Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu wyrobów tytoniowych oraz o zmianie innych ustaw

Warszawa, 28 czerwca 2012 r.
BAS-WAPEiM-1684/12

Pani
Ewa Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej


Opinia prawna o zgodności poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy
o wyrobie napojów spirytusowych oraz innych niektórych ustaw w wersji
uwzględniającej autopoprawki z dnia 26 czerwca 2012 r. (przedstawiciel
wnioskodawców: poseł Adam Rybakowicz) z prawem Unii Europejskiej

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 r. –
Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (M.P. z 2009 r. Nr 5, poz. 47 ze zm.) sporządza się następującą
opinię:

I.
Przedmiot projektu ustawy
Projekt ustawy o zmianie ustawy o wyrobie alkoholu etylowego oraz
wytwarzaniu wyrobów tytoniowych oraz o zmianie innych ustaw, zwany dalej
„projektem ustawy”, zmierza do nowelizacji następujących ustaw:
 ustawy z dnia 2 marca 2001 r. o wyrobie alkoholu etylowego oraz
wytwarzaniu wyrobów tytoniowych (Dz. U. Nr 31, poz. 353, ze zm.), zwanej
dalej „ustawą o wyrobie alkoholu etylowego”,
 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o wyrobie napojów spirytusowych oraz
o rejestracji i ochronie oznaczeń geograficznych napojów spirytusowych (Dz.
U. Nr 208, poz. 1539, ze zm.), zwanej dalej „ustawą o wyrobie napojów
spirytusowych”,
 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i
przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473, ze zm.),
zwanej dalej „ustawą o wychowaniu w trzeźwości”,
 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia
(Dz. U. Nr 171, poz. 1255, ze zm.), zwanej dalej „ustawą o bezpieczeństwie
żywności”.
Zmiana ustawy o wyrobie alkoholu etylowego zmierza do wyłączenia
stosowania jej przepisów wobec wyrobu napojów spirytusowych w zakresie
uregulowanym w ustawie o wyrobie napojów spirytusowych (projektowany art.
1a ustawy o wyrobie alkoholu).

2
Nowelizacja ustawy o wyrobie napojów spirytusowych definiuje pojęcie
małego wytwórcy (projektowany art. 2 a ustawy o wyrobie napojów
spirytusowych). Będzie nim przedsiębiorca wytwarzający okowitę ze zbóż lub
owoców pochodzących z upraw własnych, rozlewający lub wprowadzający ten
napój do obrotu w miejscu wytworzenia. Okowitę, którą produkować będzie
mały wytwórca definiuje rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady
(WE) nr 110/2008 z dnia 15 stycznia 2008 r. w sprawie definicji, opisu,
prezentacji, etykietowania i
ochrony oznaczeń geograficznych napojów
spirytusowych oraz uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 1576/89 (Dz. U.
UE L 39 z 13.2.2008, str. 16). Wielkość produkcji małego wytwórcy nie będzie
mogła przekroczyć 10 hektolitrów okowity w ciągu roku kalendarzowego.
Nowelizacja zwalnia małego wytwórcę z wymogu realizacji niektórych
obowiązków, które spoczywają na przedsiębiorcach wyrabiających lub
rozlewających napoje spirytusowe. W tych ramach mały wytwórca ma być
zwolniony z obowiązku posiadania planu zakładu, obejmującego pomieszczenia
produkcyjne, magazynowe, socjalne i sanitarne. Ponadto, co istotniejsze, do
wniosku o wpis do rejestru działalności w zakresie wyrobu lub rozlewu
napojów spirytusowych mały wytwórca nie będzie musiał załączać zaświadczeń
stwierdzających, że obiekty budowlane i urządzenia techniczne przeznaczone
do wykonywania działalności spełniają wymagania określone w przepisach o
ochronie przeciwpożarowej i sanitarnej. Dokumenty te wydają odpowiednio:
komendant Państwowej Straży Pożarnej oraz państwowy powiatowy inspektor.
Mały wytwórca nie będzie musiał również przedkładać dokumentów wydanych
przez właściwe organy ochrony środowiska potwierdzających spełnienie
wymagań wynikających z przepisów dotyczących ochrony środowiska
(projektowany art. 4 ust. 4 i art. 6 ust. 2a ustawy o wyrobie napojów
spirytusowych).
Projektowana zmiana art. 96 ustawy o wychowaniu w trzeźwości
rozszerza katalog punktów sprzedaży napojów alkoholowych zawierających
powyżej 4,5% alkoholu (z wyjątkiem piwa), przeznaczonych do spożycia poza
miejscem sprzedaży, o nową kategorię, tj. lokalizację, w której wytwarza się
okowitę. Autopoprawka z dnia 26 czerwca 2012 r. wprowadza do
nowelizowanego art. 96 nowy ust. 3. Przepis ten ma ograniczać możliwość
dokonywania sprzedaży napojów alkoholowych przez producentów okowity
wyłącznie do napojów alkoholowych wytwarzanych przez tych producentów
(okowity).
W projekcie ustawy proponuje się zwolnić małych wytwórców i
podmioty wyrabiające wyłącznie wino gronowe z winogron pochodzących z
upraw własnych z obowiązków uzyskiwania zezwoleń na sprzedaż napojów
alkoholowych wydawanych przez wójtów (burmistrza, prezydenta miasta) oraz
uiszczania opłat za korzystanie z takich zezwoleń (projektowane art. 18 ust. 15 i
art. 111 ust. 9a ustawy o wychowaniu w trzeźwości). Obie kategorie podmiotów

3
miałyby być natomiast zobowiązane do uiszczania opłat za rozpoczęcie
sprzedaży (420 zł), a następnie raz do roku opłat za jej prowadzenie (800 zł).
Dochody uzyskiwane z opłat mają być wykorzystywane, tak jak dochody z
opłat za zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych, na realizację
gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania programów alkoholowych
oraz gminnych programów przeciwdziałania narkomanii (projektowany art. 181a
i art. 182 ustawy o wychowaniu w trzeźwości).
Mali wytwórcy i podmioty wyrabiające wyłącznie wino gronowe z
winogron pochodzących z upraw własnych mają nie być objęci przepisami
prawa miejscowego, przyjmowanymi przez rady gmin, określającymi liczby i
zasady usytuowania punktów sprzedaży napojów alkoholowych (projektowany
art. 12 ust. 5 ustawy o wychowaniu w trzeźwości).
Projektodawcy proponują również nałożenie na podmioty wprowadzające
do obrotu napoje alkoholowe obowiązek umieszczania, na opakowaniu takiego
napoju, znaku graficznego informującego o szkodliwości picia alkoholu przez
kobiety w ciąży. Projekt tego znaku został określony w załączniku do projektu
ustawy (projektowany art. 13 ust. 1a-1c ustawy o wychowaniu w trzeźwości).
Nowelizacja ustawy o bezpieczeństwie żywności, zmierza do wyłączenia,
w odniesieniu do małych wytwórców chcących rozpocząć działalność, wymogu
zatwierdzenia ich zakładów przez inspektorów sanitarnych. Zatwierdzenie takie
poprzedza uzyskanie wpisu do rejestru zakładów. Do rozpoczęcia działalności
przez małych wytwórców wystarczające byłoby uzyskanie wpisu do rejestru
zakładów, wydawanego w trybie art. 63 ust. 3 ustawy o bezpieczeństwie
(projektowany art. 63 ust. 2 ustawy o bezpieczeństwie).
Autopoprawka z 29 czerwca 2012 r. zmienia również tytuł ustawy. W
pierwotnej wersji projektowana ustawa miała nazywać się „ustawą o zmianie
ustawy o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu wyrobów tytoniowych
oraz zmianie innych ustaw”. Obecnie projektodawcy proponują, by ustawa
nosiła nazwę „ustawy o wyrobie napojów spirytusowych oraz o rejestracji i
ochronie oznaczeń geograficznych napojów spirytusowych oraz innych
niektórych ustaw”. Projektodawca uzasadnia zmianę nazwy projektu ustawy
koniecznością dostosowana jej do wymogów techniki prawodawczej, a w
szczególności § 96 ust. 2 Zasad Techniki Prawodawczej. Przepis ten wymaga,
by w sytuacji, gdy jedną ustawa zmienia się wiele ustaw, w tytule ustawy
używać tytułu podstawowej ustawy nowelizującej, a tą jest ustawa o wyrobie
napojów spirytusowych oraz o rejestracji i ochronie oznaczeń geograficznych
napojów spirytusowych oraz innych niektórych ustaw.




4
II.
Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem ustawy
Analiza zgodności projektu z prawem Unii Europejskiej wymaga
odwołania się przepisów m.in. następujących aktów prawnych:
• dotyczących pomocy państwa: art. 107 i 108 w zw. z art. 42 Traktatu o
funkcjonowaniu Unii Europejskiej (dalej: TfUE), rozporządzenia Komisji
(WE) nr 1535/2007 z dnia 20 grudnia 2007 r. w sprawie zastosowania art. 87
i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy de minimis w sektorze produkcji
rolnej (Dz. Urz. UE L 337 z 21.12.2007, str. 35), zwanego dalej
„rozporządzeniem 1535/2007”;
• dotyczących napojów spirytusowych: rozporządzenia Parlamentu
Europejskiego i Rady (WE) nr 110/2008 z dnia 15 stycznia 2008 r. w sprawie
opisu, prezentacji, etykietowania i ochrony oznaczeń geograficznych
napojów spirytusowych oraz uchylającego rozporządzenie Rady (EWG) nr
1576/89 (Dz. Urz. UE L 39 z 13.2.2008, str. 16, ze zm.; dalej:
rozporządzenie 110/2008);
• dotyczących żywności: rozporządzenia (WE) nr
852/2004 Parlamentu
Europejskiego i
Rady z dnia 29
kwietnia 2004
r. w
sprawie higieny
środków spożywczych (Dz. U. UE L 139 z 30.4.2004, str. 1, PWS rozdz. 13,
t. 34, s. 319) i rozporządzenia (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego
i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiające ogólne zasady i wymagania
prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa
ywności oraz ustanawiające procedury w
zakresie bezpieczeństwa
żywności (Dz. Urz. UE L 31 z 1.2.2002, str. 1, PWS rozdz. 15, t. 6, s. 463);
• dotyczących ochrony środowiska: dyrektywy Rady 92/43/EWG z dnia 21
maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i
flory (Dz. Urz. WE L 206 z 22.07.1992, str. 7, ze zm.).

III. Analiza przepisów projektu ustawy pod kątem ustalonego stanu
prawa Unii Europejskiej



1.
Projekt ustawy wymaga oceny z punktu widzenia jego zgodności z
zasadami udzielania pomocy państwa, ustalonymi w prawie UE. Zgodnie z art.
107 ust. 1 TfUE wszelka pomoc przyznawana przez państwo członkowskie lub
przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub
grozi zakłóceniem konkurencji, poprzez sprzyjanie niektórym
przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna z
rynkiem wewnętrznym w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową
między państwami członkowskimi. W drodze wyjątku od tej reguły, art. 107
ust. 2 TfUE przewiduje przypadki, gdy pomoc udzielana przez państwa jest
zgodna z rynkiem wewnętrznym z mocy prawa, natomiast art. 107 ust. 3

5
sytuacje, gdy pomoc państwa może być uznana za zgodną z rynkiem
wewnętrznym na mocy decyzji Komisji. Niezależnie od art. 107 ust. 2 TfUE
określającego kategorie pomocy państwa zgodne z rynkiem wewnętrznym ex
lege, pomoc taka może być również zgodna z rynkiem wewnętrznym na mocy
rozporządzeń. Przykładem takiego aktu prawa wtórnego jest rozporządzenie
1535/2007. Rozporządzenie to ustanawia kategorie pomocy państwa w
rolnictwie, które są zgodne z rynkiem wewnętrznym ze względu na niewielkie
rozmiary przyznawanej pomocy (pomoc de minimis). Niezależnie od
powyższych reguł, unijne przepisy konkurencji zobowiązują państwa
członkowskie do notyfikowania Komisji Europejskiej zamiaru przyznania
pomocy państwa. Informacja taka umożliwia Komisji Europejskiej ocenę
zgodności projektowanej pomocy z regułami rynku wewnętrznego, zgodnie z
art. 108 ust. 3 TfUE. Krajowe reguły wykonywania powyższego obowiązku
notyfikacyjnego określa ustawa z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w
sprawach dotyczących pomocy publicznej (Dz. U. z 2007 r., Nr 59, poz. 404,
ze zm.). Artykuł 12 ust. 1 tej ustawy stanowi, że projekty programów
pomocowych, w tym przewidujących udzielanie pomocy w ramach wyłączeń
grupowych oraz pomocy indywidualnej, a także pomocy indywidualnej na
restrukturyzację, wymagają uzyskania opinii Prezesa Urzędu, a w zakresie
pomocy publicznej w rolnictwie lub rybołówstwie - ministra właściwego do
spraw rolnictwa. Opinia ta zawiera w szczególności: stanowisko, czy projekt
przewiduje udzielanie pomocy publicznej, stanowisko w sprawie zgodności
pomocy publicznej ze wspólnym rynkiem, propozycje zmian przedstawione w
celu zapewnienia zgodności postanowień projektu ze wspólnym rynkiem oraz
stanowisko w sprawie obowiązku notyfikacji projektu.
Oceniając projekt ustawy z punktu widzenia przepisów UE z zakresu
pomocy państwa, należy zwrócić uwagę na projektowany art. 111 ustawy o
wychowaniu w trzeźwości. Przepis ten zwalnia małych wytwórców oraz
producentów, którzy wyłącznie wyrabiają i rozlewają wino uzyskane z
winogron pochodzących z upraw własnych, z opłat za zezwolenia na sprzedaż
napojów alkoholowych. Z utrwalonego orzecznictwa Trybunału
Sprawiedliwości wynika, że zwolnienia z opłat stanowią formę pomocy
przyznawanej przez państwo członkowskie przedsiębiorcom, o której mowa
art. 107 TfUE (wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 15 marca 1994 r. w
sprawie C-387/92 Banco de Crédito Industrial). Projekt ustawy przewiduje, że
obie kategorie podmiotów – mali wytwórcy oraz producenci, którzy wyłącznie
wyrabiają i rozlewają wino uzyskane z winogron pochodzących z upraw
własnych, mają być zobowiązani do uiszczania opłat za rozpoczęcie sprzedaży
(420 zł), a następnie rocznych opłat za jej prowadzenie (800 zł). Inaczej niż
opłaty za zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych, których wysokość
zależy od ilości sprzedaży (art. 92 ustawy o wychowaniu w trzeźwości), które
ponoszą inni producenci napojów spirytusowych, projekt ustawy przewiduje,
że opłata, która ma być uiszczana przez małych wytwórców oraz producentów,