Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy

We wszystkich przypadkach wykorzystywania przez ojca urlopu ojcowskiego przysługują mu
podobne przywileje, jak przebywającej na urlopie macierzyńskim matce dziecka. Podobnie
jak matka, ojciec również jest prawnie chroniony przed wypowiedzeniem, bądź rozwiązaniem
stosunku pracy podczas swojej nieobecności spowodowaniem korzystaniem z urlopu
ojcowskiego, jak i po powrocie. Bez zmian pozostają też przepisy dotyczące złożenia
wniosku dotyczącego urlopu ojcowskiego. Decydując się na wykorzystanie tego uprawnienia,
ojciec musi złożyć u swojego pracodawcy pisemny wniosek, najpóźniej na siedem dni przed
rozpoczęciem planowanego urlopu. Urlop ojcowski wiąże się także z możliwością pobierania
zasiłku macierzyńskiego. Bez zmian pozostają również uprawnienia związane z urlopem
ojcowskim przysługujące ojcu dziecka, który nie musi być mężem matki. Nie ma znaczenia,
w jakim stosunku prawnym pozostaje on z matką dziecka, a zatem rodzice nie muszą być
małżeństwem.

Zaproponowane nowelizacją zmiany mają na celu doprowadzenie do maksymalnie
możliwego zrównania sytuacji prawnej poszczególnych pracowników wypełniających funkcje
rodzicielskie, tj. korzystających z urlopu macierzyńskiego i ojcowskiego. Sam fakt
wydłużenia urlopu ojcowskiego z dwóch do ośmiu tygodni niewątpliwie stanowi ważny krok
na drodze eliminacji dyskryminacji kobiet - matek na rynku pracy, pragnących łączyć
aktywność zawodową z życiem rodzinnym. Istniejące bowiem dotychczas rozwiązania
prawne w żaden sposób nie eliminowały dyskryminującego nastawienia pracodawców wobec
pracownic z uwagi na aktualne, bądź planowane funkcje rodzicielskie. Często też pracodawcy
nie chcą zatrudniać młodych kobiet z obawy o ich zamierzenia w zakresie planowania
rodziny. Tym samym niejednokrotnie są one poddawane nieformalnym naciskom ze strony
pracodawców do rezygnacji z macierzyństwa, jak również powrót po urlopie macierzyńskim
do pracy wiązał się z potencjalnym ryzykiem zwolnienia z pracy ze względu na dłuższą
nieobecność.

Projektowana regulacja ma na celu zmianę panującego obecnie przekonania, aby urlop
związany z urodzeniem dziecka nie kojarzył się jedynie z dłuższą nieobecnością w pracy
matki dziecka. Jest to istotna zmiana mająca za zadanie wyrównać szanse na rynku pracy
kobiet planujących rodzinę i zaznaczenie, że w podobnym stopniu rodzicielstwo dotyczy
matki i ojca. Większe zaangażowanie ojca w wychowywanie dziecka, oprócz
niekwestionowanych korzyści wychowawczych dla potomstwa i rodziny, stanowi niezbędny
5

element właściwego rozwoju aktywności zawodowej kobiety, która dzięki urlopowi
ojcowskiemu nie będzie zmuszona do zredukowania swoich aspiracji zawodowych, bądź
całkowitej rezygnacji z dalszej kariery zawodowej po urodzeniu dziecka.

Projektowana zmiana ma wejść w życie z dniem 1 stycznia 2013 r. W praktyce więc normy
odnoszące się do pracowników korzystających z urlopu ojcowskiego będą miały
zastosowanie poczynając od dnia 1 stycznia 2013 r. Pozwoli to na łatwiejsze zaplanowanie i
wyliczenie przysługującego urlopu.
6


OCENA SKUTKÓW REGULACJI

1. Podmioty, na które oddziałuje akt prawny
Projektowana ustawa oddziałuje na: (i) pracowników i pracownice objętych przepisami o
urlopach na warunkach urlopu macierzyńskiego i urlopu ojcowskiego, oraz (ii) pracodawców
zatrudniających ww. pracowników i pracownice.

2. Konsultacje społeczne
Projekt nie był poddawany konsultacjom społecznym.

3. Wpływ regulacji na sektor finansów publicznych, w tym budżet państwa i budżety
jednostek samorządu terytorialnego
Projektowana ustawa ma wpływ na sektor finansów publicznych, w tym budżet państwa,
Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych
Świadczeń Pracowniczych. Skutki finansowe realizacji ustawy związane są z wydłużeniem
trwania urlopu ojcowskiego z dwóch do ośmiu tygodni. Z danych GUS wynika, że spośród 16
mln zatrudnionych mężczyzn, 12 mln jest zatrudnionych na umowę o pracę, a tylko takie
osoby obejmuje projektowana regulacja. Urlopy ojcowskie funkcjonują od 2010 r., przy czym
w wymiarze dwóch tygodni dopiero od 2012 r. W pierwszym kwartale 2012 r., według
danych ZUS, z urlopów ojcowskich skorzystało siedem tysięcy pracowników.

Ze względu na brak odpowiednich badań trudno precyzyjnie przewidzieć, jaka będzie skala
korzystania z możliwości fakultatywnego urlopu ojcowskiego w wydłużonym wymiarze
ośmiu tygodni, a zatem trudno będzie też dokonać dokładnych szacunków, o ile zwiększą się
wydatki ponoszone ze środków publicznych na koszty wprowadzenia wydłużonego urlopu
ojcowskiego (co nastąpi w 2013 r., a więc rok po wprowadzeniu urlopu ojcowskiego w
wymiarze dwóch tygodni). Niemniej jednak, biorąc pod uwagę dane statystyczne dotyczące
niewielkiej liczby mężczyzn, którzy skorzystali do tej pory z urlopu ojcowskiego, jeszcze
długo nie będą to znaczące kwoty stanowiące nadmiernie obciążenie dla budżetu państwa.

Z kolei pod względem obciążenia pracodawców, propozycja wydłużenia wymiaru urlopu
ojcowskiego spowoduje koszty dla pracodawców jedynie w przypadku, gdy będą oni
7

postępować niezgodnie z przepisami prawa pracy, tj. rozwiązywać zawarte przez
pracowników z naruszeniem prawa. Pracodawcy postępujący zgodnie z przepisami prawa
pracy nie odczują skutków finansowych projektowanych zmian.

4. Wpływ regulacji na rynek pracy
Propozycja wydłużenia urlopu ojcowskiego może spowodować, że pracodawcy przestaną
niechętnie zatrudniać młode kobiety, które do tej pory ze względu na lęk przed utratą pracy
zmuszone były do odkładania decyzji o macierzyństwie. Rozwiązaniem zdecydowanie
pozytywnym jest brak możliwości skorzystania z urlopu macierzyńskiego i ojcowskiego
przez oboje rodziców w tym samym czasie. Pozwala to na szybszy powrót kobiet do
aktywności zawodowej po urodzeniu dziecka, a jednocześnie wpływa na nawiązanie więzi
ojca z dzieckiem, dzięki czemu zapewniając matkom wsparcie w pogodzeniu obowiązków
rodzinnych z zawodowymi. Projektowana regulacja zakłada, że urlop ojcowski jest jedynie
uprawnieniem fakultatywnym, a nie urlopem obowiązkowym (co byłoby rozwiązaniem
optymalnym, do którego należałoby dążyć w dalszej perspektywie), co ma na celu zachęcenie
pracodawców do pozytywnego przyjęcia takiego rozwiązania i wypracowanie przyjaznego
nastawienia w zakładach pracy do kwestii realizacji przysługujących uprawnień
rodzicielskich.

Mimo to projektowana regulacja może zwiększyć stabilność zatrudnienia młodych rodziców
u przedsiębiorców, a także poprawić jakość pracy takich pracowników, którzy dzięki
podzielonemu urlopowi macierzyńskiemu i ojcowskiemu, mogą lepiej i efektywniej
zaangażować się w pracę zawodową.

5. Wpływ regulacji na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym na
funkcjonowanie przedsiębiorstw
Projektowana regulacja może mieć wpływ na funkcjonowanie przedsiębiorstw. Celem
nowelizacji jest bowiem doprowadzenie do zmiany niekorzystnych stereotypów głównie
wśród pracodawców, którzy w ten sposób przyzwyczajają się, że ryzyko utraty pracownika na
kilka tygodni w związku z urodzeniem dziecka nie jest związane z płcią, gdyż dotyczy
zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Badania pokazują, że pracownice po urodzeniu dziecka są
bardziej zorganizowane i potrafią bardziej efektywnie wykorzystać czas spędzony w pracy.
Tak więc zarówno urlop ojcowski, jak i macierzyński będzie opłacalny dla pracodawców,
8

którzy zyskają zdyscyplinowanych, dobrze zorganizowanych pracowników, a przede
wszystkim lojalnych wobec zakładu pracy przyjaznego dla rodziny.

6. Wpływ regulacji na sytuację i rozwój regionów
Proponowana nowelizacja nie będzie miała wpływu na sytuację i rozwój regionów.

7. Wskazanie źródeł finansowania
Projektowane zmiany zostaną sfinansowane z budżetu państwa. Możliwe będzie powstanie w
dłuższej perspektywie nadwyżki finansowej wynikającej z poprawy sytuacji na rynku pracy
wobec ustabilizowania sytuacji związanej z aktywnością zawodową w odniesieniu do
młodych rodziców, a także umożliwienia szybszego i łatwiejszego powrotu do pracy matkom
po urodzeniu dziecka.

8. Zgodność z prawem Unii Europejskiej
Projektowana ustawa jest zgodna z regulacjami prawa Unii Europejskiej. W szczególności
nowelizacja jest zgodna z dyrektywami unijnymi odnoszącymi się do wprowadzenia zasady
równego traktowania mężczyzn i kobiet w kwestii do zatrudnienia, szkolenia i awansu
zawodowego oraz warunków pracy, poprzez wyeliminowanie stereotypów dyskryminujących
kobiety korzystające z urlopu macierzyńskiego.



9