Poselski projekt ustawy o powiecie metropolitalnym

Autorzy  projektu  przewidzieli  możliwość  tworzenia  związków  powiatu  metropolitalnego 
z powiatami  oraz  gminami.  Z  uwagi  na  współpracę  jednostek  różnych  szczebli  samorządu 
terytorialnego  oraz  możliwe  duże  dysproporcje  w  wielkości  samorządów  tworzących  związek 
ustawowo zagwarantowano, iż każda z jednostek będzie miała co najmniej jednego przedstawiciela 
w zgromadzeniu związku. Statut związku może przyznawać niektórym samorządom większą liczbę 
reprezentantów.  Wyboru  przedstawicieli  do  zgromadzenia  związku  oraz  określenia  zakresu 
reprezentacji  dokonają  rady  jednostek  samorządu  terytorialnego  tworzących  związek.  Przepisy 
dotyczące związków z udziałem powiatu metropolitalnego będą stanowić lex specialis w stosunku 
do  przepisów  ustawy  z  dnia  8  marca  1990  r.  o  samorządzie  gminnym  i  ustawy  z  dnia  5  czerwca 
1998 r. o samorządzie powiatowym. 
 
Ustawa  przewiduje  możliwość  zawierania  przez  powiat  metropolitalny  porozumień  z organami 
administracji  rządowej  w  sprawie  wykonywania  zadań  publicznych  oraz  z gminami,  powiatami,  a 
także  województwem,  na  którego  obszarze  znajduje  się  powiat  metropolitalny.  Konstrukcję 
przepisów 
dotyczących 
porozumień, 
stowarzyszeń 
oraz 
zasady 
przystępowania 
do 
międzynarodowych  zrzeszeń  społeczności  lokalnych  i regionalnych  oparto  o  istniejące  regulacje 
prawne. 
 
Rozdział 7. Nadzór nad działalnością powiatu metropolitalnego 
 
Rozdział siódmy projektu ustawy określa organy nadzoru, charakter prawny nadzoru oraz jego tryb. 
Projektodawcy  w  tym  zakresie  proponują  odesłanie  do  przepisów  rozdziału  8  ustawy  z  dnia  5 
czerwca 1998 roku o samorządzie powiatowym. 
 
Rozdział 8. Zmiany w przepisach obowiązujących 
 
Konstrukcję prawną powiatu metropolitalnego oparto o rozwiązania przewidziane w ustawie z dnia 
5  czerwca  1998  roku  o  samorządzie  powiatowym.  Dzięki  temu  do  właściwego  funkcjonowania 
powiatu metropolitalnego będzie możliwe odpowiednie stosowanie przepisów innych ustaw, które 
dotyczą  powiatów.  Rozdział  zawiera  zmiany  w  przepisach  obowiązujących  ustaw,  które  będą 
niezbędne w związku z zaproponowanym w ustawie podziałem pomiędzy powiat metropolitalny i 
wchodzące w jego skład jednostki samorządu terytorialnego. Autorzy projektu przewidują zmiany 
w następujących ustawach: 
- w ustawie z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 
2008 r. Nr 88, poz. 539, z późn. zm.), 
 
30 
- w ustawie z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 1985 r. Nr 14, poz. 60, z późn. 
zm.), 
-  w  ustawie  z  dnia  27  marca  2003  r.  o  planowaniu  i  zagospodarowaniu  przestrzennym  (Dz.  U.  z 
2003 r. Nr 80 poz. 717, z późn. zm.), 
- w ustawie z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (Dz. U. z 2011 r. Nr 5 
poz. 13, z późn. zm.), 
- w ustawie z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 1991 r. Nr 9 poz. 31, z 
późn. zm.). 
 
Rozdział 9. Przepisy przejściowe, dostosowujące i końcowe 
 
Rozdział zawiera przepisy, które będą stosowane podczas tworzenia powiatu metropolitalnego.  
 
Art.  73  będzie  miał  zastosowanie  do  pierwszych  wyborów  rady  powiatu  metropolitalnego. 
Projektodawcy  zakładają  przeprowadzenie  bezpośrednich  wyborów  do  rady  powiatu 
metropolitalnego łą cznie  z  wyborami  do  organów  stanowiących  jednostek  samorządu 
terytorialnego.  Jednak  Rada  Ministrów  tworząc  powiat  metropolitalny  może  przewidzieć 
utworzenie  tej  jednostki  w  terminie  odległym  od  wyborów  samorządowych.  W  takim  przypadku 
rada 
powiatu 
metropolitalnego 
zostanie 
wyłoniona 
w 
wyborach 
przedterminowych, 
przeprowadzonych  zgodnie  z  przepisami  ustawy  z  dnia  5  stycznia  2011  roku  kodeks  wyborczy. 
Projekt ustawy przewiduje, iż w takiej sytuacji nie zostaną rozwiązane istniejące rady gmin i miast 
na prawach powiatu wchodzących w skład powiatu metropolitalnego. 
 
Prezes  Rady  Ministrów  wyznaczy  pełnomocnika  do  spraw  powiatu  metropolitalnego.  Zadaniem 
pełnomocnika  będzie  przygotowanie  administracji  publicznej  do  utworzenia  nowej  jednostki 
samorządowej  i  umożliwienie  organom  powiatu  metropolitalnego  rozpoczęcia  działalności.  W 
przypadku  wystąpienia  opóźnień  w  wyborze  organów  powiatu  metropolitalnego,  pełnomocnik 
będzie  wykonywał  ich  obowiązki  do  czasu  ich  wyłonienia.  Celem  tych  regulacji  jest  zapewnienie 
ciągłości ś wiadczenia  usług  publicznych  i  władztwa  administracyjnego  w  trakcie  tworzenia 
instytucji  powiatu  metropolitalnego.  Katalog  obowiązków  i  uprawnień  pełnomocnika  został 
określony w art. 75. Nadzór nad działalnością pełnomocnika będzie sprawował minister właściwy 
do spraw administracji publicznej. 
 
Działania  pełnomocnika  będą  wymagały  współdziałania  z  innymi  organami  administracji 
publicznej,  w  szczególności  z  władzami  miast  wchodzących  w  skład  tworzonego  powiatu 
 
31 
metropolitalnego.  Projektodawcy  przewidzieli  powstanie  zespołu  do  spraw  utworzenia  powiatu 
metropolitalnego,  który  będzie  organem  pomocniczym  pełnomocnika.  Z  mocy  ustawy  w  skład 
zespołu wejdą m.in. prezydenci miast tworzących powiat metropolitalny, marszałek województwa 
oraz  wojewoda.  Przewidziano  również  możliwość  powoływania  dodatkowych  członków,  co 
pozwoli  na  dostosowanie  ostatecznego  składu  zespołu  do  specyfiki  obszaru,  na  którym  tworzony 
jest  powiat  metropolitalny.  Obsługę  merytoryczną,  finansową,  organizacyjno-prawną,  techniczną  i 
kancelaryjno-biurową  pełnomocnika  do  spraw  powiatu  metropolitalnego  oraz  zespołu  zapewni 
właściwy urząd wojewódzki. 
 
Rozdział  zawiera  również  przepisy  dotyczące  nabycia  przez  powiat  metropolitalny  składników 
majątkowych  niezbędnych  do  wykonywania  zadań.  Ich  szczegółowy  wykaz  zostanie  określony  w 
rozporządzeniu  Rady  Ministrów.  Przekazanie  powiatowi  metropolitalnemu  mienia  przez  jednostki 
samorządu  terytorialnego  może  nastąpić  w  drodze  porozumienia.  Projekt  ustawy  przewiduje,  iż 
przekazanie mienia będzie nieodpłatne oraz wolne od podatków i opłat. 
 
W  zakresie  wykonywanych  zadań  publicznych,  powiat  metropolitalny  przejmie  od  tworzących  go 
jednostek  prawa  i  obowiązki  związane  z  członkostwem  w  związkach  komunalnych  i 
stowarzyszeniach  oraz  z  zawartych  porozumień.  Samorządy  będą  mogły  określić  zasady  i  termin 
przejęcia  współpracy  komunalnej  (art.  81  ust.  2).  Projektowane  rozwiązanie  dotyczy  zarówno 
sytuacji,  w  której  wszystkie  podmioty  uczestniczące  we  współpracy  komunalnej  wejdą  w  skład 
powiatu  metropolitalnego,  jak  i  takiej,  w  której  część  uczestników  współpracy  komunalnej 
pozostanie  poza  powiatem.  Skorzystanie  z  klauzuli  zawartej  w  ust.  2  umożliwi  samorządom 
przeprowadzenie  zmian  w  statutach  zawiązków  komunalnych  i  ewentualną  reorganizację  ich 
struktury.  Proponowana  konstrukcja  zapewni  możliwość  ciągłego ś wiadczenia  usług  publicznych, 
w  oparciu  o  dobrowolne  formy  współpracy  jednostek  samorządu  terytorialnego.  Wchodzące  w 
skład  powiatu  metropolitalnego  samorządy  zachowają  możliwość  podejmowania  dobrowolnej 
współpracy komunalnej w zakresie własnych zadań i kompetencji. 
 
Ustawa wejdzie w życie po upływie 30 dni od jej ogłoszenia. 
 
 
 
 
 
 
 
32 
Skutki społeczne, gospodarcze, finansowe i prawne 
 
Wejście  w ż ycie  ustawy  umożliwi  tworzenie  powiatów  metropolitalnych  obejmujących  obszary 
najbardziej  zintegrowanych  aglomeracji.  Powstaną  jednostki  samorządu  terytorialnego 
odpowiedzialne za wykonywanie zadań, których znaczenie wykracza poza możliwości istniejących 
obecnie  gmin  i  powiatów.  Konsolidacja  zadań  z  zakresu  planowania  przestrzennego,  zarządzania 
drogami ponadlokalnymi, promocji - pozytywnie wpłynie na rozwój gospodarczy i rynek pracy w 
aglomeracji.  Integracja  transportu  publicznego  poprawi  jakość  usług ś wiadczonych  na  rzecz 
mieszkańców.  Jednocześnie  wybór  szczebla  powiatowego  do  administrowania  w  aglomeracji 
pozwoli lokalnym społecznościom na zachowanie tożsamości i istniejących więzi społecznych. 
 
Konsolidacja  zarządzania  w  aglomeracji  pozwoli  na  zmniejszenie  kosztów  wykonywania  zadań 
publicznych,  przekazanych  powiatowi  metropolitalnemu.  Obniżeniu  ulegną  również  koszty 
inwestycji publicznych o znaczeniu aglomeracyjnym, prowadzonych obecnie przez konkurujące ze 
sobą samorządy. Proponowany w projekcie ustawy podział zadań pomiędzy powiat metropolitalny i 
tworzące go miasta na prawach powiatu, będzie wymagał podziału środków, stanowiących dochody 
powiatowe istniejących obecnie jednostek samorządu terytorialnego. Podział ten zostanie dokonany 
proporcjonalnie do kosztów przekazanych zadań. 
 
Skutki  finansowe  związane  z  utworzeniem  powiatów  metropolitalnych  będą  zależały  od  liczby 
utworzonych  jednostek.  Powiat  metropolitalny  w  okresie  5  lat  od  utworzenia  powinien  mieć 
zwiększony  o  pięć  punktów  procentowych  udział  w  podatku  dochodowym  od  osób  fizycznych 
zamieszkujących na jego obszarze. Obowiązująca ustawa z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach 
jednostek samorządu terytorialnego przewiduje takie rozwiązanie w stosunku do łączących się gmin 
i powiatów. Objęcie tym mechanizmem powiatów metropolitalnych będzie wymagało nowelizacji 
ustawy  o  dochodach  jednostek  samorządu  terytorialnego  przewidzianej  w  projekcie  ustawy. 
Autorzy  projektu  proponują,  aby  w  okresie  5  lat  od  utworzenia,  powiat  metropolitalny  oraz 
wchodzące  w  jego  skład  gminy  były  zwolnione  z  wpłat  z  przeznaczeniem  na  część  równoważącą 
subwencji  ogólnej.  Projekt  ustawy  zawiera  stosowną  zmianę  w  ustawie  o  dochodach  jednostek 
samorządu  terytorialnego.  Wprowadzenie  proponowanych  rozwiązań  będzie  skutkowało 
zmniejszeniem  wpływów  do  budżetu  państwa  w  okresie  5  lat  od  utworzenia  powiatu 
metropolitalnego. 
 
 
33 
Wejście  w ż ycie  ustawy  o  powiecie  metropolitalnym,  będzie  wymagało  nowelizacji  ustaw 
regulujących  funkcjonowanie  jednostek  samorządu  terytorialnego.  Niezbędne  zamiany 
przewidziano w projekcie ustawy. 
 
Projekt ustawy jest zgodny z prawem Unii Europejskiej. 
 
 
34