Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o straży gminnej oraz ustawy - Prawo o ruchu drogowym

zastrzeżone wyłącznie na rzecz policji. Dlatego do 2007 r. dokonywanie czynności
związanych z kontrolą ruchu drogowego przez strażników miejskich stanowiło przekroczenie
uprawnień.
W związku z wprowadzeniem tych przepisów strażnicy miejscy, którzy do tej pory nie mieli
żadnych uprawnień związanych z kontrolą ruchu drogowego – otrzymali szereg możliwości
działania- teoretycznie ograniczonych tylko pod względem terenu działania, bowiem
uprawnienia przysługują im na obszarze gminy lub miasta ich działania oraz względem tylko
niektórych uczestników ruchu i co do niektórych zachowań.
W związku z tym przepisem strażnicy miejscy mogą dziś, w zakresie kontroli ruchu
drogowego, zatrzymać pojazd poruszający się w ruchu drogowym, prowadzić kontrolę
dokumentów wymaganych w związku z kierowaniem pojazdem, używać urządzeń
samoczynnie ujawniających i rejestrujących naruszenia przepisów ruchu drogowego przez
kierujących pojazdami (fotoradary) oraz legitymować uczestnika ruchu i wydawania mu
wiążących poleceń co do sposobu korzystania z drogi lub używania pojazdu. Dodatkowo w
zakresie sprawowanej kontroli strażnicy miejscy mogą również dokonywać usuwania
pojazdów i ich unieruchamiania przez blokowanie kół w przypadkach, zakresie i trybie
określonych w przepisach o ruchu drogowym, czyli np. w przypadkach pozostawienia na
drodze nieużywanego pojazdu, pozostawienia pojazdu w miejscu zabronionym lub
utrudniającym ruch czy uniemożliwienia kierowania pojazdem osobie nietrzeźwej.
Zakres wskazanych powyżej uprawnień oraz ich niejednoznaczność prawna sprawiły, iż w
powszechnym odczuciu obywateli a także niestety funkcjonariuszy straży miejskiej – dziś w
zakresie ruchu drogowego mogą oni wszystko. Jednoznaczne ukrócenie tej praktyki oraz
zahamowanie postępującego „przejmowania” przez strażników miejskich wszelkich
czynności dokonywanych na drogach mocą tej ustawy sprawi, iż funkcjonowanie tej jednostki
wreszcie będzie z korzyścią przede wszystkim dla obywateli ale także dla jednostek straży
miejskiej i samorządów lokalnych.

5. Szczegółowe uzasadnienie proponowanych zmian.

Poniżej szczegółowe omówienie proponowanych przez projektodawców zmian w zakresie
ustawy o straży miejskiej oraz innych ustaw powiązanych z realizowaniem przez straż
miejską uprawnień w zakresie kontroli ruchu drogowego pojazdów.
[art. 9a. ustawy o straży miejskiej] Proponowane brzmienie:
„1. Straż prowadzi ewidencję 1) etatów, 2) wyposażenia, w tym środków przymusu bezpośredniego, o których
mowa w art. 14 ust. 2 pkt 2-7, broni palnej bojowej, urządzeń samoczynnie ujawniających i rejestrujących
naruszenia przepisów ruchu drogowego, środków technicznych służących do obserwowania i rejestrowania
obrazu zdarzeń w miejscach publicznych, pojazdów, 3) wyników działań straży.
2. Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze rozporządzenia, zakres i sposób prowadzenia
ewidencji, uwzględniając dane podlegające wpisowi oraz możliwość jej prowadzenia w systemie
informatycznym.”.
Uzasadnienie:
W niniejszym przepisie określono rodzaje ewidencji, które ma obowiązek prowadzić każda
jednostka straży miejskiej (gminnej). Obecnie brzmienie przepisu art. 9a ust.1, w
szczególności w zakresie dodania ewidencji fotoradarów, zostało ustalone na podstawie art. 1
pkt 8 ustawy z 22 maja 2009 r. o zmianie ustawy o strażach gminnych.
W związku z wprowadzeniem projektu niniejszej ustawy a więc odebraniem straży miejskiej
prawa do rejestrowania wykroczeń drogowych za pomocą urządzeń samoczynnie
ujawniających i rejestrujących naruszenia przepisów ruchu drogowego – również urządzenia
te nie będą już służyć realizacji zadań straży miejskich. Konkludując sama ewidencja tych
urządzeń również będzie zbędną, co uzasadnia skreślenie niniejszego zapisu.
[art. 11 ustawy o straży miejskiej] Proponowane brzmienie:
Art. 11. 1. Do zadań straży należy w szczególności:
1) ochrona spokoju i porządku w miejscach publicznych,
2) czuwanie nad porządkiem i kontrola ruchu drogowego - w zakresie określonym w przepisach o ruchu
drogowym,
2a) kontrola publicznego transportu zbiorowego - w zakresie określonym w art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 16
grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (Dz. U. Nr 5, poz. 13),
3) współdziałanie z właściwymi podmiotami w zakresie ratowania życia i zdrowia obywateli, pomocy w
usuwaniu awarii technicznych i skutków klęsk żywiołowych oraz innych miejscowych zagrożeń,
4) zabezpieczenie miejsca przestępstwa, katastrofy lub innego podobnego zdarzenia albo miejsc zagrożonych
takim zdarzeniem przed dostępem osób postronnych lub zniszczeniem śladów i dowodów, do momentu przybycia
właściwych służb, a także ustalenie, w miarę możliwości, świadków zdarzenia,
5) ochrona obiektów komunalnych i urządzeń użyteczności publicznej,
6 współdziałanie z organizatorami i innymi służbami w ochronie porządku podczas zgromadzeń i imprez
publicznych,
7) doprowadzanie osób nietrzeźwych do izby wytrzeźwień lub miejsca ich zamieszkania, jeżeli osoby te
zachowaniem swoim dają powód do zgorszenia w miejscu publicznym, znajdują się w okolicznościach
zagrażających ich życiu lub zdrowiu albo zagrażają życiu i zdrowiu innych osób,
8) informowanie społeczności lokalnej o stanie i rodzajach zagrożeń, a także inicjowanie i uczestnictwo w
działaniach mających na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom
kryminogennym i współdziałanie w tym zakresie z organami państwowymi, samorządowymi i organizacjami
społecznymi,
9) konwojowanie dokumentów, przedmiotów wartościowych lub wartości pieniężnych dla potrzeb gminy.
2. W związku z realizowanymi zadaniami określonymi w ust. 1 i art. 10, straży przysługuje prawo do
obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków technicznych obrazu zdarzeń w miejscach publicznych w
przypadku, gdy czynności te są niezbędne do wykonywania zadań oraz w celu:
1) utrwalania dowodów popełnienia przestępstwa lub wykroczenia,
2) przeciwdziałania przypadkom naruszania spokoju i porządku w miejscach publicznych,
3) ochrony obiektów komunalnych i urządzeń użyteczności publicznej.
3. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, sposób wykonywania czynności, o których mowa w ust. 2,
uwzględniając potrzebę zapewnienia skuteczności obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków
technicznych obrazu zdarzeń w miejscach publicznych, a także potrzebę respektowania godności ludzkiej oraz
przestrzegania i ochrony praw człowieka.
Art. 11 ustawy o straży miejskiej określa podstawowy zakres ich działań. Nie ma on
charakteru zamkniętego a nie każda jednostka musi realizować wszystkie zadania. Ich
realizacja zależeć teoretycznie powinna od możliwości techniczno osobowych.
Niestety obecnie wszystkie straże miejskie realizują przede wszystkim zadanie określone w
art. 11 ust. 1 pkt 2) ustawy o straży miejskiej, czyli czuwanie nad porządkiem i kontrolę ruchu
drogowego - w zakresie określonym w przepisach o ruchu drogowym. Zakres tego artykułu
wynika przede wszystkim z art. 129b prawa o ruchu drogowym, którego usunięcie jest
również postulowane w ramach niniejszego projektu. W ramach tych nagminnie
wykorzystywanych czynności mieści się m.in.: możliwość zatrzymania pojazdu, kontroli
dokumentów czy wreszcie dokonywania kontroli fotoradarowej. W związku z charakterem
tego przepisu oraz zakresem wskazanych w niniejszym uzasadnieniu przyczyn – jego
usunięcie jest niezbędne dla prawidłowego dalszego funkcjonowania straży miejskiej w
przestrzeni publicznej i obywatelskiej.

[art. 12 ustawy o straży miejskiej] Proponowane brzmienie przepisu:
Art. 12. 1. Strażnik wykonując zadania, o których mowa w art. 10 i 11, ma prawo do:
1) udzielania pouczeń, zwracania uwagi, ostrzegania lub stosowania innych środków oddziaływania
wychowawczego,
2) legitymowania osób w uzasadnionych przypadkach w celu ustalenia ich tożsamości, 3) ujęcia osób
stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla mienia i
niezwłocznego doprowadzenia do najbliższej jednostki Policji,
3a) dokonywania kontroli osobistej, przeglądania zawartości podręcznych bagaży osoby:
a) w przypadku istnienia uzasadnionego podejrzenia popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary,
b) w związku z wykonywaniem czynności określonych w ust. 1 pkt 3,
c) w związku z wykonywaniem czynności określonych w art. 11 pkt 7, jeśli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że
osoba, wobec której czynności te są podejmowane, posiada przy sobie niebezpieczne przedmioty dla życia lub
zdrowia ludzkiego,
4) nakładania grzywien w postępowaniu mandatowym za wykroczenia określone w trybie przewidzianym
przepisami o postępowaniu w sprawach o wykroczenia,
5) dokonywania czynności wyjaśniających, kierowania wniosków o ukaranie do sądu, oskarżania przed sądem i
wnoszenia środków odwoławczych - w trybie i zakresie określonych w Kodeksie postępowania w sprawach o
wykroczenia,
6) usuwania pojazdów i ich unieruchamiania przez blokowanie kół w przypadkach, zakresie i trybie określonych
w przepisach o ruchu drogowym,
7) wydawania poleceń,
8) żądania niezbędnej pomocy od instytucji państwowych i samorządowych,
9) zwracania się, w nagłych przypadkach, o pomoc do jednostek gospodarczych, prowadzących działalność w
zakresie użyteczności publicznej oraz organizacji społecznych, jak również do każdej osoby o udzielenie
doraźnej pomocy na zasadach określonych w ustawie o Policji,
10) (uchylony).
1a. Straż w toku wykonywania czynności, o których mowa w ust. 1 i art. 11 ust. 2, ma obowiązek respektowania
godności ludzkiej oraz przestrzegania i ochrony praw człowieka. Czynności te powinny być wykonywane w
sposób możliwie najmniej naruszający dobra osobiste osoby, wobec której zostają podjęte.
1b. Z czynności, o których mowa w ust. 1, na wniosek osoby kontrolowanej, sporządza się protokół.
2. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, zakres i sposób wykonywania czynności, o których mowa w
ust. 1 pkt 2-3a, pkt 8 i 9, uwzględniając potrzebę zapewnienia skuteczności podejmowanych przez strażnika
czynności, a także potrzebę respektowania godności ludzkiej oraz przestrzegania i ochrony praw człowieka.
Przepis art. 12 statuuje szereg uprawnień strażników miejskich, które im przysługują w
ramach wykonywania zadań określonych w ustawie. Jest to katalog uprawnień zamkniętych i
ma on charakter wyczerpujący. Proponowany do wykreślenia pkt 6) zezwala strażnikom
miejskim na usuwanie pojazdów oraz ich unieruchamianie w przypadkach wskazanych w
Prawie o ruchu drogowym, czyli np. (i) w przypadku pozostawienia go w zabronionym
miejscu; (ii) pozostawienia na miejscu dla niepełnosprawnych; (iii) czy braku opłaconego
parkingu w strefach płatnego parkowania. Wszelkie koszty związane z tą procedurą obciążają
właściciela pojazdu i stanowią dochód jednostek samorządu terytorialnego, który jest
usuwany przez specjalnie wyznaczone jednostki na wyznaczony parking do czasu uiszczenia
opłaty za jego usunięcie i parkowanie. Wysokość tych opłat jest ustalana przez jednostki
samorządu terytorialnego.
Powyżej komentowany przepis miał być w planach ustawodawcy przepisem, który sprawi, iż
strażnicy miejscy w ramach swoich kompetencji do wykonywania czynności porządkowych –
będą przede wszystkim oczyszczać ulice miast z wraków pojazdów. Niestety przepis ten,
wraz z wskazanym powyżej art. 11 ust 1 pkt 2) sprawił, iż obecnie nagminne i niezwykle
popularne stało się wśród strażników miejskich uporczywe (wręcz na granicy nadużycia
prawa) wręczanie mandatów kierowcom pojazdów (najczęściej studentom lub rodzinom z
dziećmi) parkującym w dużych miastach, np. w Warszawie w okolicach Biblioteki
Uniwersyteckiej, Centrum Nauki Kopernik czy warszawskiego ZOO na Wybrzeżu Helskim.
Dzieje się to również bardzo często w formie najbardziej restrykcyjnej czyli założenia
blokady lub odholowania samochodu. Dodatkowo równie popularne stało się obecnie karanie
kierowców parkujących na drogach osiedlowych i w strefach zamieszkania. Rzadko zdarza
się to w sytuacjach uzasadnionych – tj. np. w przypadku blokady drogi pożarowej –
najczęściej dla Strażników Miejskich wszystkie auta na drodze osiedlowej są źle zaparkowane
i stanowią swoisty „worek pieniędzy mandatowych”. Postulowane usunięcie tego przepisu
sprawi, iż uniemożliwi się wręcz patologiczne działanie straży miejskiej prześcigającej się w
jak najszybszym odholowaniu samochodu osobom, które w miły sposób chciały spędzić np.
weekend a w miejscach przyjaznych spacerom rodzinnym nie utworzono wystarczającej
ilości miejsc parkingowych. Postulujemy jednocześnie, aby tymi sprawami zajmowała się
Policja – dużo bardziej wyważona i kompetentna w kwestiach ewentualnego odholowania
pojazdu i jednocześnie zarządzająca takie odholowanie tylko z uwagi na faktyczne
niebezpieczeństwo a nie fakt konieczności uzupełnienia lokalnego budżetu.
W związku z powyższym – za konieczne uważamy usunięcie art. 12 ust. 1 pkt 6) ustawy o
straży miejskiej. Widać bowiem, iż planowane przez ustawodawcę skierowanie straży
miejskiej do oczyszczania miasta z wraków nie przyniosło zaplanowanych rezultatów.
[art. 6 Prawa o ruchu drogowym] Proponowane brzmienie przepisu:
Art. 6. 1. Polecenia lub sygnały może dawać uczestnikowi ruchu lub innej osobie znajdującej się na drodze:
1) policjant;
2) żołnierz Żandarmerii Wojskowej lub wojskowego organu porządkowego, zabezpieczający przemarsz lub
przejazd kolumny wojskowej albo w razie akcji związanej z ratowaniem życia lub mienia;
3) funkcjonariusz Straży Granicznej;
3a) inspektor Inspekcji Transportu Drogowego;
3b) umundurowany inspektor kontroli skarbowej lub funkcjonariusz celny;