Rządowy projekt ustawy o rybołówstwie morskim

– 3 –
(EWG) nr 2847/93, (WE) nr 1627/94 oraz (WE) nr 1966/2006 (Dz. Urz. UE L 343
z 22.12.2009, str. 1, z późn. zm.), zwane dalej, „rozporządzeniem nr 1224/2009”;
9) rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 404/2011 z dnia 8 kwietnia 2011 r.
ustanawiające szczegółowe przepisy wykonawcze do rozporządzenia Rady (WE)
nr 1224/2009 ustanawiającego wspólnotowy system kontroli w celu zapewnienia
przestrzegania przepisów wspólnej polityki rybołówstwa (Dz. Urz. UE L 112
z 30.04.2011, str. 1, z późn. zm.), zwane dalej „rozporządzeniem nr 404/2011”;
10) rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1380/2013 z dnia
11 grudnia 2013 r. w sprawie wspólnej polityki rybołówstwa, zmieniające
rozporządzenia Rady (WE) nr 1954/2003 i (WE) nr 1224/2009 oraz uchylające
rozporządzenia Rady (WE) nr 2371/2002 i (WE) nr 639/2004 oraz decyzję Rady
2004/585/WE (Dz. Urz. UE L 354 z 28.12.2013, str. 22, z późn. zm.), zwane dalej
„rozporządzeniem nr 1380/2013”.
Wykonywanie rybołówstwa morskiego w dużym stopniu jest regulowane przez wyżej
wskazane przepisy Unii Europejskiej. Przepisy te mogą być wprawdzie stosowane
wprost, jednakże często wymagają doprecyzowania przez państwo członkowskie Unii
Europejskiej. W związku z powyższym zachodzi potrzeba usystematyzowania
w jednym akcie prawa krajowego zagadnień ujętych w rozporządzeniach Unii
Europejskiej, co również ułatwi stosowanie tych przepisów. Projektowana ustawa
będzie regulować te zagadnienia z zakresu prawa unijnego, które zostały pozostawione
do rozstrzygnięcia dla państwa członkowskiego Unii Europejskiej, jak również określać
właściwość organów i tryb postępowania we wskazanych sprawach. W przepisach
niniejszej regulacji wskazano organy właściwe w konkretnych sprawach oraz procedurę
postępowania.
Z uwagi na obszerny materiał projekt ustawy podzielony został na działy.
Dział I
Przepisy ogólne
Dział ten obejmuje przepisy ogólne dotyczące rybołówstwa morskiego, w tym zakres
przedmiotowy i podmiotowy projektowanej ustawy. Nowa regulacja określa zasady
wykonywania rybołówstwa morskiego oraz tryb postępowania, jak również zakres
zadań i właściwość organów w odniesieniu do nadawania, cofania i zawieszania
uprawnień do wykonywania rybołówstwa morskiego, racjonalnego wykonywania
– 4 –
rybołówstwa morskiego, w tym ochrony żywych zasobów morza, nadzoru nad
wykonywaniem rybołówstwa morskiego oraz nad wyładunkiem i przeładunkiem
organizmów morskich. Zakres przedmiotowy projektowanej ustawy nie zmieni się
w odniesieniu do obecnej ustawy o rybołówstwie. Jednakże zakres podmiotowy ulegnie
rozszerzeniu o podmioty prowadzące nielegalne, nieraportowane i nieuregulowane
połowy, kapitanów statków o obcej przynależności wwożących na obszary morskie
Rzeczypospolitej Polskiej świeże lub przetworzone organizmy morskie oraz podmioty,
które wprowadzają do obszarów morskich Rzeczypospolitej Polskiej lub przenoszą
w tych obszarach organizmy morskie gatunków obcych lub gatunków niewystępujących
miejscowo. Rozszerzenie katalogu podmiotów wynika z konieczności uwzględnienia
przepisów UE – rozporządzenia nr 1005/2008 oraz rozporządzenia nr 708/2007.
W dziale tym zamieszczono również słowniczek, w którym wyjaśniono definicje pojęć
stosowanych w projekcie ustawy, które generalnie odzwierciedlają definicje ujęte
w obecnie obowiązującej ustawie. Niemniej wprowadzono również definicje pojęć:
dnia połowowego, indywidualnej kwoty połowowej, instytutu badawczego i instytutu
naukowego, organizmów morskich, ponownego wprowadzenia statku rybackiego do
wykonywania rybołówstwa komercyjnego, przeładunku, wyładunku, rybołówstwa
komercyjnego, rybołówstwa morskiego, uznanej organizacji klasyfikacyjnej, uznanej
organizacji producentów, wieloletniego udziału połowowego, wspólnej kwoty
połowowej, zbiorczej kwoty połowowej oraz zdolności połowowej. Pojęcia te, choć
niefunkcjonujące wprost w obecnej ustawie, są pojęciami używanymi w aktach
wykonawczych i w praktyce. Jednakże dla usankcjonowania ich stosowania niezbędne
jest zawarcie ich w nowej ustawie.
Zasadniczo zmiany dotyczą funkcjonującego pojęcia rybołówstwa morskiego, które na
gruncie obecnej ustawy oznacza połów organizmów morskich dla celów zarobkowych,
natomiast w nowej ustawie zarobkowe prowadzenie połowów będzie wykonywaniem
rybołówstwa komercyjnego. Rybołówstwo morskie natomiast obejmie zasięgiem
rybołówstwo komercyjne, rybołówstwo rekreacyjne, połowy organizmów morskich
prowadzone w celach badań naukowych lub prac rozwojowych albo w celu kształcenia,
w zakresie rybołówstwa morskiego, zarybianie oraz chów lub hodowlę organizmów
morskich, wprowadzanie do obszarów morskich Rzeczypospolitej Polskiej lub
przenoszenie w tych obszarach morskich organizmów morskich gatunków obcych lub
organizmów morskich niewystępujących miejscowo.
– 5 –
W omawianym dziale określono ogólne zakazy w odniesieniu do wykonywania
rybołówstwa morskiego oraz wskazano tryb postępowania w odniesieniu do naruszania
narzędzi połowowych stanowiących własność osoby trzeciej oraz tryb postępowania
w przypadku narzędzi połowowych znajdujących się na łowisku, które nie są
oznakowane. W tym kontekście pozostawiono obowiązujące rozwiązania dotyczące
uznawania takich narzędzi połowowych za porzucone z zamiarem wyzbycia się ich
własności, które następnie przekazywane są dyrektorowi urzędu morskiego właściwego
ze względu na miejsce znalezienia tych narzędzi. Natomiast organizmy morskie
pochodzące z takich narzędzi i nadające się do spożycia okręgowy inspektor
rybołówstwa morskiego właściwy ze względu na miejsce znalezienia tych narzędzi
przekazuje nieodpłatnie placówkom opiekuńczo-wychowawczym lub organizacjom
pożytku publicznego w rozumieniu ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności
pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2010 r. Nr 234, poz. 1536, z późn. zm.)
albo sprzedaje w trybie właściwym dla sprzedaży zajętych ruchomości ulegających
szybkiemu zepsuciu przewidzianym w przepisach wydanych na podstawie ustawy
z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U.
z 2012 r. poz. 1015, z późn. zm.). Środki finansowe uzyskane ze sprzedaży wyżej
wymienionych organizmów morskich stanowić będą dochód budżetu państwa.
Dział II
Rybołówstwo komercyjne
Dział stanowi o wykonywaniu rybołówstwa komercyjnego i obejmuje: prowadzenie
rejestru statków rybackich, zarządzanie zdolnością połowową, wydawanie licencji
połowowych i specjalnych zezwoleń połowowych, podział i zarządzanie kwotami
połowowymi oraz zbieranie danych połowowych, jak również ustanowienie systemu
zapobiegania nielegalnym, nieraportowanym i nieuregulowanym połowom oraz ich
powstrzymywania i eliminowania. Ponadto w dziale tym znalazły się rozwiązania
dotyczące przyznawania punktów za poważne naruszenie przepisów Wspólnej Polityki
Rybołówstwa.



– 6 –
Rozdział 1
Przepisy ogólne
W przepisach rozdziału określono ogólne warunki wymagane dla wykonywania
rybołówstwa komercyjnego, w tym określono, jakimi statkami i na jakim obszarze
rybołówstwo to może być wykonywane. Zaznaczenia wymaga, że rybołówstwo
komercyjne może być wykonywane wyłącznie statkiem rybackim wpisanym do rejestru
statków rybackich, na który wydano licencję połowową oraz specjalne zezwolenie
połowowe. Takie warunki wykonywania rybołówstwa komercyjnego wynikają
z przepisów Unii Europejskiej – rozporządzenia nr 1224/2009 oraz rozporządzenia
nr 404/2011.
W rozdziale tym wprowadzono nieznaną dotychczas instytucję segmentacji.
Segmentacja ta odnosi się do obszarów, na których wykonywane jest rybołówstwo
komercyjne na podstawie wydanych specjalnych zezwoleń połowowych.
Wprowadzenie segmentacji uzależnionej od obszaru wykonywania rybołówstwa oraz
długości statków rybackich jest istotne z punktu widzenia utrzymania dotychczasowego
nakładu połowowego na danym obszarze. Ograniczenia zmierzają do zapewnienia
bezpiecznego wykonywania rybołówstwa komercyjnego i ochrony ekosystemu danego
akwenu.
Dodatkowo w ramach segmentacji wprowadzone zostało ograniczenie w zakresie
maksymalnej zdolności połowowej, wyrażonej jako GT i kW, jaka może zostać
wykorzystana do zarejestrowania statków rybackich w danym segmencie floty.
W projekcie określono maksymalne zdolności połowowe, jakie będą mogły zostać
wykorzystane na danym akwenie. Rozwiązanie to pozwoli na ochronę żywych zasobów
organizmów morskich i ich odbudowanie, gdyż ograniczy ekspansję armatorów
z Morza Bałtyckiego na obszar Zalewów, jak również armatorów operujących na
wodach wewnętrznych na wody Morza Bałtyckiego.
W chwili obecnej szereg armatorów posiada specjalne zezwolenia połowowe
uprawniające do połowów ryb zarówno na wodach Morza Bałtyckiego, jak i wodach
zalewowych. Armatorzy ci utrzymają swoje prawa, bowiem zdolność połowowa ich
statków rybackich została ujęta w wyżej wskazanych maksymalnych granicach
zdolności połowowej możliwej do wykorzystania na danym akwenie. Nie jest jednak
zasadne, w sytuacji gdy stan zasobów wskazuje na tendencję spadkową, aby dopuścić
– 7 –
do dalszego wprowadzania statków z innych akwenów na obszary, na których nigdy
wcześniej nie poławiały. Żywe zasoby na poszczególnych akwenach odnawiają się
w takim stopniu, na jaki pozwala wykorzystywany na tych wodach nakład połowowy,
w tym wysokość wykorzystywanej zdolności połowowej.
Na marginesie zaznaczyć należy, iż z uwagi na statki, które w chwili obecnej znajdują
się w segmencie zarówno zalewowym, jak i bałtyckim, suma GT i kW
z poszczególnych segmentów nie odzwierciedla wielkości GT i kW określonej
w przepisach rozporządzenia nr 1380/2013. Nie do pominięcia jest jednak, że wskazany
w przepisach UE limit zdolności połowowej jest przez Polskę przestrzegany, a prawa
nabyte armatorów, którzy dotychczas prowadzili połowy na różnych akwenach, zostaną
zachowane. Na mocy ustawy należy jednak zahamować dalsze rozszerzanie kręgu
podmiotów wykonujących rybołówstwo komercyjne i przechodzących z jednego
segmentu do drugiego. Poszczególne akweny są w stanie na miarę stabilnym poziomie
utrzymać jedynie określoną liczbę statków rybackich i należy w tym zakresie
wprowadzić wyżej wskazane ograniczenia.
Projektuje się także możliwość wprowadzenia przez ministra właściwego do spraw
rybołówstwa możliwości wydania aktu wykonawczego regulującego te kwestie, które
nie są wprost uregulowane w przepisach UE. Przewiduje się w tym zakresie
skorzystanie z możliwości, jaką daje przepis art. 20 ust. 1 rozporządzenia nr 1380/2013,
zgodnie z którym państwo członkowskie może podjąć niedyskryminacyjne środki na
rzecz ochrony stad i zarządzania nimi oraz utrzymania lub poprawy stanu ochrony
morskich ekosystemów w strefie 12 mil morskich od linii podstawowej. Mając
powyższe na względzie, konieczne jest wskazanie w uzasadnieniu projektowanej
ustawy, czy wprowadzone środki zostały skonsultowane z Komisją Europejską.
W przypadku podjęcia prac legislacyjnych nad wydaniem tego aktu wykonawczego,
zawarte w nim propozycje rozwiązań zostaną skonsultowane z Komisją Europejską.
Rozdział 2
Rejestr statków rybackich i oznaka rybacka
Rozdział ten określa, tak jak przepisy obowiązującej ustawy z dnia 19 lutego 2004 r.
o rybołówstwie, że minister właściwy do spraw rybołówstwa jest organem
prowadzącym rejestr statków rybackich, o którym mowa w rozporządzeniu
nr 1380/2013, którego obowiązek prowadzenia wynika z tego rozporządzenia.