Rządowy projekt ustawy o obligacjach

Art. 31
Przepis art. 31 ust. 1 projektu zawiera regulację, której celem jest wyeliminowanie
wątpliwości wynikających z brzmienia art. 7 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy
o obligacjach, który stanowi, że do ustanowienia hipoteki stanowiącej zabezpieczenie
roszczeń obligatariuszy wystarczy oświadczenie woli właściciela nieruchomości.
Przepis ten nie uwzględnia innych praw, które zgodnie z art. 65 ust. 2 ustawy z dnia
6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2013 r. poz. 707, z późn.
zm.), zwanej dalej „ustawą o księgach wieczystych i hipotece”, mogą być przedmiotem
hipoteki, tj.:
− użytkowanie wieczyste wraz z budynkami i urządzeniami na użytkowanym gruncie
stanowiącymi własność użytkownika wieczystego,
− spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu,
− wierzytelność zabezpieczona hipoteką.
Wobec powyższego powstaje wątpliwość, czy zabezpieczenie roszczeń obligatariuszy
przez ustanowienie hipoteki na prawach innych niż własność nieruchomości jest
dopuszczalne i skuteczne. Zaproponowane brzmienie art. 31 ust. 1 projektu, obok
oświadczenia woli właściciela, wskazuje też na oświadczenie woli współwłaściciela,
użytkownika, współużytkownika wieczystego, uprawnionego albo współuprawnionego
z tytułu spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu lub wierzyciela hipotecznego.
Tym samym dopuszczona została wprost możliwość zabezpieczenia roszczeń
obligatariuszy przez ustanowienie hipoteki na innych prawach niż własność
nieruchomości i wyeliminowana istniejąca wątpliwość.
Przepis art. 31 ust. 2 projektu wymienia, w sposób nietaksatywny, konieczne elementy
wpisu w księdze wieczystej – w przypadku zabezpieczenia hipotecznego wierzytelności
wynikających z obligacji. Przepis ten zasadniczo powtarza regulację zawartą w art. 7
ust. 1 ustawy o obligacjach, z tym że uchwałę lub oświadczenie emitenta o emisji
obligacji (art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o obligacjach) zastępuje decyzją emitenta oraz nie
wymienia daty (art. 31 ust. 2 pkt 1 projektu). Sformułowanie „oświadczenie emitenta
o emisji obligacji” może być interpretowane jako oświadczenie o dojściu do skutku
emisji przeprowadzonej na podstawie uchwały emisyjnej lub jako oświadczenie
o podjęciu przez emitenta takiej uchwały. Tymczasem do emisji obligacji dochodzi na
22
podstawie decyzji emitenta, podejmowanej zwykle przez jego organ wykonawczy.
Jeżeli podjęcie uchwały emisyjnej nie zostało odrębnymi przepisami przekazane do
kompetencji innego organu, zgodnie z domniemaniem kompetencji, decyzję taką
podejmuje organ wykonawczy. Organami wykonawczymi prywatnych
i samorządowych osób prawnych są ciała kolegialne, które podejmują decyzje w formie
uchwały. W przypadku państwowych osób prawnych organ wykonawczy bywa
jednoosobowy, a decyzje przez niego podejmowane mają formę oświadczenia woli.
Niejednoznaczne jest również wyrażenie „jej datę”. Może być bowiem rozumiane jako
data emisji obligacji, data uchwały o emisji obligacji lub data oświadczenia emitenta
o emisji obligacji. Ze względu na fakt, iż w momencie dokonywania wpisu w księdze
wieczystej data emisji obligacji może nie być jeszcze znana i biorąc pod uwagę
właściwą interpretację zwrotu „oświadczenie emitenta o emisji obligacji”, wyrażenie
„jej datę” należy rozumieć jako datę decyzji emitenta o emisji, która może mieć formę
uchwały emisyjnej lub oświadczenia. Z uwagi na powyższe, jak również fakt, iż
w opinii projektodawcy do wskazania decyzji emitenta będzie konieczna data, gdyż ona
identyfikuje tę decyzję, jej wyszczególnienie w przepisie uznano za zbędne. Ponadto
przepisy art. 31 ust. 2 pkt 3 i 4 projektu, w przeciwieństwie do art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy
o obligacjach, uwzględniają specyfikę papierów wartościowych zdematerializowanych,
w odniesieniu do których nie może zostać określony numer kolejny obligacji. Ostatnia
zmiana regulacji zawartej w art. 7 ust. 1 ustawy o obligacjach polega na dodaniu
w art. 31 ust. 2 pkt 7 wymogu wskazania w księdze wieczystej również administratora
hipoteki.
Przepis art. 31 ust. 3 projektu stanowi powtórzenie regulacji zawartej w art. 7
ust. 1 zdanie trzecie ustawy o obligacjach. Regulacja ta wprowadza odstępstwo od
ogólnych zasad ustanawiania hipoteki, określonych w ustawie o księgach wieczystych
i hipotece – ustawowe zastrzeżenie wyłączające konieczność imiennego oznaczenia
obligatariuszy w księdze wieczystej. Odstępstwo to wynika z faktu, iż obligacje, co do
zasady, nie mogą być wydawane przed ustanowieniem zabezpieczeń przewidzianych
w warunkach emisji, w związku z czym, jeżeli z warunków emisji obligacji wynika, że
mają być zabezpieczone hipoteką, to przekazanie dokumentu lub dokonanie zapisu
w ewidencji lub na rachunku papierów wartościowych nie mogą nastąpić przed
ustanowieniem hipoteki.
23
Przepisy art. 31 ust. 4 i 5 projektu powtarzają regulacje zawarte odpowiednio w art. 7
ust. 1a i 1b ustawy o obligacjach. W odniesieniu do umowy z administratorem hipoteki,
o której mowa w art. 31 ust. 4 projektu, w celu podniesienia bezpieczeństwa i pewności
obrotu wprowadzono dodatkowy wymóg, aby w razie wygaśnięcia tej umowy
dotychczasowy administrator hipoteki wykonywał prawa i obowiązki wierzyciela
hipotecznego do czasu zawarcia przez emitenta umowy z nowym administratorem.
Przepis art. 31 ust. 6 projektu wskazuje tytuły, które stanowią podstawę do wykreślenia
hipoteki ustanowionej w celu zabezpieczenia wierzytelności obligatariuszy. W stosunku
do art. 7 ust. 2 ustawy o obligacjach, przepis art. 31 ust. 6 wprowadza oświadczenie
emitenta o niedojściu emisji do skutku oraz uchwałę zgromadzenia obligatariuszy
w sprawie zmiany warunków emisji w zakresie wysokości, formy lub warunków
zabezpieczeń ustanowionych na rzecz obligatariuszy oraz dostosowuje istniejący tytuł,
który znajduje zastosowanie jedynie w przypadku obligacji dokumentowej, do specyfiki
walorów zdematerializowanych. Art. 7 ust. 2 ustawy o obligacjach wymienia bowiem
tylko „protokół umorzenia wykupionych obligacji, sporządzony przez notariusza”.
Tymczasem, jak wskazuje praktyka obrotu, ustanowienie zabezpieczeń, w tym hipoteki,
zwykle następuje nie tylko przed wydaniem (dokonaniem zapisu w ewidencji lub na
rachunku papierów wartościowych) obligacji, ale również przed upływem terminu
subskrypcji (zapis lub przyjęcie propozycji nabycia), a często także przed rozpoczęciem
procesu emisji. Tym samym w przypadku, gdy emisja nie dojdzie do skutku, konieczne
jest wykreślenie hipoteki. Dlatego zasadne jest uwzględnienie tej sytuacji
w projektowanym przepisie. Ponadto, z uwagi na wyrażone w art. 7 ust. 1
projektowanej ustawy uprawnienie stron stosunku zobowiązaniowego wynikającego
z obligacji do zmiany jego treści w drodze uchwały zgromadzenia obligatariuszy, w tym
także zmiany wysokości, formy i warunków zabezpieczeń ustanowionych na rzecz
obligatariuszy, konieczne jest uwzględnienie tej sytuacji i wskazanie uchwały
zgromadzenia obligatariuszy jako tytułu do wykreślenia hipoteki ustanowionej w celu
zabezpieczenia wierzytelności obligatariuszy.
Przepis art. 31 ust. 7 projektu powtarza regulację art. 7 ust. 3 ustawy o obligacjach.
Przepis ten wyłącza stosowanie do przeniesienia obligacji zabezpieczonej hipoteką
przepisu art. 2451 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym do ustanowienia hipoteki
wymagana jest umowa pomiędzy wierzycielem a właścicielem nieruchomości oraz wpis
24
do księgi wieczystej. W efekcie do przejścia uprawnień z tytułu hipoteki na nabywcę
obligacji nie jest wymagana dodatkowa umowa pomiędzy nabywcą i zbywcą obligacji.
Art. 32
Przepis art. 32 projektu zawiera regulację znajdującą się w art. 28 ustawy o obligacjach.
Art. 33
Przepis art. 33 projektu zawiera przeredagowaną regulację znajdującą się w art. 9
ustawy o obligacjach. Zmiana ma charakter porządkujący – zasady postępowania przy
ofercie publicznej obligacji, w przypadku której na podstawie art. 7 ust. 4 ustawy
o ofercie publicznej nie jest wymagane udostępnienie do publicznej wiadomości
prospektu emisyjnego, zostały określone w tej ustawie w sposób wyczerpujący.
Zamieszczanie odrębnej regulacji w tym zakresie w innym akcie prawnym nie jest
zasadne, w związku z tym w przepisie art. 33 projektu nie znalazła się regulacja
znajdująca się w art. 9 pkt 2 ustawy o obligacjach.
Art. 34
Przepis art. 10 ustawy o obligacjach wyznacza zakres informacji, jakie emitent
zobowiązany jest udostępnić w przypadku emisji obligacji, w sytuacji gdy nie
sporządza prospektu emisyjnego lub memorandum informacyjnego. Celem tej regulacji
jest umożliwienie potencjalnym nabywcom obligacji podjęcia decyzji w sposób
świadomy i racjonalny, a tym samym ochrona ich interesów. W projekcie szczegóły
dotyczące minimalnego zakresu informacji wymaganych od emitenta znalazły się
w art. 35, a w art. 34 wyrażono explicite obowiązek udostępnienia propozycji nabycia,
jako swoistego odpowiednika dokumentów wymaganych przy ofercie publicznej.
Art. 35
Przepis art. 35 projektu stanowi doprecyzowanie art. 34 projektu, wskazując
szczegółowy zakres informacji, jakie emitent obowiązany jest udostępnić w propozycji
nabycia. Zgodnie z art. 35 ust. 1 w propozycji nabycia powinny zostać zamieszczone
warunki emisji oraz informacje, które umożliwiają ocenę sytuacji finansowej emitenta.
Odwołanie do warunków emisji obejmuje swoim zakresem informacje, o których mowa
w art. 10 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 w odniesieniu do wartości nominalnej, pkt 4–6 i pkt 9
ustawy o obligacjach. Dodatkowo wskazać należy, że regulacja zamieszczona w art. 35
25
ust. 1 pkt 1 projektu, w przeciwieństwie do postanowień art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy
o obligacjach, gwarantuje minimalny okres na przygotowanie informacji o wartości
zobowiązań zaciągniętych przez emitenta. Zgodnie bowiem z postanowieniem art. 35
ust. 1 pkt 1 projektu wartość zaciągniętych przez emitenta zobowiązań ustala się na
ostatni dzień kwartału poprzedzający udostępnienie propozycji nabycia nie więcej niż
o 4 miesiące. Zaproponowana zmiana odpowiada potrzebom praktyki obrotu i eliminuje
sytuacje, w której emitent byłby zmuszony podać wartość zaciągniętych zobowiązań
z dnia na dzień.
Przepis art. 35 ust. 2 projektowanej ustawy zawiera regulację znajdującą się w art. 10
ust. 1 pkt 8 ustawy o obligacjach. Przepis art. 35 ust. 4 projektu zawiera regulację
zawartą w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o obligacjach. Zgodnie z postanowieniami tego
przepisu projektu emitent w propozycji nabycia wskazuje również cenę emisyjną
obligacji lub sposób jej ustalenia.
Przepis art. 35 ust. 3 projektu zawiera zmodyfikowaną regulację zamieszczoną w art. 10
ust. 3 ustawy o obligacjach. Zgodnie z art. 10 ust. 3 ustawy o obligacjach emitent jest
obowiązany do udostępnienia sprawozdania finansowego, sporządzonego na dzień
bilansowy przypadający nie wcześniej niż 15 miesięcy przed datą publikacji warunków
emisji, w przypadku emisji obligacji w trybie wskazanym w art. 9 pkt 2 lub pkt 3
ustawy
o
obligacjach. Przepis ten nie dotyczy wszystkich emitentów
przeprowadzających emisję, lecz tylko tych, którzy prowadzą działalność „dłużej niż
rok”. Intencją wprowadzenia wyjątku było umożliwienie emisji obligacji podmiotom
nowo powstałym, które nie sporządzały jeszcze sprawozdania finansowego, ze
szczególnym uwzględnieniem spółek celowych, czyli podmiotów utworzonych
specjalnie w celu emisji obligacji. Przepis art. 10 ust. 3 ustawy o obligacjach należy
analizować w kontekście odpowiednich przepisów ustawy o rachunkowości,
regulujących zasady sporządzania sprawozdań finansowych. Jak stanowi art. 45 ust. 1
tej ustawy, sprawozdania finansowe sporządza się na dzień zamknięcia ksiąg
rachunkowych oraz na inny dzień bilansowy, określony odrębnymi przepisami.
W normalnym toku działalności jednostki – wyjąwszy zdarzenia nadzwyczajne, jak
zmiana formy prawnej, przejęcie, podział lub połączenie albo zakończenie działalności
– księgi rachunkowe zamyka się „na dzień kończący rok obrotowy” (art. 12 ust. 2 pkt 1
ustawy o rachunkowości). To ostatnie pojęcie jest zdefiniowane w art. 3 ust. 1 pkt 9
ustawy o rachunkowości, zgodnie z którym przez rok obrotowy rozumie się okres
26