Poselski projekt ustawy o związkach partnerskich

Analizując przepisy projektów ustaw w kontekście wskazanych wyżej
dyrektyw, należy wskazać, że zgodnie z art. 1 ww. dyrektywy 2000/78/WE, jej
celem jest walka z pewnymi rodzajami dyskryminacji w odniesieniu do
zatrudnienia i pracy, w tym dyskryminacji ze względu na orientację seksualną,
w celu realizacji w państwach członkowskich zasady równego traktowania.
Proponowane zmiany w ustawach, określone w projekcie – Przepisy
wprowadzające ustawę o związkach partnerskich, nie są sprzeczne z tą zasadą.

Ponadto proponowane zmiany (art. 126 projektu ustawy – Przepisy
wprowadzające w życie ustawę o związkach partnerskich) realizują również
postanowienia art. 2 dyrektywy 2004/38/WE, zgodnie z którym pojęcie
„członek rodziny” – na potrzeby tej dyrektywy – oznacza:
a) współmałżonka;
b) partnera, z którym obywatel Unii zawarł zarejestrowany związek
partnerski, na podstawie ustawodawstwa danego Państwa
Członkowskiego, jeżeli ustawodawstwo przyjmującego Państwa
Członkowskiego uznaje równoważność między zarejestrowanym
związkiem partnerskim a małżeństwem, oraz zgodnie z warunkami
ustanowionymi w odpowiednim ustawodawstwie przyjmującego
Państwa Członkowskiego;
c) bezpośrednich zstępnych, którzy nie ukończyli dwudziestego
pierwszego roku życia lub pozostają na utrzymaniu, oraz tych
współmałżonka lub partnera, jak zdefiniowano w lit. b);
d) bezpośrednich wstępnych pozostających na utrzymaniu oraz tych
współmałżonka lub partnera, jak zdefiniowano w lit. b);

Dyrektywa 2004/38/WE nie nakłada w żadnej mierze na państwa
członkowskie obowiązku przyjęcia przepisów dotyczących związków
partnerskich. Jednak państwo członkowskie – jeżeli uznaje równoważność
związków partnerskich i małżeństw (a tak prawdopodobnie stałoby się wraz z
wejściem w życie projektowanej ustawy) – ma obowiązek przyznać prawa
członka rodziny związane z wjazdem, pobytem i wyjazdem z terytorium UE
również parterom obywateli UE i innym wymienionym wyżej osobom
związanym z partnerem.

Dodatkowo, w art. 3 ust. 2 dyrektywa 2004/38/WE nakłada na państwa
członkowskie obowiązek ułatwienia wjazdu i pobytu m.in. partnera, z którym
obywatel UE pozostaje w stałym, należycie poświadczonym związku.
Przyjmujące państwo członkowskie dokonuje szczegółowej analizy osobistych
okoliczności i uzasadnia każdą odmowę wjazdu lub pobytu wobec tych osób.
Należy zatem stwierdzić, że skutkiem przyjęcia ustawy o związkach
partnerskich będzie konieczność przyjęcia przepisów, które nie będą
wprowadzały dyskryminacji. Zaproponowane przepisy ustawy – Przepisy
wprowadzające ustawę o związkach partnerskich realizują ten postulat, a tym
samym nie są sprzeczne z zasadą niedyskryminacji przewidzianą w ww. aktach
prawnych UE.

4
Należy podkreślić, że w projekcie ustawy nie przewidziano formalnie
zrównania instytucji małżeństwa i związku partnerskiego (nie ma odrębnego
przepisu o tym stanowiącego). Jednakże, biorąc pod uwagę, że
materialnoprawnie instytucja związku partnerskiego stanie się instytucją
zbliżoną do małżeństwa, to wprowadzenie do prawa polskiego takiej instytucji
będzie wymagać – w świetle prawa Unii Europejskiej – zagwarantowania
partnerom określonych praw, wynikających z wymienionych w punkcie 2 opinii
aktów prawnych UE. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału (por. wyrok w
sprawie C-147/08 Römer), porównywanie sytuacji powinno opierać się na
analizie praw i obowiązków małżonków i zarejestrowanych partnerów, jakie
wynikają z obowiązujących przepisów krajowych. Jak wynika z kolei z wyroku
w sprawie C-267/06 Tadao Maruko, dotyczącego odmowy przyznania renty
rodzinnej zarejestrowanemu partnerowi zmarłego członka zakładowego systemu
emerytalnego Trybunał nie dokonał porównania małżeństwa i zarejestrowanego
związku partnerskiego prawa niemieckiego, lecz opierając się na analizie prawa
niemieckiego przeprowadzonej przez sąd krajowy uznał, że w prawie
niemieckim istniało stopniowe zbliżenie reżimu prawnego utworzonego dla
zarejestrowanego związku partnerskiego z reżimem prawnym obowiązującym w
przypadku małżeństwa.


4. Konkluzja

Projekt ustawy o związkach partnerskich oraz projekt ustawy – Przepisy
wprowadzające w życie ustawę o związkach partnerskich nie są sprzeczne z
prawem Unii Europejskiej.



Szef Kancelarii Sejmu


Lech Czapla

5
Warszawa, 30 maja 2012 r.
BAS-WAPEiM-1287/12


Pani Ewa Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej


Opinia prawna
w sprawie stwierdzenia – w trybie art. 95a ust. 3 Regulaminu Sejmu – czy
poselski projekt ustawy o związkach partnerskich oraz poselski projekt
ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę o związkach partnerskich
(przedstawiciel wnioskodawców: poseł Robert Biedroń) są projektami
ustaw wykonujących prawo Unii Europejskiej

Wnioskodawcy
przedkładają dwa projekty ustaw:
1) o związkach partnerskich
2) Przepisy wprowadzające ustawę o związkach partnerskich.

Pierwszy projekt ustawy określa zasady zawierania i ustania związku
partnerskiego oraz powstawanie praw i obowiązków partnerów w związku
partnerskim. W art. 3 uregulowano ogólnie postanowienia dotyczące sposobu
zawarcia związku partnerskiego. W art. 5 określono okoliczności, w przypadku
których osoba nie będzie mogła zawrzeć związku partnerskiego. W art. 10 i 11
wskazano przesłanki, w których nastąpi ustanie związku partnerskiego.
Pozostałe przepisy dotyczą innych obowiązków i praw partnerów, określanych
w umowie związku partnerskiego zawieranej w formie aktu notarialnego (art. 6-
9).

Projektowi ustawy o związkach partnerskich towarzyszy projekt ustawy –
Przepisy wprowadzające ustawę o związkach partnerskich. W projekcie tym
przewidziano nowelizację 153 ustaw, wymienionych w art. 2-154 projektu
ustawy, w tym m.in.
 ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (t.
j. Dz. U. z 2011 r. Nr 118, poz. 687 ze zm.) – w zakresie prawa do
pochowania zwłok ludzkich przez partnera,
 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania
administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.) – w zakresie
przyznania partnerowi prawa odmowy zeznań w charakterze świadka,
 ustawy z dnia 12 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz.
93 ze zm.) – w zakresie dziedziczenia ustawowego,
 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego
(Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) – w zakresie przyznania partnerowi prawa
odmowy zeznań w charakterze świadka,
 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z
2009 r. Nr 93, poz. 768 ze zm.) – w zakresie m.in. zaliczenia partnera do I
grupy podatkowej, a jego zstępnych do grupy II,
 ustawy z dnia 29 września 1986 r. – Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz.
U. z 2004 r. Nr 161, poz. 1688 ze zm.) – w zakresie zasad rejestracji
związku partnerskiego,
 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553
ze zm.) – w zakresie objęcia pojęciem „osoba najbliższa” również
partnerów, o których mowa w projekcie,
 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U.
Nr 89, poz. 555 ze zm.) – w zakresie prawa odmowy zeznań po
rozwiązaniu umowy związku partnerskiego.

Projekty
ustaw
miałyby wejść w życie z dniem 1 stycznia 2013 r. (art. 14
ustawy o związkach partnerskich w zw. z art. 1 projektu ustawy – Przepisy
wprowadzające w życie ustawę o związkach partnerskich).


Przedłożone projekty ustawy nie są sprzeczne z prawem Unii
Europejskiej.

Poselski projekt ustawy o związkach partnerskich oraz poselski projekt
ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę o związkach partnerskich nie mają na
celu wykonania prawa UE, a zatem nie są projektami ustaw wykonujących
prawo Unii Europejskiej w rozumieniu art. 95a Regulaminu Sejmu.


Szef Kancelarii Sejmu


Lech Czapla


2