Poselski projekt ustawy o wsparciu rodzicielstwa poprzez finansowanie składek na ubezpieczenie społeczne rodziców sprawujących opiekę nad dzieckiem

„1 d. Osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą może zawiesić
działalność gospodarczą w związku ze sprawowaniem osobistej opieki nad
dzieckiem na okres do 36 miesięcy.”

Art.10
Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2013 r. i ma zastosowanie do rodziców,
których dzieci urodziły się po 31 grudnia 2012 r.

























Uzasadnienie

1. Cel i potrzeba uchwalenia ustawy
Zgodnie z zapowiedzią wyrażoną w exposé Prezesa Rady Ministrów z dnia 18
listopada 2011 r. Rząd przystąpił do przebudowy systemu emerytalnego, który
powinien być dostosowany do zmieniającej się struktury demograficznej Polski. Jednak
samo przedłużenie okresu pracy wymaganego do osiągnięcia wieku emerytalnego nie
rozwiązuje problemów związanych z niekorzystną strukturą demograficzną Polski, z
jaką będziemy mieli do czynienia przez najbliższe lata. Dlatego też w trakcie rozmów
koalicyjnych Polskie Stronnictwo Ludowe zaproponowało przyjęcie pakietu rozwiązań
prawnych, który sprzyjałyby poprawie struktury ludnościowej kraju. Jednym z takich
rozwiązań jest przedstawiona propozycja ustawy o wsparciu rodzicielstwa poprzez
finansowania składek na ubezpieczenie społeczne rodziców sprawujących opiekę nad
dzieckiem.
Proponowane rozwiązania zmierzają w kierunku realizacji dwóch celów:
1) poprawienia sytuacji demograficznej kraju;
2) usuniecie dyskryminacji osób, które podlegają samozatrudnieniu, prowadzą
działalności gospodarczą lub są ubezpieczone w KRUS.
Jest już pewnym, że w ciągu najbliższych kilkudziesięciu lat zmiany
demograficzne w Polsce doprowadzą do znacznego zmniejszenia liczby osób w wieku
produkcyjnym. Według prognoz Eurostatu począwszy od 2010 r. liczba ludności w
wieku 18 - 59/64 lat w Polsce zacznie się obniżać. Szacuje się, że w 2050 r. populacja
tej grupy osób zmniejszy się o 31 % czyli o 7,6 mln osób w porównaniu z 2007 r.
Proces ten będzie wynikać przede wszystkim ze zmniejszenia się liczebności grupy
osób w wieku 0 - 24 lat przy jednoczesnym wzroście liczby osób w wieku
emerytalnym. Udział pierwszej z grup w populacji obniży się z 36 % w 2007 r. do
zaledwie 25 % w 2050 r., natomiast osób starszych wzrośnie dwukrotnie z 15,7 % do
33,8 %. Jednocześnie znacznym fluktuacjom będzie podlegać liczebność osób w wieku
niemobilnym, co bezpośrednio będzie wynikać z wchodzenia w ten wiek osób
urodzonych w wyżu demograficznym z początku lat osiemdziesiątych. Taka sytuacja
nie sprzyja rozwojowi społecznemu. Młode społeczeństwa rozwijają się, bowiem
szybciej i są bardziej elastyczne. Starzenie się społeczeństwa polskiego w przyszłości
może doprowadzić do spadku dynamizmu polskiej gospodarki a w perspektywie także
do spowolnienia, czy wręcz stagnacji w rozwoju gospodarczym. Nadto brak
zastępowalności pokoleń może spowodować upadek systemu emerytalnego, gdyż coraz
większa liczba osób starszych będzie na utrzymaniu zmniejszającej się liczby osób w
wieku produkcyjnym. Dlatego w tej chwili koniecznym jest wprowadzenie
mechanizmów prawnych, które odwrócą tę niebezpieczna tendencję. Mechanizmy te
powinny zachęcać młodych ludzi do posiadania dzieci. Warto dodać, że doświadczenia
związane z ostatnią tzw. „nowa emigracją” pokazują, że Polacy w krajach Zachodniej
Europy, w których obowiązują rozwiązania przyjazne dla rodziny znacznie częściej niż
ich rówieśnicy w kraju decydują się na posiadanie dzieci.
Dlatego też zaproponowane rozwiązania, w tym przede wszystkim możliwość
opłacania składek z budżetu państwa także za osoby nieubezpieczone, mają sprawić
aby osoba, która decyduje się na dziecko, mogła spokojnie podjąć się nad nim opieki
bez obawy, że za ten okres nie będą jej liczone składki na ubezpieczenie społeczne.
Projekt ustawy jest swego rodzaju propozycją „kontraktu” zawieranego pomiędzy
rodzicem a państwem. Rodzic zobowiązuje się do opieki nad dzieckiem lub dziećmi, w
zamian za to z budżetu państwa są pokrywane jego składki na ubezpieczenie społeczne.
W obecnym systemie prawnym dyskryminuje się rolników i osoby prowadzące
jednoosobowa działalność gospodarczą. Osoby te nie mogą mieć sfinansowanej przez
państwo składki za czas korzystania z urlopu wychowawczego. Rozwiązanie takie stoi
w sprzeczności z wyrażoną w art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej
zasady równości wobec prawa. Trudno bowiem zrozumieć dlaczego osoby
ubezpieczone w innym systemie ubezpieczenia albo nie pracujące na etacie, mają mieć
gorszą sytuację prawną, niż osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę.
Proponowana ustawa znosi tę nierówność.

Art. 1 zawiera zakres podmiotowy ustawy. Dotyczy ona: osób ubezpieczonych w
KRUS, osób prowadzących jednoosobową pozarolniczą działalność i osób z nimi
współpracujących, a także osób nieubezpieczonych pod warunkiem, gdy spełnią
warunki określone w art. 2.
Art. 2 określa warunki korzystania z pomocy – jest nią sprawowanie osobistej
opieki nad dzieckiem na okres do 3 lat. Łączny okres finansowania składek nie może
przekroczyć 3 lat na każde dziecko. Okres ten jednak nie jest uzależniany od liczby
dzieci. Jeśli dana osoba posiada kilkoro dzieci za okres opieki na każdym z nich będzie
opłacana składka. W art. 3 określono ubezpieczycieli, którzy prowadzą postępowanie w
sprawie świadczenia.
Art. 4 określa tryb postępowania w sprawie udzielenia ubezpieczenia. Odbywa się
ono na wniosek podmiotów określonych w art. 4 ust. 2. Wniosek będzie składało się na
formularzu, którego wzór określi, zgodnie z dyspozycją art. 4 minister właściwy do
spraw zabezpieczenia społecznego. Art. 5 określa termin, w którym ustaje okres
ubezpieczenia.
Wedle brzmienia art. 6 osoby, które podlegają pod zakres podmiotowy ustawy,
podobnie jak inni ubezpieczeni mogą w trakcie ubezpieczenia podjąć pracę zarobkową
albo inną działalność, a także naukę w szkole, o ile nie wyłącza to możliwości
sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, za wyjątkiem podejmowania działalności
gospodarczej. Jest to uregulowanie sprawdzające się w przypadku osób przebywających
na urlopach wychowawczych, a pozwalającym przy braku dostatecznych innych form
wsparcia rodziny na realizację jej pełnych potrzeb.
Przepisy art. 7 projektu określają wysokość składki emerytalno-rentowej.
Art. 8 stanowi odesłanie do właściwych ustaw w zakresie trybu postępowania i
sposobu postępowanie z wnioskiem.
Przepis art. 9 projektu wprowadza zmianę do ustawy o swobodzie działalności
gospodarczej dającą możliwość zawieszenia działalności gospodarczej w sytuacji, gdy
dana osoba podejmuje się opieki nad dzieckiem na zasadach określonych w projekcie.
Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2013 r. i ma zastosowanie do osób,
których dzieci urodziły się po 31 grudnia 2012 r.



2. Skutki finansowe dla budżetu państwa
Przewidywane skutki budżetowe w związku z wprowadzeniem ustawy w
życie szacuje się na kwotę 265 mln złotych w roku 2013 (rok wejścia w życie
ustawy). Należy przypuszczać, iż koszty wzrosną w latach następnych. Dokładne
ich oszacowanie nie jest w pełni możliwe z powodu braku dostatecznych danych
ilości osób, które będą mogły skorzystać z projektowanych rozwiązań.

3. Skutki społeczne
Projekt niesie za sobą pozytywne skutki społeczne, gdyż przyczyni się do
wzrostu dzietności a tym samym poprawę sytuacji demograficznej kraju. Nie bez
znaczenia pozostaje zrównanie sytuacji rolników oraz osób prowadzących
jednoosobową działalność gospodarczą, przy finansowaniu przez państwo składki
za czas korzystania z urlopu wychowawczego.

4. Projekt ustawy o wsparciu rodzicielstwa poprzez finansowanie składek na
ubezpieczenie społeczne rodziców sprawujących opiekę nad dzieckiem jest
zgodny z prawem Unii Europejskiej.

5. Projekt ustawy nie został poddany konsultacjom, o których mowa w art. 34
Regulaminu Sejmu.