Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych

opodatkowani według jednolitej 19% stawki podatkowej oraz podatnicy opodatkowani
według zryczałtowanych form).
Natomiast z samej istoty ulgi podatkowej wynika, iż ma ona na celu obniżenie
zobowiązania podatkowego. Zatem może być zastosowana tylko do wysokości
należnego podatku.
Odnosząc się do uwagi zgłoszonej w zakresie braku uznania za podatnika pozostającego
w związku małżeńskim osoby pozbawionej wolności, zauważa się, że ta definicja
obowiązuje od 2001 r., tj. od ponad dziesięciu lat (art. 6 ust. 4 ustawy PIT).
Racjonalny ustawodawca nie powinien w jednej ustawie stosować odmiennych kryteriów
w instytucjach skierowanych na realizację tego samego celu, a elementem polityki
prorodzinnej jest nie tylko ulga na dzieci, ale również preferencyjne opodatkowanie
dochodów małżonków oraz osób samotnie wychowujących dzieci, dla których ta
definicja ma zastosowanie.
Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich (KRASP), Krajowa Izba
Producentów Audiowizualnych (KIPA), Stowarzyszenie Filmowców Polskich (SFP),
Stowarzyszenie Autorów Zaiks, Stowarzyszenie Polskich Artystów Muzyków (SPAM),
Związek Polskich Artystów Plastyków, Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich, Związek
Artystów Scen Polskich (ZASP), Związek Polskich Artystów Fotografików (ZPAF),
Stowarzyszenie Tłumaczy Audiowizualnych (STAW), Związek Zawodowy Aktorów
Polskich
W przedmiotowych opiniach odniesiono się wyłącznie do propozycji ograniczenia 50%
kosztów uzyskania dla twórców, oceniając ją negatywnie, głównie wskazując, że:
–
od lat kilku lat nie zwiększają się nakłady na naukę i szkolnictwo wyższe,
–
wprowadzenie limitu stosowania 50% kosztów uzyskania spowoduje, że naukowcy
i nauczyciele akademiccy będą gorzej traktowani niż osoby osiągające przychody
z art. 13 pkt 2, 4, 6 i 8 ustawy, którym przysługują 20% koszty uzyskania
przychodów,
– ideą wprowadzenia 50% zryczałtowanych kosztów uzyskania dla twórców
i artystów była specyfika tego rodzaju działalności, a także zróżnicowanie ich
sytuacji podatkowej z innymi podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą,
–
likwidacja 50% kosztów uzyskania przychodów pozbawi wielu twórców głównego
źródła utrzymania, bowiem wynagrodzenia autorskie pobierane przez organizacje
20
zbiorowego zarządzania są dla wielu twórców i artystów wykonawców substytutem
emerytury, a państwo „ma obowiązek zapewnienia godziwego życia osobom
starszym, które w XX wieku współtworzyły polską kulturę”,
– ograniczenie 50% kosztów uzyskania dla twórców i artystów nie przyniesie
spodziewanych wpływów do budżetu, a wręcz odwrotnie może wpłynąć na ich
obniżenie, gdyż twórcy zdecydują o prowadzeniu działalności twórczej w ramach
działalności gospodarczej opodatkowanej wg 19% stawki podatkowej.
Odnosząc się do tych uwag, należy zauważyć, iż poziom wydatków ponoszonych
z budżetu państwa na realizację zadań publicznych determinowany jest sytuacją
finansów publicznych. Mimo ograniczeń budżetowych przy konstruowaniu ustaw
budżetowych na kolejne lata zapewnienie odpowiedniego poziomu finansowania zadań
z obszaru nauki jest traktowane priorytetowo. Na przestrzeni ostatnich lat nakłady na tę
dziedzinę ponoszone ze środków publicznych systematycznie wzrastają.
Należy również zauważyć, że regulacjami tzw. „ustaw okołobudżetowych”, mrożącymi
w latach 2011 i 2012 wielkość wynagrodzeń w jednostkach sektora finansów
publicznych na poziomie roku poprzedniego, nie zostały objęte uczelnie publiczne.
Ponadto należy podkreślić, że 50% zryczałtowane koszty wprowadzone w latach 20-tych
XX wieku miały uzasadnienie w związku z sytuacją społeczno-ekonomiczną kraju.
Obecnie to rozwiązanie wymaga zmian z uwagi na transformację rzeczywistości
społecznej, jaka dokonała się w Polsce od momentu ich ustanowienia (blisko
dziewięćdziesiąt lat), przede wszystkim w zakresie ustrojowym, społecznym,
gospodarczym i technologicznym.
Zmiany, jakie zaszły w poziomie oraz dostępności do wykształcenia Polaków, wpłynęły
na znaczące powiększenie kręgu odbiorców kultury. Ponadto nieznane w latach
dwudziestych technologie (telewizja, Internet itd.) wpłynęły nie tylko na zwiększenie
liczebności tej grupy, ale także stworzyły lepsze uwarunkowania pracy dla samych
twórców. Zmiany społeczne w Polsce oraz postęp technologiczny spowodowały także
zmiany w zakresie podmiotowym samego pojęcia „twórca”. Obecnie zatem artyści
i pozostali twórcy mają niewątpliwie inne możliwości i warunki, w porównaniu
z istniejącymi w latach dwudziestych XX wieku, które uzasadniały wprowadzenie
zryczałtowanych kosztów uzyskania.
Należy także pamiętać, iż twórcom autorom oraz artystom wykonawcom ustawodawca
przyznał prawo do zastosowania 50% kosztów przy każdym przychodzie z praw
21
autorskich, jak i z praw pokrewnych, tj. pierwszego stosunku prawnego dotyczącego
stworzonego dzieła czy wykonania, w przypadku rozporządzenia prawem lub jego
zbyciem.
Dodatkowo należy zauważyć, że obecnie twórcy mają możliwość uwzględnienia
kosztów faktycznie poniesionych, tak jak podatnicy prowadzący działalność
gospodarczą.
Odnosząc się do uwagi w zakresie gorszego traktowania twórców w stosunku do osób
uzyskujących przychody np. z umowy zlecenia, do której stosuje się 20% koszty
uzyskania przychodów, nie jest ona zasadna. Sytuacja prawnopodatkowa tych grup
podatników jest inna.
W przypadku uzyskiwania dochodów z tytułu zawartej umowy zlecenia 20% koszty
uzyskania przychodów stosowane są do konkretnego zlecenia i dotyczą nakładów
poniesionych na wykonanie tej konkretnej umowy, z którą wiąże się uzyskanie
przychodu. W wyniku tej umowy nie powstaje jednak produkt umożliwiający jego
ponowne wykorzystanie w celu uzyskania kolejnego przychodu.
Odnosząc się do twierdzenia że państwo „ma obowiązek zapewnienia godziwego życia
osobom starszym, które w XX wieku współtworzyły polską kulturę”, należy wskazać, że
to nie system podatkowy, a system ubezpieczeń społecznych służy celom zabezpieczenia
finansowego osób po zakończeniu okresu ich aktywności zawodowej.
3. Wpływ regulacji na sektor finansów publicznych, w tym budżet państwa i budżety
jednostek samorządu terytorialnego
Koszty uzyskania przychodów
Szacuje się, że wprowadzenie rocznego limitu w zakresie stosowania 50% kosztów
uzyskania przychodów wynoszącego 42.764 zł wpłynie na wzrost dochodów sektora
finansów publicznych w kwocie 164 mln zł.
W 2010 r. ok. 17 tysięcy podatników, co stanowi zaledwie 3% podatników,
uzyskujących przychody, do których mają zastosowanie 50% koszty uzyskania
przychodów, wykazało koszty z tego tytułu wyższe od wprowadzonego limitu. rednie
roczne koszty na podatnika tej grupy wyniosły ok. 78 tys. zł.
Proponowane rozwiązanie w zakresie kosztów uzyskania przychodów wpłynie
na wzrost przeciętnego podatku podatnika tej grupy w stosunku do przychodu
o ok. 7 pkt procentowych.
22
Ulga z tytułu użytkowania sieci Internet
Likwidacja ulgi podatkowej wpłynie na wzrost dochodów sektora finansów publicznych
w kwocie 424 mln zł.
Do oszacowania skutków likwidacji ulgi przyjęto wielkości z rozliczania za 2010 r.
Z ulgi tej korzystało ok. 4 milionów podatników, odliczając od dochodu (przychodu)
wydatki w łącznej kwocie 2,3 mld zł; przeciętnie podatnik odliczył 571 zł.
Ulga z tytułu wychowywania dzieci
Proponowane zmiany w zakresie ulgi na dzieci, tj. ograniczenie ulgi dla podatników,
których dochód po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne przekracza określony
limit, oraz podwyższenie o 50% kwoty ulgi na trzecie i 100% na czwarte i każde
następne dziecko wpłynie na zmniejszenie dochodów sektora finansów publicznych
w kwocie 3 mln zł.
Wielkości oszacowano na podstawie danych wykazanych w zeznaniach za 2010 r.
(PIT-36 i PIT-37) oraz w załączniku (PIT/O). Uwzględnione zostały również dodatkowe
dochody pomniejszone o składki na ubezpieczenia społeczne podatników, wykazane
w zeznaniach PIT-36L, PIT-38, które będą brane pod uwagę przy ocenie warunku
korzystania z ulgi na jedno dziecko.
Dokonując oceny skutków finansowych uwzględniono również zaproponowane limity
dla osób niepozostających w związku małżeńskim.
Przeprowadzona analiza nie uwzględnia natomiast oceny wysokości łącznych dochodów
małżonków, w sytuacji gdy dokonali oni rozliczenia za 2010 r. w sposób indywidualny.
Brak jest możliwości na obecnym etapie łączenia dochodów małżonków składających
odrębne zeznania.
Przyjmując powyższe założenia, liczba rodzin, dokonujących w zeznaniach za 2010 r.
odliczenia na jedno dziecko, których z uwagi na wysokość dochodu dotyczyć będzie
ograniczenie, wyniosła 159 tys., natomiast liczba rodzin, korzystających z odliczenia na
troje i więcej dzieci – 294 tys.
Jednocześnie dla 2,3 mln rodzin wychowujących jedno dziecko oraz dla 1,4 mln rodzin
wychowujących dwoje dzieci regulacje dotyczące ulgi na dzieci pozostaną bez zmian.
Zmiany w zakresie ulgi na dzieci oznaczają, w przypadku rodzin:
23
–
z jednym dzieckiem – obniżenie przeciętnej kwoty odliczenia z 915 zł do 906 zł
(kwoty dotyczą osób uprawnionych do korzystania z odliczeń); w odniesieniu do
liczby rodzin obecnie korzystających z ulgi przeciętna kwota obniży się do 849 zł,
– z
dwójką dzieci – przeciętna kwota odliczenia nie ulegnie zmianie,
– z
trójką dzieci – podwyższenie przeciętnej kwoty odliczenia z 2.648 zł do 3.204 zł,
– z
czwórką i więcej dzieci – podwyższenie przeciętnej kwoty odliczenia z 3.271 zł do
3.957 zł.
Za rodzinę, o której mowa powyżej, przyjęto: osoby składające indywidualnie zeznanie
podatkowe, osoby korzystające z preferencyjnego sposobu opodatkowania dochodów
osób samotnie wychowujących dzieci, jak również małżonków, którzy skorzystali
z łącznego opodatkowania dochodów.
Wpływ proponowanych regulacji na sektor finansów publicznych, w tym budżet państwa
i budżety jednostek samorządu terytorialnego
Wprowadzenie zmian w zakresie ulg podatkowych od dnia 1 stycznia 2013 r. będzie
miało wpływ na wysokość dochodów budżetowych w 2014 r. (rozliczenie za 2013 r.
dokonywane do dnia 30 kwietnia 2014 r.).
Przyjęto natomiast, że skutki finansowe wprowadzenia limitu w zakresie stosowania
50% kosztów uzyskania przychodów wpłyną na wysokość dochodów podatkowych
w 2013 r. (zmiany wysokości zaliczek na podatek).
Wpływ zmian na wysokość sektora finansów publicznych, w tym budżet państwa
i budżety jednostek samorządu terytorialnego:

Wyszczególnienie 2013
2014
1. Wprowadzenie limitu w zakresie 50% kosztów
+ 164 mln zł
+173 mln zł
uzyskania przychodów
2. Likwidacja ulgi z tytułu użytkowania sieci Internet

+ 424 mln zł
3. Zmiany w zakresie ulgi na dzieci

– 3 mln zł
Razem sektor finansów publicznych
+ 164 mln zł
+ 594 mln zł
w tym:

– budżet państwa
+ 83 mln zł
+ 303 mln zł
– jednostki samorządu terytorialnego
+ 81 mln zł
+ 291 mln zł
24