Rządowy projekt ustawy o charakterystyce energetycznej budynków

UZASADNIENIE

Projekt ustawy procedowany jest na podstawie projektu założeń projektu ustawy
o charakterystyce energetycznej budynków, który został przyjęty w dniu 16 kwietnia
2013 r. przez Radę Ministrów.
Projektowana regulacja stanowi transpozycję części postanowień dyrektywy Parlamentu
Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki
energetycznej budynków (Dz. Urz. UE L 153 z 18.06.2010, str. 13), zwanej dalej
„dyrektywą” do krajowego porządku prawnego.
W dotychczasowym stanie prawnym kwestie związane ze świadectwami
charakterystyki energetycznej i kontrolą systemów ogrzewania i klimatyzacji były
uregulowane w ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2013 r.
poz. 1409 oraz z 2014 r. poz. 40), zwanej dalej „ustawą – Prawo budowlane”.
W związku ze zmianami wynikającymi z transpozycji dyrektywy i potrzebą ujęcia
przedmiotowych zagadnień w jednym akcie prawnym, a także mając na względzie § 84
rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad
techniki prawodawczej” (Dz. U. Nr 100, poz. 908), zgodnie z którym, jeżeli zmiany
wprowadzane w ustawie miałyby być liczne albo miałyby naruszać konstrukcję lub
spójność ustawy albo gdy ustawa była już poprzednio wielokrotnie nowelizowana,
opracowuje się projekt nowej ustawy, zdecydowano o opracowaniu projektu nowej
ustawy. Wejście w życie projektowanej regulacji spowoduje konieczność uchylenia
większości przepisów ustawy – Prawo budowlane, dotyczących świadectw
charakterystyki energetycznej oraz kontroli systemów ogrzewania i klimatyzacji.
Zagadnienia te zostaną zawarte w projektowanej ustawie, po ich zmodyfikowaniu pod
kątem zgodności z postanowieniami dyrektywy oraz usprawnienia funkcjonowania
systemu oceny energetycznej budynków.
W porównaniu z obecnie obowiązującymi przepisami w zakresie charakterystyki
energetycznej, projektowana ustawa o charakterystyce energetycznej budynków
obejmuje następujące nieuregulowane dotąd kwestie:
1) zapewnia weryfikację świadectw charakterystyki energetycznej oraz protokołów
z przeglądów systemu ogrzewania (w tym kotłów) i systemu klimatyzacji przez
niezależny organ;
2) wprowadza
obowiązek podawania informacji dotyczącej efektywności
energetycznej budynków w reklamach, w przypadku gdy dla budynku sporządzono
już świadectwo;
3) zawiera upoważnienie dla ministra właściwego do spraw budownictwa, lokalnego
planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa do
opracowania krajowego planu mającego na celu zwiększenie liczby budynków
o niskim zużyciu energii;
4) wprowadza obowiązek posiadania świadectwa dla budynków zajmowanych przez
organy wymiaru sprawiedliwości, prokuraturę oraz organy administracji publicznej,
w których dokonywana jest obsługa interesantów, o powierzchni większej niż
500 m2, przy czym próg dotyczący powierzchni użytkowej 9 lipca 2015 r. zostanie
obniżony do 250 m2 oraz wprowadza obowiązek ich umieszczania w widocznym
miejscu;
5) wprowadza obowiązek umieszczania świadectw charakterystyki energetycznej
w widocznym miejscu, także w przypadku budynków o powierzchni użytkowej
przekraczającej 500 m2, w których są świadczone usługi dla ludności,
w szczególności dworców, lotnisk, muzeów, hal wystawienniczych, dla których
zostało sporządzone świadectwo charakterystyki energetycznej;
6) zmienia wymogi w zakresie posiadanego wykształcenia dla osób ubiegających się
o wpis do wykazu osób uprawnionych do sporządzania świadectw charakterystyki
energetycznej budynków, a także rozszerza katalog podmiotów, które mogą ubiegać
się o wpis do wykazu osób uprawnionych do kontroli systemu ogrzewania i systemu
klimatyzacji.
Niniejszy projekt ustawy zawiera upoważnienia dla ministra właściwego do spraw
budownictwa, lokalnego planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz
mieszkalnictwa do wydania następujących aktów wykonawczych:
1) w sprawie metodologii wyznaczania charakterystyki energetycznej budynku lub
części budynku, sposobu sporządzania oraz wzorów świadectw charakterystyki
energetycznej (art. 17);
2) w sprawie wzorów protokołów z kontroli systemu ogrzewania lub systemu
klimatyzacji (art. 31);
2
3) w sprawie sposobu dokonywania i zakresu weryfikacji świadectw charakterystyki
energetycznej oraz protokołów z kontroli systemu ogrzewania lub systemu
klimatyzacji (art. 38).
Ponadto projekt ustawy zawiera upoważnienie dla ministra właściwego do spraw
instytucji finansowych w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw
budownictwa, lokalnego planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz
mieszkalnictwa do określenia, w drodze rozporządzenia, szczegółowego zakresu
obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej osoby sporządzającej
świadectwa charakterystyki energetycznej budynku lub jego części (art. 21 ust. 2).
W art. 1 określono zakres przedmiotowy projektowanej ustawy. W stosunku do
przepisów obecnie obowiązujących, w projektowanej ustawie wprowadza się nowe
rozwiązania w zakresie weryfikacji świadectw charakterystyki energetycznej budynków
lub części budynków oraz protokołów z kontroli systemu ogrzewania i systemu
klimatyzacji, rozszerzenia zakresu rejestru prowadzonego przez ministra właściwego do
spraw budownictwa, lokalnego planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz
mieszkalnictwa, a także opracowania krajowego planu działań mającego na celu
zwiększenie liczby budynków o niskim zużyciu energii.
W art. 2 zdefiniowano najważniejsze pojęcia związane z charakterystyką energetyczną.
Ponieważ dyrektywa odnosi się nie tylko do budynków, ale także do ich modułów,
w projekcie zawarto definicję „części budynku”, zgodnie z którą przez „część budynku”
należy rozumieć zarówno piętro jak i lokal w budynku. Celowość wprowadzania
przedmiotowej definicji wynika przede wszystkim z tego, że świadectwa
charakterystyki energetycznej sporządza się nie tylko dla budynku, ale także dla jego
części. W przedmiotowym zakresie implementowana dyrektywa posługiwała się
sformułowaniem „moduł budynku”. Należy jednak zauważyć, że przedmiotowe
sformułowanie nie występuje w polskim systemie prawa, podczas gdy wyrażeniem
„część budynku” posługuje się m.in. ustawa – Prawo budowlane czy Kodeks cywilny.
Art. 3 ust. 1 szczegółowo określa przypadki, w których wymagane jest sporządzenie
świadectwa charakterystyki energetycznej oraz podmioty, które zlecają sporządzenie
tego świadectwa. W odniesieniu do obecnie obowiązujących przepisów ustawy – Prawo
budowlane projektowana ustawa nie przewiduje obowiązku sporządzenia świadectwa
charakterystyki energetycznej w przypadku oddawania budynku do użytkowania.
3
Należy zauważyć, że w art. 12 ust. 1 lit. a i ust. 2 dyrektywy sformułowano wymóg, aby
przy okazji wznoszenia, sprzedaży lub wynajmu budynków lub modułów budynków
świadectwo charakterystyki energetycznej lub jego kopię przedstawiano ewentualnemu
nowemu najemcy lub kupującemu i przekazywano ją kupującemu lub nowemu
najemcy. Tym samym z brzmienia przepisów dyrektywy wynika, że świadectwo
charakterystyki energetycznej sporządza się w celu przekazania go najemcy lub
kupującemu, a więc przy okazji najmu lub sprzedaży. Ponadto od dnia 1 stycznia 2009
r. w skład dokumentacji projektowej budynku wchodzi projektowana charakterystyka
energetyczna budynku, która powinna zawierać zestawienie projektowanych rozwiązań
z wymaganiami minimalnymi, jakie musi spełnić dany budynek, określonymi
w przepisach techniczno-budowlanych. Zestawienie to, po nowelizacji przepisów
rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków
technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75,
poz. 690, z późn. zm.), dotyczy zarówno izolacyjności cieplnej przegród zewnętrznych,
jak również wskaźnika zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną. Należy
zauważyć, że świadectwo charakterystyki energetycznej budynku nowego nie stanowi
oceny spełnienia wymagań minimalnych zawartych w przepisach techniczno-
-budowlanych. Za spełnienie minimum wymagań określonych w ww. przepisach
odpowiada projektant na etapie tworzenia projektu architektoniczno-budowlanego,
a następnie kierownik budowy na etapie jego realizacji. Zarówno projektant, jak
i kierownik budowy, zobligowani są do tego, aby przy projektowaniu oraz budowie
brać pod uwagę przepisy techniczno-budowlane, tj. m.in. przepisy rozporządzenia
w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich
usytuowanie. Przepisy te stosuje się zawsze w przypadku nowo wznoszonych
budynków, a w przypadku istniejących wówczas, gdy podlegają one m.in. przebudowie
(§ 2 ust. 1 ww. rozporządzenia). Stąd nie powinno być wątpliwości, że w przypadku
budynków wznoszonych, brak świadectwa nie wpłynie na spełnienie przez te budynki
określonych wymogów w zakresie energooszczędności. Przekazanie świadectwa przy
sprzedaży budynku lub jego części ma na celu przede wszystkim poinformowanie
o zastosowanych rozwiązaniach instalacyjno-konstrukcyjnych w budynku. Informacja
ta, w przypadku gdy budynek jest wznoszony przez samego właściciela na własne
potrzeby w świetle powyższego, jest zbędna.
4
Zgodnie z projektowanym ust. 1 sporządzenie świadectwa charakterystyki
energetycznej zlecają: właściciel lub zarządca budynku (w przypadku sprzedaży lub
najmu), osoba, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu
(w przypadku zbycia tego prawa) oraz najemca (w przypadku, o którym mowa
w projektowanym art. 12 ust. 3). W projektowanym przepisie wprowadzono również
obowiązek sporządzenia świadectwa dla budynków, w których całkowita powierzchnia
użytkowa powyżej 250 m2 (do dnia 8 lipca 2015 r. powierzchnia użytkowa powyżej
500 m2) jest zajmowana przez organy wymiaru sprawiedliwości, prokuraturę oraz
organy administracji publicznej i w których dokonywana jest obsługa interesantów.
Przez obsługę interesantów należy rozumieć wykonywanie takich zadań przez organ,
które wymagają utworzenia specjalnego punktu obsługi interesantów (kasy czy biura)
w celu np. złożenia wniosku czy udzielenia informacji. Miejsce to powinno mieć
zapewniony publiczny, otwarty dostęp. Należy zauważyć, że ww. warunki muszą być
spełnione łącznie, tj. budynek musi być zajmowany przez jeden z ww. organów
i jednocześnie muszą w nim być obsługiwani interesanci. Przykładami takich budynków
będą budynki zajmowane przez: Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej, urzędy
skarbowe, urzędy starostw powiatowych, urzędy wojewódzkie, komenda główna
i komendy wojewódzkie policji. Powyższy obowiązek, wraz z obowiązkiem
zamieszczenia takiego świadectwa w wyraźnie widocznym miejscu, wdrażają art. 12
i 13 dyrektywy. Celem przedmiotowej regulacji jest zapewnienie wzorcowej roli
organów administracji publicznej, organów wymiaru sprawiedliwości oraz prokuratury
w zakresie zapewnienia stosowania i promowania rozwiązań energooszczędnych
w budynkach zajmowanych przez te organy.
W projektowanym art. 3 ust. 5 zawarty jest katalog budynków wyłączonych
z obowiązku sporządzania dla nich świadectw charakterystyki energetycznej. Należy
bowiem zauważyć, że w pewnych przypadkach sporządzanie świadectwa
charakterystyki energetycznej nie jest konieczne, np. w przypadku zabytków czy miejsc
kultu. Możliwość wyłączenia określonych budynków z zakresu objęcia obowiązkiem
opracowania świadectwa wynika z art. 4 ust. 2 w zw. z art. 12 ust. 6 dyrektywy. Nie
wydaje się zasadne sporządzanie świadectwa w przypadku m.in. zabytków czy miejsc
kultu lub używanych do działalności religijnej. Głównym celem dyrektywy jest
przekazywanie informacji o zużyciu energii nabywcom lub wynajmującym. Ww.
budynki dużo rzadziej są przedmiotem obrotu w odróżnieniu od budynków czy lokali
5