Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym

Druk nr 1572


Warszawa, 24 maja 2013 r.
SEJM

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VII kadencja



Pani

Ewa Kopacz

Marszałek Sejmu

Rzeczypospolitej Polskiej

Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu niżej podpisani
posłowie wnoszą projekt ustawy:

- o zmianie ustawy o samorządzie
gminnym.

Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy
upoważniamy pana posła Michała Szczerbę.

(-) Elżbieta
Achinger;
(-) Małgorzata
Adamczak;
(-) Urszula
Augustyn; (-) Joanna Bobowska; (-) Łukasz Borowiak; (-) Krzysztof
Brejza;
(-) Jacek Brzezinka; (-) Beata Bublewicz; (-) Andrzej
Buła; (-) Renata Butryn; (-) Piotr Cieśliński; (-) Marian Cycoń; (-) Czesław
Czechyra;
(-) Ewa Drozd; (-) Krzysztof Gadowski; (-) Elżbieta
Gapińska; (-) Artur Gierada; (-) Andrzej Gut-Mostowy; (-) Andrzej
Kania; (-) Małgorzata Kidawa-Błońska; (-) Krystyna Kłosin; (-) Zbigniew
Konwiński; (-) Sławomir Kowalski; (-) Iwona Kozłowska; (-) Ligia
Krajewska; (-) Krzysztof Kwiatkowski; (-) Józef Lassota; (-) Arkadiusz
Litwiński;
(-) Zofia
Ławrynowicz;
(-) Katarzyna Matusik-
Lipiec;
(-) Rajmund
Miller;
(-) Izabela Katarzyna
Mrzygłocka;
(-) Małgorzata
Niemczyk;
(-) Marzena
Okła-
Drewnowicz; (-) Janina Okrągły; (-) Lucjan Marek Pietrzczyk; (-) Julia
Pitera;
(-) Dorota Rutkowska; (-) Marek
Rząsa;
(-) Wojciech
Saługa; (-) Henryk Siedlaczek; (-) Krystyna Skowrońska; (-) Bożena
Sławiak;
(-) Michał
Szczerba;
(-) Adam Szejnfeld; (-) Bożena
Szydłowska;
(-) Iwona
Śledzińska-Katarasińska;
(-) Marcin
Święcicki; (-) Robert Tyszkiewicz; (-) Marek Wojtkowski; (-) Ewa
Wolak; (-) Ryszard Zawadzki; (-) Ewa Żmuda-Trzebiatowska.
USTAWA
z dnia __________________
o zmianie ustawy o samorządzie gminnym
Art. 1. W ustawie z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142,
poz. 1591, z późn. zm.) po art. 5b dodaje się art. 5c w brzmieniu:
„Art. 5c. 1. Gmina sprzyja solidarności międzypokoleniowej oraz tworzy warunki
do pobudzania aktywności obywatelskiej seniorów w społeczności lokalnej.
2. Rada gminy, z własnej inicjatywy lub na wniosek zainteresowanych środowisk
seniorskich, może utworzyć gminną radę seniorów mającą charakter konsultacyjny,
doradczy i inicjatywny, a na wniosek organu jednostki pomocniczej lub
zainteresowanych środowisk seniorskich, może utworzyć także radę seniorów
jednostki pomocniczej.
3. Gminna rada seniorów składa się z przedstawicieli grup seniorów, organizacji
pozarządowych, zainteresowanych środowisk seniorskich oraz podmiotów
prowadzących uniwersytety trzeciego wieku.

4. Rada gminy, powołując gminną radę seniorów określi, w drodze uchwały, jej
statut, tryb wyłaniania składu oraz kompetencje i zasady działania, dążąc przy
wyłanianiu składu gminnej rady seniorów do wykorzystania potencjału działających
organizacji seniorskich oraz organizacji pozarządowych i podmiotów działających na
rzecz seniorów, a także zapewnienia sprawnego sposobu wyłaniania członków
gminnej rady seniorów.
5. Rada gminy może przekazać zadanie utworzenia rady seniorów jednostki
pomocniczej, o której mowa w ust. 2, organowi uchwałodawczemu jednostki
pomocniczej.
6. Do rad seniorów jednostki pomocniczej stosuje się odpowiednio przepisy ust. 3 i
4.”.
Art. 2. Działające w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy, utworzone przez rady gmin,
gminne rady seniorów lub inne podobne formy korzystania przez społeczności lokalne z
potencjału osób starszych, działają na dotychczasowych zasadach do końca ustalonej przez
rady gmin kadencji, nie dłużej jednak niż przez rok od dnia wejścia w życie niniejszej
ustawy.
Art. 3 Ustawa wchodzi w życie z upływem 14 dni od dnia ogłoszenia.


Uzasadnienie

Inspiracją do przygotowania zmiany ustawy o samorządzie gminnym jest zidentyfikowanie
sytuacji osób starszych, jak i pogłębiona analiza dotycząca procesów społecznych
i demograficznych zachodzących w naszym kraju. Celowość projektowanej nowelizacji była
przedmiotem publicznej debaty prowadzonej w 2012 roku podczas wielu wydarzeń
związanych z obchodami Europejskiego Roku Aktywności Osób Starszych i Solidarności
Międzypokoleniowej oraz Roku Uniwersytetów Trzeciego Wieku. Cele nowelizacji
opracowane zostały przez Parlamentarny Zespół ds. Uniwersytetów Trzeciego Wieku,
a jej założenia publicznie przedstawione podczas I Kongresu Uniwersytetów Trzeciego
Wieku (19 marca 2012 r.).

Wzrost odsetka osób starszych w polskim społeczeństwie nabiera coraz większego
tempa. Do 2035 roku udział osób w wieku 65 i więcej zbliży się do ¼.
Jednym z najważniejszych długofalowych wyzwań rozwojowych wobec osób starszych
jest ich aktywizacja obywatelska w środowisku miejsca zamieszkania, która powinna się stać
samoistnym celem polityki wobec osób starszych. Dialog społeczny stanowi podstawę
samorządności i zaangażowania obywatelskiego. Nie wystarczy jednak stwierdzić, że jest on
potrzebny, ale trzeba wykształcić właściwe jego formy, nawiązujące do ustroju władz
publicznych.

Zadaniem ustawodawcy w tym zakresie powinno być stworzenie jasnych podstaw prawnych
umożliwiających praktyczne popularyzowanie idei przedstawicielstwa seniorów przy
organach samorządu terytorialnego i powoływanie gminnych rad seniorów. Rady te będą
reprezentować interesy i potrzeby starszych mieszkańców wobec władz samorządowych
i brać udział w formułowaniu oraz przekazywaniu opinii i stanowisk dotyczących nie tylko
strategicznych, ale i bieżących planów rozwoju gminy.

Będzie to praktyczna realizacja postulatu zwanego „prawem do miasta” tj. prawa
mieszkańców, także osób starszych, do współdecydowania o tym, jak gmina ma
funkcjonować, wyglądać, czemu służyć, na jakie programy i inwestycje wydawać środki
budżetowe. Osoby starsze mają prawo do sprawiedliwego podziału przestrzeni publicznej,
korzystania z infrastruktury edukacyjnej, kulturalnej i sportowo-rekreacyjnej oraz programów
sprzyjających ich aktywności społecznej, intelektualnej i fizycznej, a także pomocy gminy
w sytuacji zaistnienia braku samodzielności.
Dotychczas rady gminy w oparciu o art. 5b ustawy o samorządzie gminnym podejmowały
działania na rzecz wspierania i upowszechniania idei samorządowej wśród młodzieży
poprzez
wyrażanie zgody na utworzenie młodzieżowych rad gminy. Uwzględniając zmieniającą się
sytuację demograficzną należy zapewnić radom gmin czytelne przepisy prawne
umożliwiające powoływanie ciał reprezentujących osoby starsze. Gmina powinna sprzyjać
solidarności międzypokoleniowej oraz tworzyć warunki do pobudzania aktywności
obywatelskiej seniorów w społeczności lokalnej. Realizacji tego celu służyć będzie
funkcjonowanie gminnej rady seniorów.

Projektowane przepisy mają stanowić czytelną podstawę prawną dla rady gminy
umożliwiającą powołanie gminnej rady seniorów mającej charakter konsultacyjny, doradczy
i inicjatywny. Utworzenie gminnej rady seniorów będzie mogło nastąpić z własnej inicjatywy
rady lub na wniosek zainteresowanych środowisk seniorskich. Na wniosek organu jednostki
pomocniczej lub zainteresowanych środowisk seniorskich rada gminy, może utworzyć także
radę seniorów jednostki pomocniczej.

Gminna rada seniorów składać się będzie z przedstawicieli grup seniorów, organizacji
pozarządowych, zainteresowanych środowisk seniorskich oraz podmiotów prowadzących
uniwersytety trzeciego wieku.

Rada gminy, powołując gminną radę seniorów określi, w drodze uchwały, jej statut, tryb
wyłaniania składu oraz kompetencje i zasady działania, dążąc przy wyłanianiu składu
gminnej rady seniorów do wykorzystania potencjału działających organizacji seniorskich
oraz organizacji pozarządowych i podmiotów działających na rzecz seniorów, a także
zapewnienia sprawnego sposobu wyłaniania członków gminnej rady seniorów.

Projekt zapewnia, że rada gminy określi sama te warunki najlepiej dostosowując je
do potrzeb danej społeczności lokalnej. Rada gminy może przekazać zadanie utworzenia rady
seniorów jednostki pomocniczej organowi uchwałodawczemu jednostki pomocniczej.
Jest to rozwiązanie, które zapewni czytelną podstawę prawną umożlwiającą np. utworzenie
dzielnicowych rad seniorów w m. st. Warszawie i innych większych miastach, w których
funkcjonują jednostki pomocnicze.
Nowelizacja zakłada, że działające w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy, utworzone
przez rady gmin, gminne rady seniorów lub inne podobne formy korzystania przez
społeczności lokalne z potencjału osób starszych, działają na dotychczasowych zasadach do
końca ustalonej przez rady gmin kadencji, nie dłużej jednak niż przez rok od dnia wejścia w
życie niniejszej ustawy.
Dostrzegając potrzebę zwiększania aktywności społecznej osób starszych, Rady Ministrów
w dniu 24 sierpnia 2012 r. przyjęła Rządowy Programu na rzecz aktywności społecznej osób
starszych na lata 2012 – 2013, a w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej powstał
Departament Polityki Senioralnej. W lutym 2013 r. rozpoczęła pracę Rada ds. Polityki
Senioralnej.

O ile zadaniem państwa jest przede wszystkim stworzenie odpowiednich ram prawnych
i instytucjonalnych dla realizacji polityki wobec osób starszych i realnych oraz efektywnych
zasad jej finansowania, o tyle najwłaściwszym poziomem do jej realizacji jest poziom
lokalny, przez który należy rozumieć gminy. Organy samorządu we współpracy
z organizacjami pozarządowymi i projektowanymi gminnymi radami seniorów powinny
stworzyć lokalne programy aktywizacji i wsparcia dla osób starszych, uwzględniając lokalną
specyfikę, strukturę potrzeb i możliwości ich zaspokojenia zgodnie z zasadą subsydiarności.

Organizacje seniorskie, jak i prężnie rozwijające się Uniwersytety Trzeciego Wieku są
świadome zwiększania się populacji osób starszych, społecznego potencjału, który
reprezentują oraz prawa do artykułowania swoich postulatów. Dotychczas w Polsce powstało
kilkanaście rad seniorów, jednak w wielu gminach inicjatywy zainteresowanych środowisk
seniorskich napotykają na opór władz samorządowych, które odmawiają ich powoływania
wskazując na brak bezpośredniej podstawy prawnej.
Przewidywanym skutkiem ustawy będzie wzrost zainteresowania rad gmin powoływaniem
gminnych rad seniorów, co wpłynie pozytywnie na zwiększenie udziału osób starszych
w zakresie współdecydowania o sprawach lokalnych. Projektowana podstawa prawa
zapewni,