Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego i ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia

Druk nr 1537

Warszawa, 8 maja 2013 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VII kadencja

Pani

Ewa
Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej


Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2
kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu niżej podpisani
posłowie wnoszą projekt ustawy:

- o zmianie ustawy - Kodeks
postępowania karnego i ustawy -
Kodeks postępowania w sprawach o
wykroczenia.

Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy
upoważniamy panią poseł Lidię Staroń.

(-) Elżbieta Achinger; (-) Małgorzata Adamczak; (-) Joanna Bobowska;
(-) Jerzy Borowczak; (-) Andrzej Buła; (-) Barbara Czaplicka; (-) Joanna
Fabisiak; (-) Jerzy Fedorowicz; (-) Krzysztof Gadowski; (-) Elżbieta
Gapińska; (-) Artur Gierada; (-) Czesław Gluza; (-) Rafał Grupiński;
(-) Andrzej Halicki; (-) Marek Hok; (-) Stanisław Huskowski; (-) Maria
Małgorzata Janyska; (-) Roman Kaczor; (-) Bożena Kamińska; (-) Jan
Kaźmierczak; (-) Krystyna Kłosin; (-) Zbigniew Konwiński; (-) Iwona
Kozłowska; (-) Tomasz Kulesza; (-) Józef Lassota; (-) Tomasz Lenz;
(-) Arkadiusz Litwiński; (-) Beata Małecka-Libera; (-) Katarzyna Matusik-
Lipiec; (-) Rajmund Miller; (-) Killion Munyama;
(-)


Anna Nemś;
(-) Małgorzata
Niemczyk;
(-) Tomasz
Piotr
Nowak;
(-) Andrzej
Orzechowski; (-) Zbigniew Pacelt; (-) Paweł Papke; (-) Małgorzata Pępek;
(-) Lucjan Marek Pietrzczyk; (-) Julia Pitera; (-) Mirosław Pluta;
(-) Elżbieta Radziszewska; (-) Dorota Rutkowska; (-) Krystyna Sibińska;
(-) Henryk Siedlaczek; (-) Tomasz Smolarz; (-) Lidia Staroń; (-) Michał
Szczerba; (-) Grzegorz Sztolcman; (-) Marcin
więcicki; (-) Cezary
Tomczyk; (-) Jerzy Ziętek; (-) Ewa muda-Trzebiatowska.
Projekt

Ustawa
z dnia .........................
o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego i ustawy - Kodeks
postępowania w sprawach o wykroczenia

Art. 1. W ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz.
U. Nr 89, poz. 555 z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 20 § 1 otrzymuje brzmienie:
„§ 1. W razie rażącego naruszenia obowiązków procesowych przez obrońcę lub
pełnomocnika strony będącego adwokatem albo radcą prawnym, sąd, a w
postępowaniu przygotowawczym prokurator, zawiadamia o tym właściwą
okręgową radę adwokacką lub radę okręgowej izby radców prawnych, żądając
od dziekana właściwej rady nadesłania w wyznaczonym, nie krótszym niż 30
dni, terminie informacji o podjętych działaniach wynikających z zawiadomienia.
Odpis zawiadomienia przesyła się Ministrowi Sprawiedliwości.”
2) art. 88 otrzymuje brzmienie:
„Art. 88. § 1. Pełnomocnikiem może być adwokat lub radca prawny, a ponadto
osoba najbliższa dla strony.
§ 2. Do pełnomocnika stosuje się odpowiednio art. 77, art. 83, art. 84 § 1, art. 86
§ 2 i art. 139 § 1, a do pełnomocnika będącego adwokatem lub radcą prawnym
również art. 78 oraz art. 84 § 2 i 3.
§ 3. Strona może ustanowić w charakterze pełnomocnika nie więcej niż jedną
osobę najbliższą.”;
3) w art. 134 § 3 otrzymuje brzmienie:
„§ 3. Pismo przeznaczone dla adresata nie będącego osobą fizyczną albo dla
obrońcy lub pełnomocnika będącego adwokatem albo radcą prawnym doręcza
się w biurze adresata osobie tam zatrudnionej.”;
4) w art. 427 § 2 otrzymuje brzmienie:
„§ 2. Jeżeli środek odwoławczy pochodzi od oskarżyciela publicznego, obrońcy
lub pełnomocnika będącego adwokatem albo radcą prawnym, powinien ponadto
zawierać wskazanie zarzutów stawianych rozstrzygnięciu oraz uzasadnienie.”;
5) w art. 434 § 1 otrzymuje brzmienie:
„§ 1. Sąd odwoławczy może orzec na niekorzyść oskarżonego tylko wtedy, gdy
wniesiono na jego niekorzyść środek odwoławczy, a także tylko w granicach
zaskarżenia, chyba że ustawa stanowi inaczej. Jeżeli środek odwoławczy
pochodzi od oskarżyciela publicznego lub pełnomocnika będącego adwokatem
albo radcą prawnym, sąd odwoławczy może orzec na niekorzyść oskarżonego
ponadto tylko w razie stwierdzenia uchybień podniesionych w środku
odwoławczym lub podlegających uwzględnieniu z urzędu.”;
6) w art. 446 § 2 otrzymuje brzmienie:
„§ 2. Do apelacji sporządzonej przez prokuratora, obrońcę lub pełnomocnika
będącego adwokatem albo radcą prawnym dołącza się odpowiednią liczbę
odpisów dla stron przeciwnych; do apelacji wnoszonej do sądu apelacyjnego
dołącza się dodatkowo jeden odpis.”;
7) w art. 448 § 2 otrzymuje brzmienie:
„§ 2. W wypadku wniesienia apelacji przez prokuratora, obrońcę lub
pełnomocnika będącego adwokatem albo radcą prawnym dołącza się do
zawiadomienia odpis apelacji strony przeciwnej, chyba że w sprawie była
wyłączona jawność rozprawy ze względu na ochronę informacji niejawnych o
klauzuli tajności "tajne" lub "ściśle tajne".”;
8) w art. 461 § 1 otrzymuje brzmienie:
„§ 1. Do zażalenia na postanowienie kończące postępowanie, sporządzonego
przez prokuratora, obrońcę, lub pełnomocnika będącego adwokatem albo radcą
prawnym, dołącza się odpowiednią liczbę odpisów dla osób, których dotyczy
zaskarżone postanowienie. Odpisy te doręcza się tym osobom niezwłocznie.”;
9) w art. 517h § 5 otrzymuje brzmienie:
„§ 5. W wypadku wniesienia apelacji przez prokuratora, obrońcę lub
pełnomocnika będącego adwokatem albo radcą prawnym sąd odwoławczy
dołącza do zawiadomienia o terminie rozprawy apelacyjnej odpis apelacji strony
przeciwnej.”;
10) w art. 616 wprowadza się następujące zmiany:
a) w § 1 pkt 2 otrzymuje brzmienie:
„2) uzasadnione wydatki stron, w tym z tytułu ustanowienia w sprawie
jednego obrońcy lub jednego pełnomocnika będącego adwokatem albo radcą
prawnym.”;
11) w art. 632 pkt 2 otrzymuje brzmienie:
„2) w sprawach z oskarżenia publicznego - Skarb Państwa, z wyjątkiem
należności z tytułu udziału pełnomocnika ustanowionego przez
pokrzywdzonego, oskarżyciela posiłkowego, powoda cywilnego albo inną
osobę, a także z tytułu obrony oskarżonego w sprawie, w której oskarżony
skierował przeciwko sobie podejrzenie popełnienia czynu zabronionego.”.
Art. 2. W ustawie z dnia 24 sierpnia 2001 r. - Kodeks postępowania w sprawach
o wykroczenia (Dz. U. z 2008 r. Nr 133, poz. 848 z późn. zm.) art. 30 otrzymuje
brzmienie:
„Art. 30. § 1. Pokrzywdzony i oskarżyciel posiłkowy może korzystać z pomocy
jednego pełnomocnika. Pełnomocnikiem może być adwokat, radca prawny,
osoba najbliższa dla pokrzywdzonego i oskarżyciela posiłkowego,
a w wypadku, gdy pokrzywdzonym jest instytucja państwowa, samorządowa lub
społeczna, także pracownik tej instytucji lub jej organu nadrzędnego.
§ 2. Do pełnomocnika stosuje się odpowiednio przepisy art. 83, art. 84 § 1, art.
86 § 2 i art. 89 Kodeksu postępowania karnego, a do pełnomocnika będącego
adwokatem lub radcą prawnym również art. 22 i 23 niniejszego kodeksu oraz
art. 84 § 2 i 3 Kodeksu postępowania karnego.”.
Art. 3. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.














Uzasadnienie

Projektowana nowelizacja przepisów ustawy Kodeks postępowania
karnego i ustawy Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia wychodzi
naprzeciw osobom pokrzywdzonym (ofiarom przestępstw lub wykroczeń) w
postępowaniu karnym dopuszczając osoby najbliższe tym pokrzywdzonym do
działania w postępowaniu karnym lub w postępowaniu w sprawach o
wykroczenia – w charakterze ich pełnomocników.
Obecnie
regulujący kwestię art. 88 kpk dopuszcza jedynie możliwość
ustanowienia pełnomocnikiem osobę będącą adwokatem lub radcą prawnym.
Jest to katalog zamknięty i żaden inny podmiot nie może występować w
postępowaniu karnym jako pełnomocnik pokrzywdzonego. Przedmiotowy
przepis w obecnym brzmieniu wydaje się niesłusznie ograniczać prawo wyboru
pokrzywdzonego do osób legitymujących się przynależnością do jednego z
dwóch wyżej wymienionych zawodów. Niewątpliwie reprezentowanie przez
profesjonalnego pełnomocnika stwarza większe gwarancje ochrony praw osób
pokrzywdzonych przestępstwem. Znane są jednak przypadki osób, których ze
względu na trudną sytuację materialną nie stać na opłacenie adwokata lub radcy
prawnego, a jednocześnie nie mają możliwości ustanowienia pełnomocnikiem
innej osoby, która mogłaby bronić ich praw w postępowaniu karnym. Przepisy
Kodeksu postępowania karnego dopuszczają co prawda ustanowienie
profesjonalnego pełnomocnika z urzędu dla osoby, która nie jest w stanie
ponieść kosztów adwokata lub radcy prawnego we własnym zakresie bez
uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny – w oparciu o
odpowiednio stosowany art. 78 kpk – jednakże praktyka wskazuje, że
możliwości pokrzywdzonego w zakresie uzyskania profesjonalnej pomocy z
urzędu są mniejsze niż w przypadku podejrzanego czy oskarżonego. Kodeks
postępowania karnego w ogóle cechuje się pewną asymetrią, jeżeli chodzi o
uprawnienia podejrzanego (oskarżonego) i pokrzywdzonego. Przykładem jest
tutaj art. 79 określający przypadki, w jakich uczestnictwo obrońcy jest
obligatoryjne z uwagi na okoliczności utrudniające lub uniemożliwiające
podejrzanemu (oskarżonemu) skuteczną obronę. Przepis ten nie znajduje jednak
odpowiedniego zastosowania do pełnomocnika pokrzywdzonego. Zatem
zaistnienie przesłanek określonych w tym przepisie, które uzasadniałyby
przyznanie obrońcy z urzędu oskarżonemu, nie uzasadnia przyznania
pełnomocnika osobie pokrzywdzonej. Wobec tej nierówności, jak również w
celu stworzenia silniejszych gwarancji zasady kontradyktoryjności („prawa
stron do sporu”), stanowiącej jedną z naczelnych zasad procesu karnego,
zasadne jest stworzenie pokrzywdzonemu większych możliwości obrony jego
praw i interesów w postępowaniu karnym poprzez umożliwienie mu
wyznaczenia pełnomocnika spośród osób najbliższych. Ratio legis przepisów
ograniczających krąg podmiotów uprawnionych do występowania w procesie
jako obrońca czy pełnomocnik nie jest dyktowane interesem tej czy innej