Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o nadzorze uzupełniającym nad instytucjami kredytowymi, zakładami ubezpieczeń, zakładami reasekuracji i firmami inwestycyjnymi wchodzącymi w skład konglomeratu finansowego oraz niektórych innych ustaw

ubezpieczeniowej). Z kolei zgodnie z art. 30 ust. 2 pkt 1 ustawy o działalności
ubezpieczeniowej, zarządy takich krajowych zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji
będą obowiązane do opracowania, wprowadzenia i zapewnienia funkcjonowania zgodnych
z przepisami ustawy regulacji wewnętrznych, zapewniających:
1) należyte gromadzenie i przekazywanie informacji i danych na potrzeby sprawowania
nadzoru dodatkowego;
2) identyfikowanie, mierzenie,
monitorowanie
i kontrolę nad transakcjami
przeprowadzonymi z udziałem tego zakładu w ubezpieczeniowej grupie kapitałowej.
W związku z powyższym konieczne będzie również wydanie rozporządzeń Ministra
Finansów na podstawie:
1) art. 173 ust. 2 ustawy o działalności ubezpieczeniowej;
2) art. 223zzf ust. 2 ustawy o działalności ubezpieczeniowej.
Art. 1 pkt 6 dyrektywy 2011/89/UE (w odniesieniu do zmian w art. 10 ust. 1 dyrektywy
w sprawie grup ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych) oraz art. 1 pkt 7 dyrektywy
2011/89/UE zostaną implementowane w rozporządzeniach Ministra Finansów wydanych na
podstawie:
1) art. 148 ust. 8 ustawy o działalności ubezpieczeniowej;
2) art. 223zw ust. 12 ustawy o działalności ubezpieczeniowej;
3) art. 169 ust. 2 ustawy o działalności ubezpieczeniowej;
4) art. 223zzd ust. 2 ustawy o działalności ubezpieczeniowej.
Nie jest konieczne implementowanie art. 1 pkt 1 dyrektywy 2011/89/UE. Definicja
mieszanego dominującego podmiotu ubezpieczeniowego w art. 2 ust. 1 pkt 5b ustawy
o działalności ubezpieczeniowej odpowiada definicji zawartej w przedmiotowym przepisie
dyrektywy.
Nie zostanie także implementowany art. 1 pkt 3 dyrektywy 2011/89/UE. Zgodnie z dodanym
tym przepisem art. 2a dyrektywy w sprawie grup ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych,
w przypadku gdy dominujący podmiot nieregulowany podlega równoważnym przepisom na
mocy dyrektywy w sprawie grup ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych oraz dyrektywy
w sprawie konglomeratów finansowych, w szczególności w zakresie nadzoru opartego na
ryzyku, właściwy organ odpowiedzialny za sprawowanie nadzoru dodatkowego, po
skonsultowaniu się z innymi zainteresowanymi organami nadzoru, może stosować
10

w odniesieniu do tego dominującego podmiotu nieregulowanego jedynie stosowny przepis
dyrektywy w sprawie konglomeratów finansowych. W przypadku zatem, gdyby dominujący
podmiot nieregulowany podlegał równoważnym do wymagań wynikających z nadzoru
dodatkowego wymaganiom wynikającym z nadzoru uzupełniającego, możliwe byłoby
stosowanie do takiego podmiotu wyłącznie wymagań z zakresu nadzoru uzupełniającego.
Wymagania wynikające z przepisów ustawy o działalności ubezpieczeniowej dotyczących
sprawowania nadzoru dodatkowego oraz z przepisów ustawy o nadzorze uzupełniającym nie
są jednak równoważne – różnice dotyczą w szczególności rozwiązań dotyczących:
1) wymogów, które muszą spełniać członkowie organu zarządzającego dominującego
podmiotu nieregulowanego na terytorium RP;
2) nadzoru nad znaczącymi transakcjami wewnątrzgrupowymi;
3) nadzoru nad znaczącą koncentracją ryzyka;
4) obowiązków podmiotów regulowanych w zakresie zarządzania ryzykiem i kontroli
wewnętrznej.
W związku z powyższym do dominującego podmiotu nieregulowanego powinny być
stosowane zarówno przepisy o nadzorze dodatkowym, jak i przepisy o nadzorze
uzupełniającym. Wymogi, które muszą spełniać członkowie organu zarządzającego
dominującego podmiotu nieregulowanego mającego siedzibę na terytorium RP, zostały
określone w art. 13 ustawy o nadzorze uzupełniającym. Ustawa o działalności
ubezpieczeniowej nie zawiera analogicznych przepisów.
Oddział 3 rozdziału 3 ustawy o nadzorze uzupełniającym (art. 29–34) zawiera przepisy
dotyczące nadzoru nad znaczącymi transakcjami wewnątrzgrupowymi w konglomeracie
finansowym. Poszczególne przepisy tego oddziału stanowią implementację art. 8 dyrektywy
w sprawie konglomeratów finansowych. Art. 173 oraz art. 223zzf ustawy o działalności
ubezpieczeniowej, stanowiące implementację art. 8 dyrektywy w sprawie grup
ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, określają zasady nadzoru dodatkowego nad
wewnątrzgrupowymi znaczącymi transakcjami w ramach ubezpieczeniowej grupy
kapitałowej. W obu ww. ustawach i wydanych na ich podstawie rozporządzeniach
wykonawczych inny jest tryb ustalania oraz wielkość progu, według którego transakcje
wewnątrzgrupowe uznaje się za znaczące. Zgodnie z art. 31 ust. 2, 3 i 5 ustawy o nadzorze
uzupełniającym, próg uznania transakcji wewnątrzgrupowej za znaczącą jest ustalany przez
koordynatora albo wynosi 5% wymogu z tytułu adekwatności kapitałowej konglomeratu
11

finansowego. Zgodnie z § 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 25 września 2009 r.
w sprawie
rocznych sprawozdań zakładów ubezpieczeń dotyczących transakcji
przeprowadzanych w ubezpieczeniowej grupie kapitałowej (Dz. U. Nr 172, poz. 1336)
wydanego na podstawie art. 173 ust. 2 ustawy o działalności ubezpieczeniowej obowiązkowi
sprawozdawczemu podlegają transakcje, z tytułu których po stronie zakładu ubezpieczeń
podlegającego dodatkowemu nadzorowi powstało w okresie sprawozdawczym
(a w przypadku transakcji warunkowych może powstać) zobowiązanie lub wierzytelność
o wartości przekraczającej 3% wysokości kapitału gwarancyjnego zakładu ubezpieczeń
podlegającego dodatkowemu nadzorowi lub o wartości przekraczającej 1 mln zł.
W odniesieniu do towarzystw ubezpieczeń wzajemnych uznanych za małe, obowiązkowi
sprawozdawczemu podlegają transakcje, z tytułu których powstało w okresie
sprawozdawczym zobowiązanie lub wierzytelność o wartości przekraczającej 50 tys. zł.
Analogiczne przepisy odnoszące się do zakładów reasekuracji wchodzących w skład
ubezpieczeniowej grupy kapitałowej są zawarte w § 3 rozporządzenia wydanego na podstawie
art. 223zzf ust. 2 ustawy o działalności ubezpieczeniowej.
Przepisy oddziału 4 rozdziału 3 ustawy o nadzorze uzupełniającym (art. 35–40) określają
zasady nadzoru nad znaczącą koncentracją ryzyka na poziomie konglomeratu finansowego.
Przepisy te stanowią implementację art. 7 dyrektywy w sprawie konglomeratów
finansowych. Dyrektywa w sprawie grup ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych nie zawiera
przepisów dotyczących nadzoru nad koncentracją ryzyka w ramach ubezpieczeniowej grupy
kapitałowej, a w szczególności w ramach ubezpieczeniowej grupy kapitałowej, w skład której
wchodzi dominujący podmiot nieregulowany. W związku z powyższym ustawa o działalności
ubezpieczeniowej nie zawiera przepisów regulujących nadzór dodatkowy nad koncentracją
ryzyka na poziomie ubezpieczeniowej grupy kapitałowej.
Przepisy oddziału 5 rozdziału 3 ustawy o nadzorze uzupełniającym (art. 41–45) dotyczą
obowiązków podmiotów regulowanych wchodzących w skład konglomeratu finansowego
i podlegających nadzorowi uzupełniającemu sprawowanemu przez krajowy organ nadzoru
w zakresie zarządzania ryzykiem i kontroli wewnętrznej. Przepisy te stanowią implementację
art. 9 dyrektywy w sprawie konglomeratów finansowych. W szczególności art. 45
zobowiązuje podmioty regulowane wchodzące w skład konglomeratu finansowego (w tym
zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji) podlegające nadzorowi sprawowanemu przez
krajowy organ nadzoru do wprowadzenia procedur kontroli wewnętrznej zapewniających
efektywne uzyskiwanie i przekazywanie wszelkich danych i informacji, które mogą być
12

istotne dla celów nadzoru uzupełniającego. Natomiast art. 30 ust. 2 ustawy o działalności
ubezpieczeniowej zobowiązuje zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji wchodzące
w skład ubezpieczeniowej grupy kapitałowej podlegające nadzorowi dodatkowemu, aby
wymagane w odniesieniu do każdego zakładu ubezpieczeń (zakładu reasekuracji) regulacje
wewnętrzne, w tym regulaminy kontroli wewnętrznej, zapewniały należyte gromadzenie
i przekazywanie informacji i danych na potrzeby sprawowania nadzoru dodatkowego oraz
identyfikowanie, mierzenie i kontrole nad transakcjami przeprowadzanymi z udziałem tego
zakładu ubezpieczeń (zakładu reasekuracji) w ubezpieczeniowej grupie kapitałowej.
Powyższy przepis stanowi implementację art. 5 dyrektywy w sprawie grup
ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych.
W związku z tym należy stwierdzić, że wymogi wynikające z przepisów omawianych ustaw
nie mogą być uznane za równoważne, ponieważ informacje i dane istotne dla nadzoru
dodatkowego nie są tożsame z informacjami i danymi, które są istotne dla nadzoru
uzupełniającego (dotyczy to np. koncentracji ryzyka), inny jest również tryb ustalania
i wysokość progu, według którego transakcje wewnątrzgrupowe uznaje się za znaczące.
Zgodnie ze zmienionym przez art. 1 pkt 4 dyrektywy 2011/89/UE przepisem art. 3 dyrektywy
w sprawie grup ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych sprawowanie nadzoru dodatkowego
przez właściwe organy nadzoru nie oznacza sprawowania nadzoru nad podmiotami będącymi
podmiotami dominującymi zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji objętych nadzorem
dodatkowym, tzn.: zakładami ubezpieczeń z siedzibą w państwie niebędącym państwem
członkowskim Unii Europejskiej, zakładami reasekuracji z siedzibą w państwie niebędącym
państwem członkowskim Unii Europejskiej, dominującymi podmiotami ubezpieczeniowymi,
dominującymi podmiotami nieregulowanymi oraz mieszanymi dominującymi podmiotami
ubezpieczeniowymi rozpatrywanymi indywidualnie. W związku z powyższym nie zachodzi
potrzeba wprowadzenia zmian w ustawie o działalności ubezpieczeniowej polegających na
wprowadzeniu przepisów dotyczących sprawowania nadzoru przez organ nadzoru nad
ww. podmiotami rozpatrywanymi indywidualnie. Z ustawy o działalności ubezpieczeniowej
wynika, że krajowy organ nadzoru nie sprawuje nadzoru nad tymi podmiotami
rozpatrywanymi indywidualnie.
Implementacja przepisu art. 1 ust. 5 dyrektywy 2011/89/UE również nie wymaga
dokonywania zmian w ustawie o działalności ubezpieczeniowej. Art. 204 tej ustawy reguluje
w sposób właściwy zasady współpracy Komisji Nadzoru Finansowego z organami nadzoru
państw członkowskich Unii Europejskiej w zakresie sprawowania nadzoru dodatkowego.
13

Rozszerzenie zakresu podmiotowego nadzoru dodatkowego na zakłady ubezpieczeń i zakłady
reasekuracji podlegające nadzorowi dodatkowemu, których podmiotem dominującym jest
dominujący podmiot nieregulowany, nie powoduje konieczności zmiany w treści
ww. przepisu.
Art. 4 dyrektywy 2011/89/UE dotyczy zmian w poszczególnych przepisach tytułu IV
dyrektywy Wypłacalność II „Nadzór nad zakładami ubezpieczeń i zakładami reasekuracji
w grupach”. W związku z koniecznością implementacji przepisów dyrektywy Wypłacalność
II do krajowego porządku prawnego w Ministerstwie Finansów został opracowany projekt
założeń projektu ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej. W rozdziale 15
założeń „Nadzór nad zakładami ubezpieczeń i zakładami reasekuracji w grupach”
uwzględniono zmiany w treści poszczególnych przepisów dyrektywy Wypłacalność II
wynikające z art. 4 dyrektywy 2011/89/UE. Przebieg dalszych prac nad projektem założeń
projektu ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, a następnie nad projektem
ustawy będzie zależał od dalszych prac na poziomie Unii Europejskiej w odniesieniu do
dyrektyw Omnibus II oraz Quick Fix 2.
Wejście w życie projektowanej ustawy nie wpłynie na sektor finansów publicznych, w tym
budżet państwa i budżety jednostek samorządu terytorialnego. Stosownie do art. 50 ustawy
z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 885, z późn. zm.),
zauważyć należy, iż w wyniku zaproponowanych w projekcie rozwiązań nie dojdzie do
zmiany poziomu wydatków jednostek sektora finansów publicznych w stosunku do wielkości
wynikających z obowiązujących przepisów, w związku z czym nie ma konieczności
określenia w projekcie maksymalnego limitu tych wydatków.
Skutkiem projektowanych zmian może być objęcie nowych podmiotów, należących do
kategorii określonych w projekcie, zakresem bankowego nadzoru skonsolidowanego,
dodatkowego nadzoru ubezpieczeniowego czy nadzoru uzupełniającego. W takim przypadku
obowiązki informacyjne lub obowiązki w zakresie wymogów adekwatności kapitałowej
wynikające z przepisów zmienianych ustaw zostaną nałożone na podmioty dotychczas nimi
nieobjęte. Należy jednak zauważyć, że projektowane rozwiązania nie niosą za sobą – z punktu
widzenia instytucji finansowych, których dotyczą – istotnych zmian w zakresie
przekazywania organowi nadzoru niezbędnych informacji. Warto zwrócić uwagę, że nadzór
nad podmiotami konglomeratu finansowego został wprowadzony ustawą o nadzorze
uzupełniającym w 2005 r. i od dnia jej wejścia w życie do chwili obecnej odnotowano
w Polsce (przejściowo) zaledwie jeden przypadek konglomeratu finansowego; obecnie nie
14