Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo łowieckie oraz niektórych innych ustaw

reglamentuje jego wykonywanie, uzasadnionym jest przyznanie państwu – ministrowi
właściwemu do spraw środowiska, instytucji zatwierdzania sporządzonych planów
wieloletnich. Zgodnie z sugestią Trybunału Konstytucyjnego roczne plany łowieckie będą
ogłaszane do publicznej wiadomości na szczeblu gminy przez okres 14 dni w celu możliwości
zapewnienia kompetencji opiniodawczych właścicielom gruntów objętych granicami
obwodów łowieckich. Jednocześnie, mając na względzie zapewnienie interesów wszystkich
zainteresowanych stron, rozszerzono wytyczną do wydania rozporządzenia (art. 8 ust. 4) przez
ministra właściwego do spraw środowiska w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw
rolnictwa w taki sposób, aby wydając rozporządzenie uwzględniono zasadę ochrony nie tylko
lasu ale też upraw rolnych przed szkodami wyrządzanymi przez zwierzęta łowne w celu
zapewnienia ochrony interesów posiadaczy gruntów. Rozszerzenie wytycznej powoduje
podniesienie standardów ochrony własności i tym samym spełnienie wymogów
konstytucyjnych. Jednocześnie uregulowano w delegacji możliwość określenia trybu
odwoławczego w przypadku odmowy zatwierdzenia rocznych planów łowieckich w całości
lub części, co będzie stanowiło wykonanie ustawy w tym zakresie. Upoważniono także
ministra właściwego do spraw środowiska do opracowania wzorów druków rocznego planu
łowieckiego oraz wieloletniego łowieckiego planu hodowlanego. Obecne brzmienie delegacji
ustawowej nie dawało takiego upoważnienia.
Delegacja do wydania rozporządzenia określającego szczegółowe sposoby używania,
ewidencjonowania i przechowywania w siedzibach Państwowej Straży Łowieckiej broni
palnej (Dz. U. poz. 628) nie spełnia wymogów konstytucyjnych. Nowelizacja przepisu
upoważniającego pociągnęła za sobą konieczność wydania nowego rozporządzenia. Będzie to
jednak możliwe dopiero, gdy delegacja spełniać będzie wymogi konstytucyjne. Jednocześnie
zdecydowano w art. 41 uchylić ustęp 3. ze względu na powtórzenie zakresu spraw, które
reguluje rozporządzenie wydane na podstawie tego przepisu.
Art. 42e upoważnia do wydania rozporządzenia określającego sposób wyceny
i ewidencji trofeów łowieckich oraz sposoby ochrony trofeów rekordowych poprzez zakaz ich
wywozu poza granicę kraju z wyłączeniem międzynarodowych wystaw o tematyce łowieckiej,
na których będą mogły być eksponowane przez ściśle określony czas. Tej możliwości aktualna
delegacja ustawowa nie zawierała. Jednocześnie delegacja odnosiła się do ewidencji trofeów
nie umocowanej dotychczas w ustawie, co wydaje się rozwiązaniem niekonstytucyjnym –
uzupełniającym ustawę w akcie wykonawczym.
Art. 43 ust. 3 upoważnia do wydania rozporządzenia określającego warunki i sposoby
wykonywania polowania, sposoby znakowania tusz oraz sposób ewidencjonowania obecności
20

myśliwych na polowaniach indywidualnych. Delegacja została uzupełniona o sposoby
wykonywania polowania, a zmiana w zakresie rejestru ewidencji pobytu na polowaniu
indywidualnym uwzględnia możliwość zastosowania jej wersji elektronicznej. Jednocześnie w
rozdziale 8 ustawy uzupełniono przepisy o zasady wykonywania polowania, wprowadzono do
ustawy zakazy obowiązujące w trakcie wykonywania polowania, które dotychczas są
regulowane w akcie wykonawczym, a zgodnie ze stanowiskiem Prokuratora Generalnego w
sprawie przed Trybunałem Konstytucyjnym oznaczonej sygnaturą U 3/13 stanowią materię
ustawową. Uzupełnienie przepisów w tym rozdziale ustawy implementuje przepisy poddane
pod wątpliwość w kwestii ich zgodności z Konstytucją RP. Wątpliwości te były wysuwane we
wniosku Prokuratury Generalnej skierowanym do Trybunału Konstytucyjnego pismem z dnia
11 marca 2014 r., sygn.. PG VIII TKw 66/13.
Delegacja zawarta w art. 44 ust. 1 upoważniająca ministra właściwego do spraw
środowiska do wydania rozporządzenia określającego okresy polowań na zwierzęta łowne
została uzupełniona o wytyczne zgodnie z wymogami konstytucyjnymi.
W art. 4 zdefiniowano polowanie indywidualne i polowanie zbiorowe. Brak takiej
regulacji w ustawie został zakwestionowany przez Prokuratora Generalnego w wystąpieniu do
Trybunału Konstytucyjnego. Dotychczas regulacja ta była regulowana rozporządzeniem
Ministra Środowiska z dnia 23 marca 2005 r. w sprawie szczegółowych warunków
wykonywania polowania i znakowania tusz (Dz. U. z 2005 r. Nr 61, poz. 548, ze zm.). W
związku z art. 87 ust. 1 i art. 92 Konstytucji nie może w obrocie prawnym pozostawać
regulacja podustawowa, która nie służy wykonaniu ustawy. Rozporządzenie nie może zatem
wkraczać w materie ustawowe nieuregulowane w ustawie. Tymczasem ustawa Prawo
łowieckie marginalnie wspominała jedynie o polowaniu indywidualnym pomijając polowanie
zbiorowe. Stąd projekt zakłada również szereg zmian w rozdziale 8 ustawy pt. „Wykonywanie
polowania.” Z uwagi na niedookreślenie pojęcia „kłusownictwa” i związanych z tym
ewentualnych reperkusji ściśle określono delikt polegający na kłusownictwie, co ma też wyraz
w zmianach przepisów karnych, tj. art. 51, 52 i art. 53 ustawy. Zmiana ta ma na celu
dostosowanie ustawy w tym zakresie do standardów konstytucyjnych wskazanych w wyroku
Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 listopada 2012 roku.
Zmiana w art. 9 ustawy Prawo łowieckie powoduje zniesienie nieuzasadnionego
ograniczenia prawa własności, na które to ograniczenie zwracał uwagę Trybunał
Konstytucyjny w uzasadnieniu do wyroku z dnia 10 lipca 2014 r. W obecnym brzmieniu tego
przepisu posiadacz gruntu, dzierżawca lub zarządca obwodu łowieckiego nie może
dokonywać płoszenia zwierząt łownych w celu ochrony swoich upraw bez uprzedniego
21

zezwolenia, wydanego przez marszałka województwa, na takie odstępstwo od zakazu.
Rozwiązanie to zdecydowanie ingeruje w prawo własności, narażając jednocześnie obywatela
i inne podmioty na straty, a dzierżawcom i zarządcom obwodów łowieckich uniemożliwiając
skuteczną ochronę przed szkodami łowieckimi.
Zgodnie z treścią uzasadnienia wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 lipca
2014 r., art. 11 ustawy Prawo łowieckie zawiera normy prawne adresowane nie do podmiotów
prowadzących gospodarkę łowiecką, ale do właścicieli i posiadaczy nieruchomości
gruntowych. Chodzi tu o ust. 2 pkt 4 i 5, które nakazują racjonalne stosowanie środków
chemicznych w rolnictwie i leśnictwie, oraz stosowanie terminów i technik agrotechnicznych
niezagrażających bytowaniu zwierzyny na danym terenie. Prawidłowa realizacja powyższych
wymagań oddziałuje na sytuację prawną właścicieli gruntów, na których prowadzona jest
gospodarka łowiecka. Nakazy te stanowią ograniczenie w prawie własności podmiotów nie
związanych z prowadzeniem gospodarki łowieckiej, wynikając zarazem z odrębnych regulacji
prawnych. Mając powyższe na uwadze, nakazy te zostały uchylone.
Na dzierżawców i zarządców obwodów łowieckich został nałożony również
obowiązek dokarmiania zwierzyny, w szczególności wtedy, gdy w istotny sposób może to
wpłynąć na zmniejszenie szkód wyrządzanych przez zwierzynę w uprawach i płodach rolnych
oraz w gospodarce leśnej (art. 13 Prawa łowieckiego). Realizacja powyższego obowiązku
może (jak zauważył Trybunał Konstytucyjny) wiązać się z naruszeniem prawa własności
nieruchomości, gdyż ustawodawca nie uzależnił dopuszczalności dokonywania czynności
związanych z dokarmianiem zwierzyny od uzyskania uprzedniej zgody właściciela.
Projektowany przepis art. 13 ustawy określa, że dzierżawcy i zarządcy obwodów łowieckich
są uprawnieni do naruszania prawa do korzystania z nieruchomości w celu realizacji
obowiązku wyznaczonego przez normę wyrażoną w art. 13 Prawa łowieckiego, jednak
dopiero po uzgodnieniu miejsca wykładania karmy z właścicielem, posiadaczem lub zarządcą
gruntu.
W art. 15 ust. 2 zdefiniowano, co należy rozumieć za zwierzynę bezprawnie
pozyskaną. Z uwagi na status własności tej zwierzyny określony przez ustawodawcę, należy
doprecyzować o jaką zwierzynę chodzi w celu uniknięcia rozpraw sądowych i ewentualnego
narażania Skarbu Państwa na straty finansowe. Powyższa zmiana ma na celu nie tylko ochronę
własności Skarbu Państwa poprzez doprecyzowanie przedmiotu tej własności, ale również
ścisłe określenie deliktu polegającego na bezprawnym pozyskaniu zwierzyny, co dotychczas
budziło wątpliwości interpretacyjne. Rozwiązanie to wypełnia standardy konstytucyjne, w tym
22

wynikające z treści wyroku Trybunału Konstytucyjnego o sygn. K21/11 z dnia 6 listopada
2012 r.
W celu uściślenia co oznacza de facto dzierżawa obwodu łowieckiego wprowadzono
pojęcie dzierżawy w rozumieniu ustawy Prawo łowieckie poprzez nowy przepis art. 28 ust. 1b
ustawy. Dzierżawa obwodu łowieckiego nie stanowi dzierżawy gruntu w rozumieniu Kodeksu
cywilnego, stanowi natomiast dzierżawę prawa do prowadzenia gospodarki łowieckiej na
danym terenie.
W art. 29a wprowadzono nową delegację dla ministra właściwego do spraw
środowiska do określenia w drodze rozporządzenia wzoru umowy dzierżawy obwodu
łowieckiego. Dokument ten nie jest w obecnym brzmieniu ustawy określony, co jest
rozwiązaniem wątpliwym konstytucyjnie z uwagi na związek tej umowy z ograniczeniami
właścicieli i posiadaczy nieruchomości z zakresu prowadzenia gospodarki łowieckiej i
obowiązkami stron umowy. Określenie przez organ państwa wzoru umowy dzierżawy w
drodze rozporządzenia będzie w pełni wykonywało ustawę w tym zakresie.
Zmiana brzmienia art. 30 ust. 1 i 2 ustawy wynika z dostosowania tego przepisu do
standardów konstytucyjnych w zakresie równego traktowania stron. Obecne rozwiązanie nie
uwzględniało partycypacji w kosztach ochrony lasu wszystkich właścicieli lasów, a jedynie
Skarb Państwa z pominięciem prywatnych właścicieli lasów. Ponadto, obowiązkiem tym była
obarczona jedynie jedna grupa podmiotów prowadzących gospodarkę łowiecką, tj. dzierżawcy
obwodów łowieckich z pominięciem zarządców obwodów.
Jak stwierdził Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 10 lipca 2014 r. „właściciele
nie partycypują również w podziale świadczenia pieniężnego, jakie spełniane jest przez
dzierżawcę obwodu łowieckiego w związku z zawartą umową administracyjnoprawną.
Świadczenie to (czynsz dzierżawny) przypada jedynie wydzierżawiającemu oraz
nadleśnictwom i gminom na zasadach określonych w art. 31 ust. 2 Prawa łowieckiego.”
Rozwiązanie zawarte w projektowanym art. 31 powoduje, że pieniądze z tytułu czynszu
dzierżawnego lub ekwiwalentu (dotyczy obwodów łowieckich wyłączonych z
wydzierżawiania) będą trafiały bezpośrednio do właścicieli nieruchomości gruntowych.
Na dzień 31.03.2014 r. koła łowieckie dzierżawiły 4697 obwodów łowieckich, zaś
obwodów wyłączonych z wydzierżawiania, czyli będących w zarządzie PGL LP, PZŁ,
jednostek naukowo-dydaktycznych, było 343. Obwody dzierżawione przez koła łowieckie
zajmują powierzchnię 25 581 079 ha. Liczba obwodów o kategorii bardzo dobrej i dobrej to
zaledwie 165 obwody. Dominują obwody o kategorii słabej i bardzo słabej – 3867 obwodów,
pozostałe to obwody kategorii średniej. Przychody kół łowieckich z samej gospodarki
23

łowieckiej to kwota 147 049 418 zł., zaś koszty prowadzenia tej gospodarki to 203 986 956 zł.
Zatem przychody w przeliczeniu na 1 ha obwodu dzierżawionego przez koło wynoszą 5,75 zł,
natomiast koszty tej gospodarki wynoszą 7,97 zł/ha, w tym m.in. czynsz za dzierżawę
obwodów (17 680 846 zł.), zagospodarowanie obwodów (23 498 341 zł.), dokarmianie
(24 050 583 zł.), odszkodowania łowieckie (62 475 681 zł.), organizacja polowań (17 184 597
zł.). Myśliwi prowadząc gospodarkę łowiecką dopłacają do każdego dzierżawionego hektara
kwotę – 2,22 zł. Do tego należałoby dodatkowo doliczyć wartość społecznie przepracowanych
przez myśliwych godzin na rzecz gospodarki łowieckiej (3 296 711godzin). Biorąc pod uwagę
wynagrodzenie netto w gospodarce narodowej w 2013 r. na podstawie danych GUS stanowi to
wartość 46 318 790 zł. Zatem rzeczywisty koszt gospodarki łowieckiej wynosi 250 305 746
zł. (realny koszt w przeliczeniu na 1ha obwodu wynosi 9,78 zł.), a dopłata myśliwych do
każdego dzierżawionego hektara – 4,03 zł. To wszystko powoduje, że system ten jest
najtańszym rozwiązaniem dla państwa, opierając się wyłącznie na społecznych środkach
finansowych członków Polskiego Związku Łowieckiego. Analiza ta pokazuje także, że wzrost
kosztów gospodarki łowieckiej z tytułu płaconych czynszów dzierżawnych mógłby
spowodować obciążenie finansowe myśliwych w stopniu, któremu mogliby nie sprostać.
W art. 42 uchylono przepis stanowiący o obowiązku posiadania zezwolenia ministra
właściwego do spraw środowiska na łowienie zwierzyny przy użyciu ptaka łowczego oraz
delegację ustawową do wydania rozporządzenia w tym zakresie. Dotychczasowe rozwiązanie
jest rozwiązaniem budzącym wątpliwości konstytucyjne z uwagi na nierówne traktowanie
obywateli. Osoba wykonująca polowanie przy użyciu ptaka łowczego musi uzyskać
uprawnienia sokolnicze oraz inne wymagane dokumenty. Wymagane dokumenty zależą od
gatunku ptaka. Większość ptaków wymaga świadectwa CITES zwalniającego z zakazów
dotyczących ich komercyjnego wykorzystania, wydawanego przez ministra właściwego do
spraw środowiska. Trzeba także uzyskać zgodę na jego chów od Regionalnego Dyrektora
Ochrony Środowiska. Należy również zarejestrować ptaka w starostwie powiatowym.
Pewnym wyjątkiem w stosunku do dokumentacji cites jest harris (parabuteo unicintus), który
będąc gatunkiem z aneksu B (a nie jak większość ptaków sokolniczych z aneksu A) nie
wymaga posiadania świadectwa a jedynie dokumentu potwierdzającego jego legalne
pochodzenie. Takim dokumentem w wypadku ptaków wyhodowanych w Polsce może być
Świadectwo hodowlane. Myśliwy wykonujący polowanie przy użyciu broni palnej jest
zobligowany do uzyskania uprawnień podstawowych i pozwolenia na broń. Dodatkowe
obciążenie wobec osoby polującej z ptakiem łowczym poprzez uzyskanie zezwolenia na
polowanie z tym ptakiem nie znajduje uzasadnienia i budzi wątpliwości co do zgodności
24