Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne oraz niektórych innych ustaw

informatycznego dla tego procesu na poziomie centralnym. Wdrożenie nowych
rozwiązań wymusza również konieczność przeprowadzenia niezbędnych szkoleń
pracowników tym zakresie.
Obecnie administracja podatkowa jest w trakcie realizacji programu e-Podatki, który
zakończy się z dniem 31 grudnia 2015 r. Jednym z rezultatów wdrożenia tego programu
będzie obligatoryjne wydawanie zaświadczeń drogą elektroniczną.
Z uwagi na przedstawione powyżej uwarunkowania dotyczące obsługi przez
administrację podatkową procesu wydawania zaświadczeń rekomenduje się
wprowadzenie w życie procesu wydawania zaświadczeń drogą elektroniczną zgodnie
z przyjętym harmonogramem programu e-Podatki. Wdrożenie tego rozwiązania według
harmonogramu jest planowane na dzień 1 stycznia 2016 r.
Ustawa reguluje również kwestie pomijane w dotychczasowych przepisach dotyczących
informatyzacji postępowania przed sądami administracyjnymi. Obecnie obowiązujące
przepisy ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami
administracyjnym (Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.), zwanej dalej p.p.s.a., nie
stwarzają podstaw prawnych do komunikacji elektronicznej w postępowaniu
sądowoadministracyjnym. Zawarta w ustawie procesowej szczątkowa regulacja (art. 47
§ 2, art. 65 § 3) nie zapewnia wykorzystania środków komunikacji elektronicznej,
a nawet może zostać oceniona jako ograniczająca (zawężająca) używanie tych środków.
Fragmentaryczne regulacje zawarte w p.p.s.a. nie tylko nie umożliwiają wykorzystania
środków komunikacji elektronicznej, ale skutecznie blokują użycie wspomnianych
środków komunikacji w postępowaniu przed sądem administracyjnym. Wspomniana
ustawa została uchwalona w 2002 r., czyli przed wieloma innymi ustawami
regulującymi wykorzystanie nowych technologii (przede wszystkim ustawą
o informatyzacji). Stąd też aktualnie p.p.s.a. nie przystaje (nawet pod względem
terminologicznym) do prawodawstwa dotyczącego e-urzędu.
Brak informatyzacji procedury sądowoadministracyjnej negatywnie wpływa nie tylko
na funkcjonowanie sądów administracyjnych, ale także na działalność administracji
publicznej podlegającej kontroli tychże sądów. Nawet jeżeli organ administracji
publicznej zastosuje środki komunikacji elektronicznej w postępowaniu
administracyjnym, to na potrzeby sprawy sądowoadministracyjnej jest zmuszony do
22

przenoszenia dokumentów elektronicznych na nośniki papierowe. Skutecznie ogranicza
to pożądane konsekwencje stosowania nowych technologii w administracji.
W
celu
zapewnienia informatyzacji postępowania sądowoadministracyjnego
umożliwiającej kompleksowe zastosowanie nowych technologii zmiany w p.p.s.a.
objęły następujące zagadnienia:
– pisma w postępowaniu (pisma strony), w tym elementy pisma i sposób jego złożenia
(art. 46, art. 47, art. 54, art. 55),
– doręczania pism przez sąd (art. 65, art. 67, art. 74a, art. 77),
– obliczanie terminów (art. 83),
– akta sprawy, w tym sposób ich prowadzenia (art. 12a), dostęp strony do akt sprawy
(art. 12a § 2–2a), przekazywanie akt innemu podmiotowi (art. 54 § 2, 2a, 2b),
– forma udzielenia pełnomocnictwa (art. 37a).
Zmiany w art. 12a p.p.s.a. dotyczą prowadzenia przez sąd akt sprawy. Mechanizmem
wspierającym prowadzenie akt sprawy będzie system elektronicznego zarządzania
dokumentacją (EZD). W związku z tym przewidziano, że akta sprawy tworzone są
w postaci papierowej lub elektronicznej. Zgodnie z projektowanym przepisem akta
prowadzone w postaci elektronicznej są przetwarzane z wykorzystaniem systemu
elektronicznego zarządzania dokumentacją, natomiast akta w postaci papierowej
przetwarzane są w tej postaci, jak również z wykorzystaniem systemu elektronicznego
zarządzania dokumentacją. Powyższe wymusza zmianę rozporządzenia wydawanego na
podstawie art. 12a § 5, które powinno uwzględniać warunki elektronicznego
zarządzania dokumentacją.
Jednocześnie w art. 12a § 2a stworzona zostaje podstawa prawna do zapewnienia
stronie dostępu on-line do akt sprawy wraz z możliwością otrzymywania w tej drodze
odpisów, kopii lub wyciągów z tych akt.
Zgodnie z § 1 sądy będą zobowiązane do przetwarzania akt sprawy z wykorzystaniem
elektronicznego zarządzania dokumentacją. Przepisy § 2 i 2a nie określają postaci
prowadzenia akt sprawy (w tym postaci papierowej), ale sposób dostępu do nich
(w siedzibie sądu oraz on-line). Zgodnie z § 2 strona może się zapoznać z aktami
sprawy w siedzibie sądu, natomiast § 2a stwarza taką możliwość również on-line
poprzez dostęp strony do systemu teleinformatycznego sądu.
23

Według dodanego § 2a w art. 46 p.p.s.a. dodatkowymi elementami pisma
w postępowaniu sądowym stają się podpis elektroniczny zapewniający uwierzytelnienie
wnioskodawcy oraz adres poczty elektronicznej. Drugi warunek dotyczy sytuacji, gdy
przedmiotem pisma jest żądanie e-doręczenia lub gdy skarga jest składana w formie
dokumentu elektronicznego.
W art. 47 p.p.s.a. rezygnuje się z obowiązku strony dostarczania odpisów dokumentów
elektronicznych. Na potrzeby doręczania innym stronom lub włączania do akt sprawy
odpisy tworzy sam sąd.
W zmienianym art. 54 p.p.s.a. określa się sposób przekazywania skarg (w formie
dokumentu elektronicznego) do sądu przez organ administracji publicznej, za
pośrednictwem którego skarga została złożona. W przypadku wniesienia skargi
w formie dokumentu elektronicznego do elektronicznej skrzynki podawczej organu,
zostanie ona przekazana sądowi wraz z odpowiedzią na tę skargę do jego elektronicznej
skrzynki podawczej. Natomiast w przypadku przekazania skargi w postaci papierowej
również odpowiedź na skargę przekazuje się w tej postaci. Odnośnie do akt sprawy
przekazywanych przez organ, przepis przewiduje odrębne sytuacje, w zależności od
postaci, w jakiej prowadzone są akta sprawy.
W przypadku gdy akta sprawy są prowadzone przez organ w postaci elektronicznej,
organ ten przekazuje sądowi do jego elektronicznej skrzynki podawczej albo,
w przypadku gdy ze względów technicznych nie jest to możliwe, na informatycznym
nośniku danych, akta sprawy wraz z informacją o dokumentach, których treść nie jest
w całości dostępna w aktach sprawy prowadzonych w postaci elektronicznej.
Dodatkowo będzie zobowiązany do przekazania sądowi informacji o sposobie i dacie
przekazania tych dokumentów sądowi. Dodatkowo wskazano, że organ będzie
zobowiązany przekazać sądowi dokumenty z akt sprawy, których treść nie jest
w całości dostępna w aktach sprawy prowadzonych w postaci elektronicznej, wskazując
na elektroniczne akta sprawy przekazane sądowi w sposób odrębny.
Natomiast w przypadku gdy akta sprawy, której dotyczy skarga, są prowadzone przez
organ w postaci papierowej, organ ten przekazuje sądowi akta sprawy oraz, jeżeli taka
istnieje, zapisaną na informatycznych nośnikach danych dokumentację elektroniczną,
której treść nie jest dostępna w postaci papierowej.
24

Przedstawiona propozycja brzmienia przepisów, uwzględniająca możliwość
przekazania sądowi akt sprawy na informatycznych nośnikach danych, ma na celu
zapewnienie przekazania sądowi akt sprawy w postaci elektronicznej nawet wówczas,
gdy ze względu na pojemność elektronicznych skrzynek podawczych nie będzie
możliwe ich przesłanie.
Jednoczesnie należy wskazać, iż w projekcie ustawy nie wprowadza się przepisów
nakładających obowiązek digitalizacji akt przekazanych do sądu w postaci papierowej.
W EZD będą zamieszczane co najmniej metadane pism w postaci papierowej oraz
pisma, które sąd otrzymał w formie dokumentu elektronicznego.
W zakresie doręczania pism przez sąd w art. 65 p.p.s.a. uchyla się dotychczasowy § 3,
który staje się zbędny ze względu na uregulowanie kwestii doręczania w nowym
art. 74a. Jednocześnie w art. 65 § 1 p.p.s.a. dokonuje się podziału na elektroniczne
i nieelektroniczne sposoby doręczania pism. W nowym przepisie (art. 74a) w sposób
kompleksowy normuje się kwestie tworzenia i doręczania e-pism przez sąd. Jedną
z trzech alternatywnych przesłanek dopuszczalności elektronicznego doręczenia będzie
zgoda strony (adresata pisma) wraz z podaniem przez nią adresu do doręczeń.
Ustawa przewiduje dwa techniczne sposoby doręczania dokumentu elektronicznego
przez sąd. Pierwszy sposób, tak samo jak w przepisach Kodeksu postępowania
administracyjnego (art. 46 § 4 k.p.a.), to procedura dwuetapowa. W pierwszym etapie
odbiorca pisma otrzymuje na swój adres elektroniczny zawiadomienie o możliwości
odebrania pisma w systemie teleinformatycznym wraz z niezbędnym pouczeniami
w tym przedmiocie. W drugim etapie odbiorca po wejściu na podany w zawiadomieniu
adres znajdzie się w systemie teleinformatycznym sądu i po uwierzytelnieniu się
otrzyma doręczane pismo. Drugi techniczny sposób polega na przesłaniu doręczanego
pisma na adres elektronicznej skrzynki podawczej podmiotu publicznego – odbiorcy
pisma.
W projekcie przyjęto również zasadę, że pisma sądu sporządzane i doręczane
w postępowaniu sądowoadministracyjnym są opatrzone bezpiecznym podpisem
elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu.
Projekt przewiduje dokonanie zmiany w art. 220 w § 1 p.p.s.a. poprzez wskazanie, iż
sąd nie podejmie żadnej czynności na skutek pisma, od którego nie zostanie uiszczona
opłata, w tym opłata przewidziana w art. 235a, tj. opłata kancelaryjna od wydruku
25

pisma wniesionego w postaci elektronicznej. W takiej sytuacji przewodniczący
(z zastrzeżeniem § 2, 3 i 3a) wezwie wnoszącego pismo, aby pod rygorem
pozostawienia pisma bez rozpoznania uiścił opłatę w terminie siedmiu dni od dnia
doręczenia wezwania. W razie bezskutecznego upływu tego terminu przewodniczący
wyda zarządzenie o pozostawieniu pisma bez rozpoznania. Projekt zawiera również
propozycje zapisu wskazującego, iż skarga, skarga kasacyjna, zażalenie oraz skarga
o wznowienie postępowania, wnoszone w formie elektronicznej, od których pomimo
wezwania nie została uiszczona opłata, podlegają odrzuceniu przez sąd. Ponadto
w trakcie prac nad projektem przyjęto stanowisko, iż zwolnienie od obowiązku
uiszczenia kosztów sądowych w przepisie prawa lub w postanowieniu sądu nie
obejmuje opłaty, o której mowa w art. 235a.
Przytaczany art. 235a wskazuje, iż opłatę kancelaryjną pobiera się również za wydruki
pism i załączników wniesionych w formie dokumentu elektronicznego, sporządzanych
w celu ich doręczenia stronom, które nie posługują się środkami komunikacji
elektronicznej do odbioru pism. Przepis ten został wprowadzony w celu uniknięcia
zarzutu uprzywilejowania strony składającej pismo w postaci elektronicznej, bowiem
strona składająca pisma w postaci papierowej jest zobligowana do dołączenia odpisów
tego pisma oraz załączników, a w przypadku niezłożenia odpisów przewodniczący
wzywa stronę do uzupełnienia braku w terminie siedmiu dni, pod rygorem
pozostawienia pisma bez rozpoznania. W sytuacji natomiast gdy pismem jest skarga do
sądu administracyjnego, nieuzupełnienie braku skutkuje odrzuceniem skargi. Mając na
uwadze powyższe, w celu uniknięcia uprzywilejowania jednej ze stron, proponuje się
wprowadzić ww. przepisy.
Zmianie ulegnie również zawarte w art. 236 p.p.s.a. upoważnienie do wydania
rozporządzenia, w ten sposób, iż Rada Ministrów określi wysokość tej opłaty, biorąc
pod uwagę, że wysokość opłaty nie może przekraczać rzeczywistych kosztów tworzenia
wydruków dokumentów elektronicznych.
Wprowadzono przepis przejściowy dotyczący pozostawienia bez rozpoznania
wniosków o dofinansowanie złożonych na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy
o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, uchylanego
niniejszą ustawą, który jest związany z wprowadzeniem nowego mechanizmu
26