kas oraz zapewnienia stabilno ci finansowej całemu systemowi
finansowemu. W tym kontek cie, nale y zwrócić uwagę na efektywno ć obecnie istniejącego
systemu gwarantowania depozytów, który funkcjonuje w odniesieniu do banków na podstawie
ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym. Bankowy Fundusz Gwarancyjny odgrywa
bowiem szczególną rolę w zakresie umacniania stabilno ci oraz tworzenia sieci bezpieczeństwa
w polskim systemie bankowym. Nale y zauwa yć, i ocena zagro eń w tym sektorze słu ąca
okre leniu zapotrzebowania na rodki finansowe systemu gwarantowania depozytów, a tak e
wczesna identyfikacja niebezpieczeństwa niewypłacalno ci w bankach warunkująca podjęcie
niezbędnych działań przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny we współpracy z Komisją Nadzoru
Finansowego oraz innymi instytucjami wyznaczają poziom bezpieczeństwa
rodków
finansowych zgromadzonych przez deponentów w bankach i sprzyjają wzmacnianiu
wiarygodno ci polskiego systemu finansowego.
Mając na uwadze powy sze oraz ze względu na skalę potencjalnych zagro eń płynących
dla samych kas oraz ich klientów, a tak e celem zwiększenia bezpieczeństwa systemu zasadne
wydaje się opracowanie rozwiązań prawnych uwzględniających specyfikę kas, za jednocze nie
umo liwiających zastosowanie ju funkcjonującego systemu gwarantowania depozytów
w ramach Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. Wydaje się, i przy zastosowaniu rozwiązań
zaproponowanych w projektowanym akcie prawnym, mo liwe stałoby się objęcie SKOK
obowiązkowym systemem gwarantowania prowadzonym przez Bankowy Fundusz
Gwarancyjny na wzór systemu istniejącego dla banków, bez konieczno ci tworzenia odrębnego
bytu prawnego. Osiągnięcie tego celu wymagałoby partycypacji kas w finansowaniu funduszu
przeznaczonego na gwarantowanie gromadzonych przez nie depozytów. Co więcej, kluczową
kwestią umo liwiającą rozwiązywanie problemów w zakresie niedostępno ci rodków w kasach
jest posiadanie dostępu do informacji oraz mo liwo ć wymiany tych informacji pomiędzy
odpowiednimi instytucjami, poniewa tylko uzyskanie niezbędnych, wiarygodnych danych
pozwoli wła ciwym organom na zdiagnozowanie sytuacji i podjęcie wła ciwych działań. W
tym kontek cie projektowana regulacja kładzie szczególny nacisk na rozwiązanie kwestii
odnoszących się do zakłóceń w
przepływie informacji pomiędzy zainteresowanymi
instytucjami, na które oddziaływać będzie w największym stopniu.
Uwzględniając powy sze zało enie, w projektowanej ustawie znaczna czę ć przepisów
powstała w oparciu o regulacje zawarte w ustawie o BFG, stąd wiele sformułowań zostało
przeniesionych wprost, w brzmieniu zawartym w ustawie, za wprowadzane modyfikacje
dotyczą zwłaszcza nomenklatury uwzględniającej zmianę podmiotów, których dotyczy
regulacja (m.in. zmiana: ,,bank” lub ,,podmiot objęty systemem gwarantowania” na ,,kasa”)
oraz charakterystyki tych podmiotów w zakresie ich struktury organizacyjnej i prowadzonej
działalno ci. Ponadto, przy wykorzystaniu przepisów przeniesionych wprost - w celu
zachowania logicznego porządku i spójno ci przepisów projektowanej ustawy - w projekcie
zmieniono przede wszystkim odniesienia do odpowiednich aktów prawnych i jednostek
41

redakcyjnych zamieszczonych w przenoszonych przepisach, tak aby odniesienia te były zgodne
ze stanem faktycznym występującym w projekcie.
Najistotniejsze postulaty zawarte w niniejszym projekcie ustawy o zmianie ustawy

o spółdzielczych kasach oszczędno ciowo – kredytowych:
• wprowadzenie przepisów regulujących zasady przejęcia, likwidacji i upadło ci kas w
tym: okre lenia zasad łączenia się kas oraz zasad przejęcia kasy przez inną kasę, bank
spółdzielczy lub bank krajowy,
• wprowadzenie przepisów okre lających zasady utworzenia i funkcjonowania
obowiązkowego systemu gwarantowania rodków pienię nych
• wprowadzenie przepisów dotyczących postępowania naprawczego i zarządu
komisarycznego w tym: wprowadzenia zarządu komisarycznego w kasie i Kasie
Krajowej oraz mo liwo ci ustanowienia zarządu komisarycznego tak e wtedy gdy
podmiot nie ma zarządu,
• wprowadzenie przepisów dotyczących sprzeda y wierzytelno ci pienię nych
wynikających z tytułu udzielonych po yczek i kredytów.
Ponadto nowelizacja dotyczy m.in.:
• wprowadzenia przepisów dotyczących outsourcingu kas,
• wprowadzenia przepisów dotyczących kadencyjno ci rady nadzorczej i członków
zarządu Kasy Krajowej i kas na poziomie ustawy a nie na poziomie statutów jak
dotychczas,
• wprowadzenia mo liwo ci zaciągnięcia po yczki podporządkowanej przez kasę z
innych ródeł ni fundusz stabilizacyjny.
• wprowadzenia przepisu ustanawiającego obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej
przez osoby zatrudnione w kasie i Kasie Krajowej oraz osoby przeprowadzające
kontrolę lub czynno ci nadzorcze,
• doprecyzowanie przepisów w zakresie działań w zakresie utrzymania płynno ci oraz
rezerwy płynnej na odpowiednim poziomie, w tym przepisów dotyczących mo liwo ci
podwy szenia przez Komisję Nadzoru Finansowego limitu rezerwy płynnej dla
wszystkich kas w przypadku zagro enia płynno ci jednej kasy,
• doprecyzowania przepisów dotyczących sprawowania skutecznego nadzoru przez
Komisję Nadzoru Finansowego oraz kontroli prowadzonej przez Kasę Krajową,
• dokonania zmiany przepisów dotyczących składki na pokrycie kosztów działalno ci
Kasy Krajowej oraz nadzoru sprawowanego przez Komisję Nadzoru Finansowego
polegającej na okre leniu obowiązku ponoszenia jedynie kosztów nadzoru
sprawowanego przez Komisję Nadzoru Finansowego,
42

• doprecyzowania i uzupełnienia przepisów dotyczących przekazywania do Komisji
Nadzoru Finansowego informacji sprawozdawczych przez kasy i Kasę Krajową,
• umo liwienia wydawania przez Komisję Nadzoru Finansowego rekomendacji
dotyczących dobrych praktyk ostro nego i stabilnego zarządzania Kasą Krajową,
• rozszerzenia zakresu czynno ci Komisji Nadzoru Finansowego w ramach
sprawowanego nadzoru nad działalno cią kas o badanie poziomu ryzyka
podejmowanego przez kasy oraz badanie i analizę jako ci aktywów i ródeł ich
finansowania,
• ograniczenia uprawnień w zakresie zgłaszania wniosku o ogłoszenie upadło ci kasy
wyłącznie do kompetencji Komisji Nadzoru Finansowego,
• wprowadzania przepisów dotyczącego przepisów karnych stosowanych w przypadku
przekazywania nieprawdziwych lub nierzetelnych informacji Komisji Nadzoru
Finansowego,
• doprecyzowania przepisu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku
Polskim regulującego mo liwo ć udzielenia Kasie Krajowej przez Narodowy Bank
Polski kredytu na zasilenie funduszu stabilizacyjnego
• wprowadzenia niezbędnych zmian wynikających ze zmian innych ustaw, w tym
w zakresie np. ustawy o usługach płatniczych, ustawy o kredycie konsumenckim czy
ustawy o NBP.
Szczegółowy opis proponowanych zapisów.
Art. 1. projektu wprowadza następujące zmiany do ustawy z dnia 5 listopada 2009 r.
o spółdzielczych kasach oszczędnościowo – kredytowych (Dz. U. z 2012 r. Nr …poz….):
Pkt 1 projektu rozszerza zakres ustawy o zasady utworzenia i funkcjonowania obowiązkowego
systemu gwarantowania rodków pienię nych zgromadzonych na rachunkach w kasach lub
nale nych z tytułu wierzytelno ci oraz zasady gromadzenia i wykorzystywania informacji
o kasach.’;
Pkt 2 projektu wprowadza słowniczek definiujący nową nomenklaturę, którą posługuje się
ustawa.
Pkt 3 projektu – zmiana wynika ze zmiany ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach
płatniczych (Dz. U. Nr 199, poz. 1175 oraz Nr 291, poz. 1707); dodany ust. 3 w art. 3
wskazuje, e kasy podlegają wpisowi do rejestru krajowych instytucji płatniczych i innych
dostawców. Wpis stanowić będzie potwierdzenie uprawnienia kasy do wiadczenia usług
płatniczych.
W pkt 4 art. 9a proponuje się wprowadzenie regulacji dotyczącej tzw. outsourcingu,
czyli prowadzenia działalno ci z wykorzystaniem podmiotów zewnętrznych.
43

Rozwiązania przyjęte w innych sektorach rynku usług finansowych w zakresie outsourcingu
wskazują, e ustawodawca zapewnia Komisji Nadzoru Finansowego wpływ na zlecanie przez
instytucje prowadzące działalno ć finansową innym podmiotom istotnych czynno ci
związanych z prowadzeniem działalno ci nadzorowanej, co nie odbiega od ram prawnych
outsourcingu usług wiadczonych przez instytucje kredytowe i firmy inwestycyjne w innych
państwach członkowskich. Jest to związane z konieczno cią dbania przez nadzór finansowy o
bezpieczeństwo rodków pienię nych zgromadzonych przez klientów lub powierzonych w
celach inwestycyjnych. Instytucje finansowe rynku regulowanego podlegają licencjonowaniu i
szczególnemu nadzorowi, nie mo e zatem doj ć do przeniesienia podstawowej działalno ci do
innych podmiotów, które nie podlegają nadzorowi. Brak kontroli nadzoru finansowego nad
takim rozwiązaniem mo e doprowadzić do sytuacji, e będzie zagro one bezpieczeństwo
depozytów, czy inwestowanych w inny sposób rodków. Projekt reguluje zjawisko
outsourcingu w sposób spójny z regulacjami obowiązującymi w tym zakresie w innych
regulacjach sektorowych, z uwzględnieniem specyfiki spółdzielczych kas oszczędno ciowo-
kredytowych, czyli ich spółdzielczego charakteru, ograniczonego zakresu działalno ci
wyłącznie do członków spółdzielni oraz relatywnie wąskiego zakresu czynno ci w porównaniu
do innych podmiotów rynku finansowego.
Jako przykładowe rozwiązania przyjęte w innych krajach w zakresie outsourcingu mo na
wymienić:
- obowiązek informowania nadzoru o zamiarze wykorzystania outsourcingu,
- konieczno ć posiadania przez bank i podmioty wiadczące usługi na jego rzecz planów
zapewniających niezakłócone i ciągłe prowadzenie działalno ci,
- mo liwo ć zakazania wykonywania outsourcingu, je eli nie mo na efektywnie wykonywać
nadzoru,
- szczególne procedury ochrony danych powierzonych insourcerowi,
- ocena umów zawieranych przez bank z podmiotami wykonującymi usługi na rzecz banków,
- wykonywany outsourcing nie mo e utrudnić ostro nego i stabilnego zarządzania bankiem,
- ograniczenie mo liwo ci wykonywania outsourcingu tylko do podmiotów z sektora
finansowego albo do podmiotów działających w jednej grupie z bankiem,
- oddzielenie funkcji agenta instytucji finansowej od insourcera czynno ci faktycznych.
Projektowane przepisy nie posługują się pojęciem "outsourcing", nie zawierają te polskiego
odpowiednika tego pojęcia.
Projekt wprowadza unormowania, zgodnie z którymi powierzenie przez spółdzielczą kasę
oszczędno ciowo-kredytową wykonywania czynno ci prawnych i faktycznych, związanych z
wykonywaniem działalno ci finansowej, odbywać się będzie na podstawie umowy zawieranej z
przedsiębiorcą albo przedsiębiorcą zagranicznym.
44