Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo lotnicze oraz niektórych innych ustaw

4) sytuację, gdy statek powietrzny, który znalazł się w rejonie operacyjnym lotniska,
uległ uszkodzeniu lub awarii technicznej.
W związku z powyższymi zagrożeniami na strażaków LSR-G nałożono szczególne
obowiązki dotyczące zachowania odpowiedniego czasu reakcji w sytuacji zagrożenia.
§ 5 przedmiotowego rozporządzenia wskazuje, iż Lotniskowa Służba Ratowniczo-
Gaśnicza powinna:
1) osiągać czas reakcji wynoszący do trzech minut do każdego punktu drogi (dróg)
startowej używanej do operacji lotniczych — na lotniskach naziemnych dla samolotów;
2) osiągać czas reakcji wynoszący do pięciu minut — na lotniskach naziemnych
o małym natężeniu ruchu lotniczego kategorii 1 i 2 ochrony przeciwpożarowej lotnisk dla
samolotów;
3) mieć możliwość natychmiastowego podjęcia interwencji lub przebywać
w bezpośrednim sąsiedztwie lotniska podczas wykonywania operacji lotniczych — na
lotniskach nawodnych dla samolotów i śmigłowców oraz na lotniskach dla śmigłowców na
obiektach;
4) osiągać czas reakcji wynoszący do dwóch minut — na lotniskach naziemnych dla
śmigłowców.
2. Czas reakcji jest mierzony od ogłoszenia alarmu dla lotniskowej służby ratowniczo-
gaśniczej do pierwszej interwencji pojazdu lub pojazdów ratowniczo-gaśniczych,
zapewniających podanie co najmniej 50 % wydatku środków gaśniczych określonych
w tabelach nr 1—3 w załączniku nr 1 do rozporządzenia.
Podkreślenia również wymaga fakt, iż na strażaków LSR-G polski ustawodawca
nałożył rygorstyczne obowiązki dotyczące stałego podnoszenia kwalifikacji zawodowych.
Obowiązki te szczegółowo opisane są w powoływanym już rozporządzeniu Ministra
Infrastruktury z dnia 12 września 2005 r.
W pierwszej kolejności wskazać należy na udział strażaków LSR-G w następujących
szkoleniach, które muszą odbywać się przynajmniej raz na trzy lata (§ 18 rozporządzenia).
Są to mianowicie:
a. szkolenie w zakresie ratownictwa lotniskowego, prowadzone w ośrodku szkolenia
lotniskowych służb ratowniczo-gaśniczych,
b. szkolenie w zakresie udzielania pomocy osobom poszkodowanym w warunkach
pozaszpitalnych, według programu dla ratowników krajowego systemu
ratowniczo-gaśniczego.
Warte jest podkreślenia, że szkolenia te kończą się egzaminem teoretycznym
i praktycznym, obejmującym wszystkie tematy będące przedmiotem szkolenia (§ 21
rozporządzenia). Szkolenia te odbywają się za granicą – w ośrodkach zlokalizowanych
w Wielkiej Brytanii lub Lipsku.
Oprócz wyżej wymienionych szkoleń, zarządzający lotniskiem organizuje, na terenie
jednostki lotniskowej służby ratowniczo-gaśniczej, system bieżącego szkolenia
doskonalącego pracowników lotniskowej służby ratowniczo-gaśniczej.
Zgodnie z § 23 ust. 2 rozporządzenia, bieżące szkolenie doskonalące obejmuje
w szczególności:
1) operacyjne przygotowanie lotniska;
2) topografię lotniska i rejonu operacyjnego lotniska;
3) budowę statków powietrznych;
4) bezpieczeństwo osobiste personelu ratowniczo-gaśniczego;
5) systemy łączności, alarmowania, współdziałania i dowodzenia;
6) budowę i eksploatację sprzętu i pojazdów ratowniczo-gaśniczych;
7) środki gaśnicze i sposób ich zastosowania;
8) taktykę działań ratowniczych, również w przypadku materiałów niebezpiecznych;
9) udzielanie pomocy osobom poszkodowanym w warunkach pozaszpitalnych;
10) współdziałania służb podległych zarządzającemu lotniskiem oraz służb
i podmiotów zewnętrznych w trakcie działań ratowniczych w rejonie operacyjnym lotniska
i poza nim.
Podkreślić również należy, że wszystkie wyżej opisane szkolenia powinny być
prowadzone ze szczególnym uwzględnieniem czynnika ludzkiego (§ 23a rozporządzenia).

III. Potrzeba i cel uchwalenia projektowanej ustawy.
Strażacy LSR-G nabywają prawo do emerytury na zasadach ogólnych określonych
w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych (tj. Dz. U. z 2009 r., nr 153, poz. 1227 z późn. zm.), a więc dopiero po
osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego co do zasady 60 lat dla kobiet oraz 65 lat dla
mężczyzn.
Tymczasem strażacy Państwowej Straży Pożarnej (dalej jako strażacy PSP) nabywają
prawo do zaopatrzenia emerytalnego po 15 latach służby według zasad i na warunkach
przewidzianych w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji
Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego,
Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej,
Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (art.
60 ust. 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej - tj. Dz. U. z 2009
r., nr 12, poz. 68 z późn. zm.).
Takie zróżnicowanie warunków do uzyskania prawa do zaopatrzenia emerytalnego
przez obie grupy zawodowe jest nieuzasadnione, krzywdzące dla strażaków LSR-G oraz
bezpośrednio przyczynia się do powstania potencjalnego zagrożenia bezpieczeństwa
powszechnego na obszarze portu lotniczego.
Podkreślić należy, iż obie grupy zawodowe mają zapisany ustawowo obowiązek walki
z pożarami, klęskami żywiołowymi i innymi miejscowymi zagrożeniami (art. 1 ustawy o PSP
oraz art. 16a ust. 1 ustawy o ochronie przeciwpożarowej). Jednakże polski ustawodawca
nałożył na strażaków LSR-G znacznie szerszy zakres obowiązków, które zostały wyżej
zaprezentowane, w porównaniu ze strażakami PSP. Jednocześnie nie przyznał strażakom
LSR-G prawa do uzyskania zaopatrzenia emerytalnego po 15 latach służby.
Stopień narażenia na niebezpieczeństwo utraty życia i zdrowia oraz obciążenie
psychiczne i fizyczne związane z wykonywaniem zawodu strażaka LSR-G, jest takie samo
jak w służbie w PSP. Trzeba mieć na uwadze, iż strażacy LSR-G mają za zadanie ochronę
statków powietrznych pochodzących z różnych krajów oraz obywateli wszystkich państw.
Strażacy LSR-G jako pierwsi mają do czynienia ze światowymi pandemiami, np. wąglik,
ptasia grypa itp. Niejednokrotnie udzielają pomocy chorym, wcześniej nie zdiagnozowanym,
np. nosicielom wirusa HIV. Zajmują się również zabezpieczeniem tankowania, podczas
tłoczenia paliwa do samolotu. Warte podkreślenia jest, że paliwo takie jest przetłaczane pod
ciśnieniem między dwoma zbiornikami samochodu i samolotu. W przypadku rozszczelnienia
może dojść do zapłonu paliwa. Istnieje prawdopodobieństwo gwałtownego pożaru, który bez
natychmiastowej interwencji może objąć cały kadłub, nim pasażerowie zdążą się ewakuować
z pokładu. Zabezpieczenie polega na utrzymaniu pełnej gotowości bojowej. Strażacy LSR-G
mają uzbrojone systemy gaśnicze, obserwują proces tankowania, mają łączność, aby wezwać
wsparcie. Nie może więc ulegać żadnej wątpliwości, iż wykonywanie zawodu strażaka
LSR-G wiąże się z bardzo dużym obciążeniem psychicznym i fizycznym.
Poza tym podkreślić też należy, że na strażaków LSR-G nałożono permanentny
obowiązek cyklicznego odbywania specjalistycznych szkoleń, kończących się egzaminem,
który nie dotyczy strażaków PSP.
Powyższy wywód wskazuje bardzo wyraźnie, iż nieprzyznanie przez polskiego
ustawodawcę strażakom LSR-G prawa do zaopatrzenia emerytalnego na takich samych
zasadach jak strażakom PSP stanowi o dyskryminacji strażaków LSR-G w tym zakresie.
W konsekwencji dochodzi do naruszenia zasady równości oraz zakazu dyskryminacji w życiu
politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny, określonych w art.
32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. nr 78, poz. 483
z późn. zm.).
W wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 listopada 2008 r. (sygn. akt P 47/07)
stwierdzono w sposób następujący: „W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego utrwalony
jest pogląd, że także w sferze prawa do zabezpieczenia społecznego art. 32 ust. 1 Konstytucji
jest źródłem zasady równości wobec prawa, rozumianej jako nakaz, aby wszystkie podmioty
prawa (adresaci norm prawnych), charakteryzujących się daną cechą istotną (relewantną)
w równym stopniu, były traktowane równo – bez dyskryminowania i faworyzowania.
Ewentualne wyjątki od tej zasady winny odpowiadać następującym wymaganiom:
- muszą mieć charakter relewantny, tzn. pozostawać w bezpośrednim związku z celem
i zasadniczą treścią przepisów, w których zawarta jest kontrolowana norma oraz służyć
realizacji tego celu i treści;
- muszą być proporcjonalne, tzn. waga interesu, któremu ma służyć różnicowanie
sytuacji adresatów normy, musi pozostawać w odpowiedniej proporcji do wagi interesów,
które zostaną naruszone w wyniku nierównego potraktowania podmiotów podobnych;
- muszą pozostawać w związku z innymi wartościami, zasadami czy normami
konstytucyjnymi, uzasadniającymi odmienne traktowanie podmiotów podobnych.”
Nie ulega żadnej wątpliwości, iż w świetle obowiązującego ustawodawstwa nie
istnieje żadne uzasadnienie prawne zróżnicowania sytuacji prawnej strażaków LSR-G
w porównaniu ze strażakami PSP w zakresie nabywania prawa do zaopatrzenia emerytalnego.
Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 8 września 2005 r., (sygn. akt P 17/04)
w rozpatrując uprawnienia nauczycieli do wcześniejszej emerytury na podstawie art. 88 ust. 1
Karty stwierdził, że decydującym kryterium jest rodzaj wykonywanej pracy, a nie formalny
status poszczególnych typów placówek oświatowych.
Trybunał Konstytucyjny wyraźnie podkreślił, że „w systemie powszechnych
ubezpieczeń emerytalnych, wykluczona powinna być możliwość faworyzowania
pracowników tzw. sfery publicznej, o ile państwo nie poniosłoby bezpośrednio wszystkich
obciążeń z tym związanych i nie odbywałoby się to na określonych warunkach.
Faworyzowanie grup byłych pracowników (ubezpieczonych), w ramach powszechnego
systemu ubezpieczeń społecznych i nabywanie przez nich emerytur na korzystniejszych
zasadach, oznaczałoby, bowiem, że emerytury takie byłyby finansowane przez wszystkich
ubezpieczonych, również przez tych, którzy byliby relatywnie przez wszystkich
ubezpieczonych, również przez tych, którzy byliby relatywnie defaworyzowani. Dlatego jeśli
państwo decyduje się na poddanie pewnej grupy zawodowej zatrudnionej w szeroko
pojmowanych instytucjach publicznych powszechnemu systemowi emerytalnemu,

to przywileje dla takich grup muszą być uzasadnione ich szczególną rolą społeczną
i charakterem pracy, ale nie mogą wynikać z samego faktu zatrudnienia w takich
instytucjach”.
Oczywistym jest, że grupy zawodowe strażaków LSR-G i strażaków PSP mają
zapisane w ustawach regulujących ich statut zawodowy obowiązek walki z pożarami,
klęskami żywiołowymi i innymi miejscowymi zagrożeniami. Obie grupy zawodowe są też
jednakowo narażone na niebezpieczeństwo utraty życia i zdrowia. Pomimo tego, polski
ustawodawca przyznał strażakom PSP znacznie więcej uprawnień, w tym prawo do
zaopatrzenia emerytalnego po 15 latach służby.
W rezultacie zróżnicowanie warunków do nabycia prawa do zaopatrzenia
emerytalnego w odniesieniu do strażaków LSR-G, powoduje, że to zróżnicowanie prawne
nabiera charakteru dyskryminacji i jest sprzeczne z art. 32 ust. 2 Konstytucji.
Stwierdzić należy, iż jedynym kryterium decydującym o przyznaniu prawa do
emerytury na jednakowych zasadach określonych ustawowo, powinien być rodzaj
wykonywanej pracy. Jeżeli praca wykonywana przez obie grupy zawodowe strażaków LSR-G
i PSP jest tożsama, to i warunki nabywania prawa do zaopatrzenia emerytalnego powinny być
takie same (vide cytowany wyżej wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 września
2005 r.).
Celem projektowanej ustawy jest więc zniwelowanie istniejącej nierówności
w zakresie nabywania prawa do zaopatrzenia emerytalnego przez strażaków LSR-G
w porównaniu z sytuacją prawną w tym zakresie strażaków PSP oraz wyeliminowanie
istniejącej dyskryminacji strażaków LSR-G. Obowiązujące ustawodawstwo jest pod tym
względem oczywiście sprzeczne z art. 32 ust. 2 Konstytucji, a także z aktami prawa
międzynarodowego ratyfikowanymi przez Rzeczpospolitą Polską: art. 14 Europejskiej
Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności przyjętej w Rzymie
w dniu 4 listopada 1950 r. (Dz. U. z 1993 r., nr 61, poz. 284) oraz art. 1 ust. 3 Konwencji nr
111 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącej dyskryminacji w zakresie zatrudnienia
i wykonywania zawodu przyjętej w Genewie dnia 25 czerwca 1958 r. (Dz. U. z 1961 r., nr 42,
poz. 218). Projektowana ustawa ma również na celu zwiększenie ogólnego poziomu
bezpieczeństwa powszechnego na terenie portu lotniczego.

IV. Omówienie projektowanych zmian.
1.
Proponowane zmiany w art. 84 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. Prawo lotnicze
(tj. Dz. U. z 2006 r., Nr 100, poz. 696 z późn. zm. ) wynikają ze szczególnej roli i znaczenia
zawodu strażaka Lotniskowych Służb Ratowniczo-Gaśniczych. W obecnym stanie prawnym