Poselski projekt ustawy o uzgodnieniu płci

dyrektywę Rady 2004/113/WE z dnia 13 grudnia 2004 r. wprowadzającą w 
życie zasadę równego traktowania mężczyzn i kobiet w zakresie dostępu do 
towarów i usług oraz dostarczania towarów i usług (Dz. Urz. UE L 373 z 
21.12.2004, str. 37).  
adne przepisy nie definiują jednak pojęcia płci, w tym nie odnoszą się 
do uwzględnienia w tej definicji pojęcia „tożsamości płciowej”, o której mowa 
w projekcie ustawy (art. 15 projektu). Należy zaznaczyć,  że również Trybunał 
Sprawiedliwości Unii Europejskiej wypowiadał się w sprawach dotyczących 
dyskryminacji ze względu na płeć. Przykładowo, w sprawie C-423/04 Sarah 
Margaret Richards p. Secretary of State for Work and Pensions stwierdził,  że 
sądowe uzgodnienie płci nie powinno naruszać praw nabytych wynikających ze 
stosunków ubezpieczeniowych. W sprawie C-13/94 P. przeciwko S. i Cornwall 
County Council Trybunał orzekł, że zakończenie stosunku pracy z osobą przed 
operacyjną korektą płci stanowi zakazaną dyskryminację ze względu na płeć.  
 
3. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa 
Unii Europejskiej 
Przedmiot projektu ustawy, w zakresie ustanowienia sądowej procedury 
uzgodnienia płci, nie jest objęty zakresem wiążącego prawa Unii Europejskiej.  
Przepisy ustawy dotyczące skutków sądowego orzeczenia o uzgodnieniu 
płci w swoich założeniach nie są sprzeczne ze wskazanymi wyżej przepisami 
dotyczącymi zakazu dyskryminacji ze względu na płeć, w tym z tezami 
zawartymi w orzeczeniach Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.  
 
4. Konkluzja 
Poselski projekt ustawy o uzgodnieniu płci nie jest sprzeczny z prawem 
Unii Europejskiej.  
 
 
 
 
 
 
 
 
Dyrektor  
Biura Analiz Sejmowych 
 
 
Zbigniew Wrona 
 
3
 
Warszawa, 9 stycznia 2013 r. 
BAS-WAPEiM-21/13 
 
Pani 
Ewa Kopacz 
Marszałek Sejmu  
Rzeczypospolitej Polskiej 
 
Opinia prawna 
w sprawie stwierdzenia – w trybie art. 95a ust. 3 regulaminu Sejmu – 
czy poselski projekt ustawy o uzgodnieniu płci (przedstawiciel 
wnioskodawców: poseł Anna Grodzka), jest projektem ustawy wykonującej 
prawo Unii Europejskiej 
 
 
 
Przedmiotem projektu ustawy jest określenie procedury i skutków 
uzgodnienia płci osób, których tożsamość  płciowa różni się od ich płci 
metrykalnej. Projekt określa definicje (art. 2), procedurę postępowania w 
sprawach o uzgodnienie płci (art. 4-7), a także skutki orzeczenia o uzgodnieniu 
płci (art. 7-12).  
W zakresie powiązanym z przedmiotem projektu ustawy o uzgodnieniu 
płci przewidziano również nowelizację:  
  ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. z 1997 r. Nr 88, 
poz. 553 ze zm.),  
  ustawy z dnia 29 września 1986 r. – Prawo o aktach stanu cywilnego (t. j. 
Dz. U. z 2012 r. Nr 212, poz. 1264),  
  ustawy z dnia 17 października 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska (Dz. U. 
Nr 220, poz. 1414),  
  ustawy z dnia 3 grudnia 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii 
Europejskiej w zakresie równego traktowania (Dz. U. Nr 254, poz. 1700). 
 
Proponowana ustawa ma wejść w życie po upływie 3 miesięcy od jej 
ogłoszenia. 
 
 Prawo Unii Europejskiej nie reguluje procedury uzgadniania płci w 
sytuacji zaistnienia różnicy między płcią metrykalną a tożsamością  płciową. 
Projekt ustawy w swoich założeniach, dotyczących niedyskryminacji ze 
względu na płeć, nie jest sprzeczny z prawem Unii Europejskiej.  
 
 
Poselski projekt ustawy o uzgodnieniu płci nie ma na celu wykonania 
prawa UE, a zatem nie jest projektem ustawy wykonującej prawo Unii 
Europejskiej w rozumieniu art. 95a Regulaminu Sejmu. 
 
 
 
 
 
 
 
 
Dyrektor  
Biura Analiz Sejmowych 
 
 
Zbigniew Wrona 
 
 
 
 
Warszawa, 12 czerwca 2013 r. 
BAS-WAPEiM-1336/13 
 
 
Pani 
Ewa Kopacz 
Marszałek Sejmu  
Rzeczypospolitej Polskiej 
 
 
Opinia prawna 
w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej poselskiego projektu 
ustawy o uzgodnieniu płci, w wersji uwzględniającej autopoprawkę z dnia 
28 maja 2013 r. (przedstawiciel wnioskodawców: poseł Anna Grodzka)  
 
Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 
1992 roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2012 r. poz. 32) 
sporządza się następującą opinię: 
 
1. Przedmiot projektu ustawy 
Przedmiotem projektu ustawy jest określenie procedury i skutków 
uzgodnienia płci osób, których tożsamość  płciowa różni się od ich płci 
metrykalnej. Projekt określa definicje (art. 2), procedurę postępowania w 
sprawach o uzgodnienie płci (art. 4-7), a także skutki orzeczenia o uzgodnieniu 
płci (art. 8-12).  
Projektodawcy wskazują, że na mocy ustawy ma powstać nowa, odrębna 
procedura sądowa, umożliwiająca uznanie tożsamości płciowej jako podstawy 
określenia płci osób, u których występuje wskazana wyżej niezgodność.  
W zakresie powiązanym z przedmiotem projektu ustawy o uzgodnieniu 
płci przewidziano również nowelizację m.in.:  
  ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. 1997 Nr 88, poz. 
553 ze zm.), 
  ustawy z dnia 29 września 1986 r. – Prawo o aktach stanu cywilnego (t. j. 
Dz. U. z 2012 r. Nr 212, poz. 1264),  
  ustawy z dnia 17 października 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska (Dz. U. 
Nr 220, poz. 1414),  
  ustawy z dnia 3 grudnia 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii 
Europejskiej w zakresie równego traktowania (Dz. U. Nr 254, poz. 1700). 
 
 
Przedłożona w dniu 28 maja 2013 r. autopoprawka uzupełnia projekt o 
przepisy dotyczące dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej związanych z 
terapią zaburzeń tożsamości płciowej i przewiduje nowelizację ustawy z dnia 27 
sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków 
publicznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 2012, poz. 2135 ze zm.). 
Proponowana ustawa ma wejść w życie po upływie 3 miesięcy od jej 
ogłoszenia.  
 
2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem ustawy  
Prawo Unii Europejskiej nie reguluje procedury uzgadniania płci w 
sytuacji zaistnienia różnicy między płcią metrykalną a tożsamością płciową.  
Problematyka tożsamości płciowej jest jednak przedmiotem niewiążących 
aktów instytucji UE, w tym przede wszystkim rezolucji Parlamentu 
Europejskiego. Przykładowo, w rezolucji Parlamentu Europejskiego z dnia 28 
września 2011 r. w sprawie praw człowieka, orientacji seksualnej i tożsamości 
płciowej w państwach członkowskich Organizacji Narodów Zjednoczonych 
(P7_TA(2011)0427) Parlament Europejski zwraca uwagę na wnioski Agencji 
Praw Podstawowych z listopada 2010 r. zawarte w sprawozdaniu „Homofobia, 
transfobia i dyskryminacja ze względu na orientację seksualną i tożsamość 
płciową”. Wzywa Komisję i państwa członkowskie do zastosowania się do 
zawartych w nim opinii w możliwie największym stopniu oraz do pełnego 
wyeliminowania nierówności. Parlament Europejski zwrócił się również do 
Komisji o opracowanie kompleksowego planu przeciwdziałania homofobii, 
transfobii i dyskryminacji ze względu na orientację seksualną i tożsamość 
płciową. W tej samej rezolucji Parlament Europejski wezwał Komisję i 
wiatową Organizację Zdrowia do usunięcia zaburzeń tożsamości płciowej z 
listy zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania oraz do zapewnienia nowej 
klasyfikacji wolnej od ich patologizowania podczas negocjacji w sprawie 11. 
wersji Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-
11).  
Ponadto, przedmiotem prawa Unii Europejskiej jest ogólny zakaz 
dyskryminacji ze względu na płeć. W szczególności, w art. 19 Traktatu o 
funkcjonowaniu Unii Europejskiej przewidziano kompetencję dla Rady do 
stanowienia  środków niezbędnych do zwalczania wszelkiej dyskryminacji ze 
względu na kryteria wymienione w tym przepisie, w tym ze względu na płeć. 
Wśród aktów prawa pochodnego, odnoszących się do wskazanego zakazu 
dyskryminacji można wymienić przykładowo  dyrektywę Rady 86/613/EWG z 
dnia 11 grudnia 1986 r. w sprawie stosowania zasady równego traktowania 
kobiet i mężczyzn pracujących na własny rachunek, w tym w rolnictwie, oraz w 
sprawie ochrony kobiet pracujących na własny rachunek w okresie ciąży i 
macierzyństwa (Dz. Urz. WE L 359 z 19.12.1986, str. 56; Dz. Urz. UE Polskie 
                                                           
1 http://fra.europa.eu/fraWebsite/attachments/FRA-LGBT-report-update2010.pdf 
 
2