Rządowy projekt ustawy o prawach konsumenta

– 2 – 
oraz  na  odległość)  w  zakresie  obowiązków  informacyjnych,  wymogów  formalnych 
związanych z zawieraniem takich umów oraz prawa odstąpienia od nich.  
2.  Drugim celem projektu jest uporządkowanie i zintegrowanie przepisów dotyczących 
odpowiedzialności  za  jakość  rzeczy  sprzedanej,  w  szczególności  przepisów  stanowiących 
transpozycję  dyrektywy  o  sprzedaży  konsumenckiej,  wdrożonej  do  polskiego  porządku 
prawnego ustawą o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej. 
O pierwotnym transponowaniu dyrektywy o sprzedaży konsumenckiej poza Kodeksem 
cywilnym,  który  jest  naturalnym  miejscem  dla  umieszczenia  przepisów  dotyczących 
odpowiedzialności za jakość sprzedanego towaru, zadecydowały dwa powody. Po pierwsze, 
transpozycja  dyrektywy  dokonywana  była  w  okresie  okołoakcesyjnym,  co  powodowało 
konieczność  sprawnego  prowadzenia  prac,  a  umieszczenie  przepisów  poza  kodeksem 
upraszczało proces transpozycyjny. Po drugie, materia regulowana dyrektywą jest niezwykle 
skomplikowana,  w  szczególności  w  zetknięciu  z  regulacją  krajową.  Było  to  źródłem  dużej 
niepewności,  przede  wszystkim  w  odniesieniu  do  zakresu  swobody  legislatora  krajowego 
dotyczącego  uregulowania  tego  obszaru  w  sposób,  który  umożliwiłby  pełne  wdrożenie 
przepisów dyrektywy w ramach tradycyjnej struktury prawa krajowego. Wybór transpozycji 
pozakodeksowej był więc wyborem przede wszystkim praktycznym (i uzasadnionym, biorąc 
pod  uwagę  czas,  kiedy  został  dokonany).  Jednakże  już  w  czasie  prac  nad  transpozycją 
dyrektywy o  sprzedaży  konsumenckiej  przyjęto  założenie,  że  jest  to  rozwiązanie  czasowe 
oraz że docelowo transpozycja dyrektywy  o sprzedaży konsumenckiej powinna znaleźć się 
w Kodeksie cywilnym. Transpozycja poza kodeksem, w oderwaniu od systematyki i struktury 
prawa polskiego, spowodowała problemy w praktyce oraz uzasadnioną krytykę w doktrynie, 
odnoszącą się przede wszystkim do obniżenia poziomu ochrony konsumenta oraz stworzenia 
niespójności  i  luk  w  systemie.  Prace  nad  przeniesieniem  dyrektywy  do  kodeksu  były 
planowane już od dłuższego czasu, jednak nie można ich było podjąć ze względu na fakt, że 
projekt dyrektywy o prawach konsumenta zawierał pierwotnie przepisy dotyczące sprzedaży 
konsumenckiej (zostały one usunięte w trakcie negocjacji w Radzie). Obecnie stan prawny, 
jeśli chodzi o przepisy europejskie, jest już jasny, w związku z czym możliwe i celowe jest 
dokonanie  reformy  prawa  sprzedaży,  zwłaszcza,  że  dyrektywa  o  prawach  konsumentów 
reguluje  także  pewne  kwestie  związane  ze  sprzedażą  konsumencką.  Należy  również 
podkreślić,  że  prowadzenie  prac  nad  obiema  dyrektywami  pozwoli  na  uporządkowanie 
regulacji konsumenckiej w szerokim zakresie. 
– 3 – 
 
II. Proponowany sposób realizacji celów projektu 
1.   W  celu  transpozycji  dyrektywy  o  prawach  konsumentów  proponuje  się  przyjęcie 
odrębnej ustawy.  
Z uwagi na to, że dyrektywa o prawach konsumentów wprowadza harmonizację zupełną 
(art.  4  dyrektywy),  państwa  członkowskie  nie  mogą  w  zakresie  uregulowanym  dyrektywą 
utrzymywać ani wprowadzać do swojego prawa krajowego przepisów odbiegających od tych, 
które  zostały  ustanowione  w  dyrektywie.  W  związku  z  tym projekt ustawy, w zakresie, 
w jakim  transponuje  omawianą  dyrektywę,  co  do  zasady  ściśle  odzwierciedla  rozwiązania 
przyjęte  w  dyrektywie.  Nie  dotyczy  to  jedynie  pojedynczych  kwestii,  w  których 
zdecydowano  się  skorzystać  z  opcji  regulacyjnych  pozostawionych  przez  dyrektywę  do 
wyboru ustawodawcy krajowemu.  
Przyjęcie  odrębnej  ustawy  w  celu  transpozycji  dyrektywy  o  prawach  konsumentów 
powoduje  konieczność  uchylenia  ustawy  o  ochronie  niektórych praw konsumentów, która 
transponuje  do  prawa  polskiego  dyrektywę  o  umowach  zawieranych  na  odległość  oraz 
dyrektywę  o  umowach  zawieranych  poza  lokalem  przedsiębiorstwa.  Ponieważ  ustawa 
o ochronie niektórych praw konsumentów zawiera w rozdziale 2a szczególne przepisy 
o umowach  zawieranych  na  odległość,  dotyczących  usług  finansowych,  które  stanowią 
transpozycję dyrektywy 2002/65 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 września 2002 r. 
dotycząca  sprzedaży  konsumentom  usług  finansowych  na  odległość,  proponuje  się 
przeniesienie tych przepisów do nowej ustawy. 
2.  W odniesieniu do transpozycji dyrektywy o sprzedaży konsumenckiej proponuje się 
przeniesienie odpowiednich przepisów do Kodeksu cywilnego w drodze nowelizacji tego 
kodeksu i zintegrowanie ich z kodeksowymi  przepisami  dotyczącymi  rękojmi  i  gwarancji. 
Ustawa o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej zostanie uchylona. 
Dyrektywa o sprzedaży konsumenckiej, inaczej niż dyrektywa o prawach konsumentów, 
przyjmuje model harmonizacji minimalnej w regulowanym przez siebie zakresie (art. 8 ust. 2 
tej  dyrektywy).  Umożliwia  to  odejście  od  jej  literalnej  treści  i  dopasowanie  przepisów 
transponujących  tę  dyrektywę  do  struktury  odpowiedzialności  za  wadliwość  rzeczy 
sprzedanej uregulowanej w Kodeksie cywilnym. 
 
– 4 – 
III. Struktura projektu 
Proponuje się następującą strukturę projektu ustawy: 
1. Przepisy ogólne 
2. Ogólne obowiązki przedsiębiorcy w umowach zawieranych z konsumentami 
3.  Obowiązki  informacyjne  w  umowach  zawieranych  poza  lokalem  przedsiębiorstwa 
i na odległość 
4. Prawo odstąpienia od umowy 
5. Umowy dotyczące usług finansowych zawierane na odległość 
6. Przepisy zmieniające i przejściowe. 
7. Załączniki 
IV. Przepisy ogólne 
Przepisy  ogólne  (Rozdział  I  projektu)  oparte  są  zasadniczo  na  przepisach  rozdziału  I 
dyrektywy  o  prawach  konsumentów  i  określają  przede  wszystkim  przedmiot  ustawy, 
podstawowe  definicje,  wyłączenia  z  zakresu  stosowania  ustawy  oraz  charakter  przepisów 
regulujących prawa, jakie będą przysługiwać konsumentom na podstawie niniejszej ustawy.  
W odniesieniu do definicji należy wyjaśnić, że ich lista zawarta w tej części ustawy nie 
pokrywa  się  w  pełni  z  listą  definicji  zamieszczoną  w  art.  2  dyrektywy.  Część  definicji, 
np. dotyczących  takich  pojęć  jak  np.  konsument  czy  przedsiębiorca,  zawarta  jest  bowiem 
w odrębnych  przepisach  (odpowiednio:  w  art.  221  kc i art. 431  kc).  Zrezygnowano  także 
z odrębnego definiowania umowy sprzedaży i umowy o świadczenie usług, ponieważ sposób 
ujęcia  tych  umów  w  dyrektywie  nie  odpowiada  systematyce  umów  przyjętych  w  polskim 
Kodeksie cywilnym: ich zakres pojęciowy uwzględniono natomiast przy określaniu zakresu 
stosowania poszczególnych przepisów, co zapewnia realizację celu dyrektywy a jednocześnie 
nie zaburza zasad funkcjonowania prawa krajowego. 
W przypadku definicji usługi finansowej, wprowadzonej w art. 4 ust. 2 projektu, oparto 
się  na  rozwiązaniu  przyjętym  w  obecnie  obowiązującym  art.  16a  ust.  1  ustawy  o ochronie 
niektórych praw konsumentów  (stanowiącym transpozycję definicji z art. 2 lit. b dyrektywy 
2002/65/WE,  która  jest  identyczna  z  definicją  zawartą  w  art.  2 pkt 12 dyrektywy 
2011/83/UE), polegającym na przykładowym wyliczeniu takich usług. 
– 5 – 
Natomiast  definicja  trwałego  nośnika,  zawarta w art. 2  pkt 4 projektu, koresponduje 
z definicjami  tego  pojęcia  znajdującymi  się  już  w  art.  6  pkt  5  ustawy  z  dnia  16  września 
2011 r. o timeshare oraz w art. 5 pkt 17 ustawy z 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, 
które stanowią transpozycję analogicznych definicji trwałego nośnika z innych dyrektyw UE. 
Na  tle  tej  definicji  należy  wyjaśnić,  że  jakkolwiek  poczta  elektroniczna  nie  jest  ani 
„materiałem” ani „urządzeniem”, o których mowa w ww. definicji, to przy komunikowaniu 
się  przy pomocy poczty elektronicznej  przekazywane  informacje  są  utrwalane  na  trwałych 
nośnikach,  np.  na  serwerze  odbiorcy,  co  w  praktyce  oznacza,  że  posłużenie  się  pocztą 
elektroniczną do przekazania informacji, co do których projekt wymaga, aby były utrwalone 
na trwałym nośniku, będzie spełniać ten wymóg. 
W odniesieniu do wyłączeń z zakresu stosowania dyrektywy należy wskazać, że przy 
określaniu katalogu tych wyłączeń skorzystano także z opcji regulacyjnej zawartej w art. 3 
ust.  4  dyrektywy,  która  umożliwia  państwom  członkowskim niestosowanie jej regulacji do 
umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa o wartości przedmiotu umowy do 50 euro 
lub  innej  niższej  kwoty  ustalonej  przez  dane  państwo.  Korzystając  z  tej  opcji  wyłączono 
z zakresu ustawy umowy, w których konsument  jest  zobowiązany  do  zapłaty  kwoty 
nieprzekraczającej 50 zł (art. 3 ust. 1 pkt 10). 
Odnośnie  do  charakteru  przepisów  ustawy  należy  wyjaśnić,  że  mają  one  charakter 
semiimperatywny, co oznacza, że w umowach zawieranych przez przedsiębiorców nie można 
wyłączyć  ani  ograniczyć  praw  przyznanych  konsumentom  na  mocy  tych  przepisów.  Takie 
postanowienia są nieważne, a w ich miejsce stosuje się przepisy ustawy. 
V.  Ogólne  obowiązki  przedsiębiorcy  w  umowach  zawieranych  z  konsumentami 
(rozdział II projektu) 
Przepisy niniejszego  rozdziału  regulują  przede  wszystkim  zakres  i  sposób  realizacji 
obowiązków  informacyjnych  przedsiębiorcy  wobec  konsumenta w umowach zawieranych 
w sytuacjach  typowych  (nie  dotyczą  więc  obowiązków  informacyjnych  odnoszących  się  do 
umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa i na odległość, do których w tym zakresie 
stosuje się  przepisy  kolejnego  rozdziału)  i  stanowią  istotną  nowość  normatywną.  Szeroki 
katalog informacji, których należy udzielić konsumentowi, oparty na przepisach rozdziału II 
dyrektywy o prawach  konsumenta,  ma  ułatwić  konsumentowi  świadome  podjęcie  decyzji 
o ewentualnym zawarciu umowy.  
– 6 – 
W celu zapewnienia konsumentowi niezbędnej ochrony przepisy niniejszego rozdziału 
wprowadzają  także,  mający  zastosowanie  do  wszystkich  umów  konsumenckich  (a  więc 
również  tych  zawieranych  poza  lokalem  przedsiębiorstwa  i  na  odległość),  obowiązek 
uzyskania przez przedsiębiorcę wyraźnej zgody konsumenta na wszelkie dodatkowe płatności 
(art.  11)  oraz  zakaz  pobierania  od  konsumenta,  który  kontaktuje  się  z  przedsiębiorcą 
w sprawie zawartej umowy, korzystając z przeznaczonego przez przedsiębiorcę do tego celu 
numeru telefonu, opłat wyższych niż za zwykłe połączenie telefoniczne (art. 12).  
Jednocześnie  korzystając  z  opcji,  jaką  w  tym  zakresie  przewiduje dyrektywa (art. 5 
ust. 3),  projekt  wyłącza  stosowanie  przepisów  niniejszego  rozdziału  dotyczących 
obowiązków  informacyjnych  w  odniesieniu  do  drobnych  umów  życia  codziennego,  które 
wykonywane są natychmiast po ich zawarciu (art. 10). 
VI.  Obowiązki  informacyjne  w  umowach zawieranych poza lokalem 
przedsiębiorstwa i na odległość (rozdział III projektu) 
Przepisy  omawianego  rozdziału, oparte na przepisach art. 6–8  dyrektywy,  regulują 
zakres  i  sposób  realizacji  obowiązków  informacyjnych  przedsiębiorcy  wobec  konsumenta 
w umowach  zawieranych  poza  lokalem  przedsiębiorstwa  i  na  odległość,  a  nadto  pozostałe 
obowiązki spoczywające na przedsiębiorcy w związku z zawieraniem z konsumentem umów 
tego  rodzaju  (w  szczególności  obowiązek  wydania  konsumentowi  dokumentu  umowy  lub 
potwierdzenia jej zawarcia –  art. 16 i art. 22 ust.  1).  Katalog  obowiązków  informacyjnych 
przewidzianych w omawianych przepisach zostaje ujednolicony dla obu rodzajów umów 
zawieranych  w  okolicznościach  nietypowych  (tj.  poza  lokalem  przedsiębiorstwa  i  na 
odległość) oraz istotnie poszerzony w porównaniu z obecnym stanem prawnym, co wynika 
z potrzeby zapewnienia konsumentowi szczególnej ochrony przy zawieraniu umów w takich 
okolicznościach.  
Jednocześnie  projekt  przewiduje  pewne  rozluźnienie wymogów informacyjnych 
w odniesieniu  do  umów  zawieranych  poza  lokalem  przedsiębiorstwa,  dotyczących  usług 
polegających  na  naprawie  lub  konserwacji,  w  których  przedsiębiorca  i  konsument 
natychmiast wykonują swoje zobowiązania, a wynagrodzenie przedsiębiorcy nie przekracza 
600  zł  (art.  17).  Uznano,  że  w  takich  sytuacjach  rezygnacja  z  pewnych  wymogów 
dotyczących  informacji  przekazywanych przed zawarciem umowy jest uzasadniona, 
w związku  z  czym  nie  skorzystano  z  przewidzianej  w  dyrektywie  opcji  regulacyjnej,  która