Poselski projekt ustawy o Narodowym Programie Zatrudnienia

Art. 131: przepis ten rozszerza zakres kontroli skarbowej w rozumieniu ustawy z dnia 28
września 1991 r. o kontroli skarbowej24 o zagadnienia związane z funkcjonowaniem
Programu. Kontrola ta ma obejmować w szczególności kontrolę zgodności, prawidłowości i
wywiązywania się z warunków udzielania wsparcia w ramach Programu.

Art. 132: realizacja celów projektu ustawy wymaga znacznego nakładu środków pieniężnych.
W celu pozyskania niezbędnych środków konieczna jest likwidacja przepisów
umożliwiających unikanie płacenia podatków i zmniejszenie katalogu zwolnień, które
powodują obniżenie efektywności systemu fiskalnego, a w konsekwencji zmniejszenie
wpływów do budżetu. W związku z tym konieczna jest nowelizacja ustawy z dnia 15 lutego
1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych25.
W pkt 1 proponuje się wprowadzenie zmian omawianej ustawie w postaci wyłączenia z
katalogu podmiotów zwolnionych od podatku dochodowego od osób prawnych Narodowy
Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej, wojewódzkie fundusze ochrony
środowiska i gospodarki wodnej, Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa,
Agencję Rynku Rolnego. Działanie to pozwoli zaoszczędzić budżetowi środki w celu
finansowania Programu. W projekcie planuje się również poszerzenie katalog zobowiązań
stanowiących wyjątek od ogólnej zasady tj. których nie zalicza się do przychodów.
W pkt 3 zmiany są konsekwencją zachowania spójności systemu prawnego po włączeniu
przedmiotu regulacji ustawy z dnia 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich26 do projektu
ustawy o Narodowym Programie Zatrudnienia.
W pkt 4 proponuje się uchylenie niektórych przepisów o zwolnieniach przedmiotowych w
ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych. Celem likwidacji tych zwolnień jest
zwiększenie efektywności systemu fiskalnego, a w konsekwencji zwiększenie wpływów do
budżetu.

Art. 133: projektowany przepis wprowadza zmiany w ustawie z dnia 13 października 1998 r.
o systemie ubezpieczeń społecznych27. Pierwsza z nich, określona w pkt 1, wprowadza w art.
18a powołanej ustawy regulację umożliwiającą przedłużenie - maksymalnie o dodatkowe 12
miesięcy kalendarzowych - dla osób rozpoczynających wykonywanie działalności
gospodarczej możliwości stosowania obniżonej o 50% podstawy wymiaru składek na

24 Dz. U. z 2011 r. Nr 41, poz. 214, ze zm.
25 Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397, ze zm.
26 Dz. U z 2009 r., Nr 127 poz. 1052 ze zm.
27 Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.

145
ubezpieczenia społeczne. Zgodnie z obecnie obowiązującą regulacją podstawę wymiaru
składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, prowadzących pozarolniczą
działalność gospodarczą, w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia
rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, nie
niższa jednak niż 30 % kwoty minimalnego wynagrodzenia. Regulacja powyższa nie ma
jednak zastosowania do osób, które:
1) prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed
dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły
pozarolniczą działalność;
2) wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz
którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym
lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku
pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres
wykonywanej działalności gospodarczej.
Proponowany przepis przewiduje, że osoby, do których ma zastosowanie obniżenie
minimalnej podstawy wymiaru składek opisane powyżej (czyli osoby rozpoczynające
wykonywanie działalności gospodarczej), jeżeli po dwóch latach wykonywania działalności
zatrudniają co najmniej 7 pracowników w wieku do 35 lat na podstawie stosunku pracy w
przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy, to mogą stosować powołane obniżenie minimalnej
podstawy wymiaru składek przez okres kolejnych 12 miesięcy – pod warunkiem utrzymania
zatrudnienia na wskazanym poziomie. Regulacja ta ma zachęcić przedsiębiorców do
zatrudniania ludzi młodych.
Z uwagi na fakt, że przedłużenie okresu obniżenia minimalnej podstawy wymiaru składek
dotyczy określonej grupy przedsiębiorców (nie jest skierowana do wszystkich
przedsiębiorców, a tylko do tych, którzy spełniają określone warunki w zakresie limitu
zatrudnienia), należało zakwalifikować tego rodzaju wsparcie jako pomoc de minimis. Zatem,
chcąc skorzystać z tej pomocy przedsiębiorca będzie musiał spełniać wymogi określone w
obowiązujących aktach prawa wspólnotowego dotyczących pomocy w ramach zasady de
minimis.
Jednym z kluczowym instrumentów prawnych, wpływających na stworzenie nowych miejsc
pracy jest konieczność istotnego złagodzenia ciężaru ubezpieczeń społecznych, które
spoczywa na pracodawców. Notorycznie spada liczba osób płacących składki na
ubezpieczenie społeczne; powoduje to, że wielkość dopłat do systemu emerytalnego będzie
wzrastać, co przekracza możliwości polskiego systemu fiskalnego. Jednakże należy również

146
mieć na uwadze, że wysokie składki na ubezpieczenia społeczne są również jedną z przyczyn
tworzenia się tzw. szarej strefy.
Zjawisko szarej strefy występuje we wszystkich państwach, aczkolwiek jej zakres jest bardzo
różnorodny i jest uzależniony od wielu czynników ekonomicznych, społecznych, sprawności
funkcjonowania służb podatkowych, celnych itp.28. Można stwierdzić, że tzw. szara strefa jest
przyczyną współistnienia zjawiska bardzo wysokiego obciążenia podatkami i innymi
daninami publicznymi przedsiębiorstw rejestrowanych oraz zmniejszonego obciążenia
przedsiębiorstw i osób wytwarzających w tzw. szarej strefie znaczną część produktu
krajowego. Taka dysproporcja w obciążeniach ma bardzo duże znaczenie w warunkach
polskich, dla których charakterystyczne jest wysokie zapotrzebowanie na środki budżetowe,
które mają swoje źródło w rozbudowanym systemie świadczeń społecznych29. Zatem państwo
swoje niewystarczające dochody uzupełnia bądź wprowadzaniem nowych podatków bądź
podnoszeniem wysokości istniejących podatków bądź składek na ubezpieczenia społeczne, co
z kolei stymuluje rozwój tzw. szarej strefy.
Należy stworzyć rozwiązania prawne, które pozwolą wyjść faktycznie już pracującym
osobom z tej szarej strefy. Rozwiązania proponowane w projektowanej nowelizacji
w pkt 2 tego artykułu wychodzą temu naprzeciw. Należy pamiętać, że dla sporej części
społeczeństwa odmowa świadczenia pracy w tzw. szarej strefie wiążę się z brakiem
możliwości wykonywania pracy w ogóle. A zatem to pracodawca, który w opisywanej relacji
jest w pozycji nadrzędnej i najczęściej wymuszającym świadczenie pracy na takich zasadach,
powinien mieć możliwość obniżenia kosztów funkcjonowania swojej działalności poprzez
preferencyjne zasady opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, o ile stworzy on co
najmniej 5 miejsc pracy w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy, które zostaną
faktycznie utrzymane przez okres 5 lat. Ponieważ problem tzw. szarej strefy dotyczy głównie
niewielkich przedsiębiorców, instrument ten powinien być przewidziany tylko dla nich – stąd
ograniczeni, że roczny przychód nie może przekroczyć wysokości 1 300 000 zł, aby
skorzystać z tego uprawnienia; absurdem byłoby bowiem tworzenie preferencyjnych zasad
opodatkowania dla olbrzymich korporacji, które dysponują często większymi środkami
pieniężnymi niż niejedno współczesne państwo. Planowane złagodzenie ciężaru ubezpieczeń
społecznych, które zostanie osiągnięte m. in. poprzez wprowadzenie rozdziału 3a do
nowelizowanej ustawy polegać ma przede wszystkim na stopniowym jego wzroście dla

28 Zakład Badań Statystyczno – Ekonomicznych Głównego Urzędu Statystycznego i Polskiej Akademii
Nauk, Z Prac Zakładu Badań Statystyczno – Ekonomicznych. Szara strefa gospodarki (wybrane
problemy), Warszawa 1995, s. 7.
29 Tamże, s. 30.

147
części składek opłacanych przez pracodawców – poczynając od 1/5 wysokości składek
określanych na zasadach ogólnych w pierwszym roku, w którym ten pracodawca stworzył
miejsca pracy, ulegając co roku zwiększeniu o 1/5 wysokości składek płaconych na zasadach
ogólnych. Pracodawca z preferencyjnej metody obliczania składek będzie mógł korzystać
maksymalnie przez 4 lata, ponieważ w 5 roku wysokość składek obliczanych na
preferencyjnych zasadach będzie tożsama z wysokością składek opłacanych na zasadach
ogólnych.
Różnica pomiędzy wysokością składek, obliczanych według zasad ogólnych a wysokością
składek opłacanych według zasad preferencyjnych zostanie pokryta z budżetu państwa.
Rozwiązanie to należy ocenić pozytywnie, gdyż oczywistym jest, że dla budżetu państwa
korzystniejsze jest dopłacenie tej różnicy, niż świadczenie pracy w tzw. „szarej strefie”, w
której ani faktyczny pracownik ani pracodawca nie uiszczają składek na ubezpieczenia
społeczne czy podatków.

Art. 134: przepis wprowadza do ustawy z dnia z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym
podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne30 definicję
określającą nową kategorię podatnika. W art. 4 tej ustawy dodano bowiem nowy punkt, który
definiuje pojęcie młodego przedsiębiorcy. Tą kategorią mogą być osoby fizyczne, które nie
ukończyły 35 roku życia, utrzymujące przez co najmniej 3 lata podatkowe faktyczne
przeciętne zatrudnienie na poziomie nie niższym niż trzy osoby zatrudnione w pełnym
wymiarze czasu pracy (do 35 roku życia), osiągające przychody z działalności gospodarczej
w każdym roku podatkowym w wysokości mniejszej niż 1 300 000 zł oraz prowadzące
działalność usługową oraz działalność wytwórczą na terenie gmin zdegradowanych
ekonomicznie, z wyłączeniem:
1) przychodów osiąganych w zakresie wolnych zawodów,
2) z działalności usługowej w zakresie handlu,
3) ze świadczenia usług związanych z produkcją zwierzęcą (PKWiU 01.62.10.0),
4) z działalności rybaków morskich i zalewowych w zakresie sprzedaży ryb i innych
surowców pochodzących z własnych połowów, z wyjątkiem sprzedaży konserw
oraz prezerw z ryb i innych surowców z połowów, o których mowa w art. 14 ust. 2
pkt 2 i 5-10 ustawy o podatku dochodowym,

30 Dz. U. z 1998 r. nr 144, poz. 930 ze zm.

148
5) z odpłatnego zbycia ruchomych składników majątku będących środkami trwałymi,
ujętych w wykazie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych
oraz składników majątku, o których mowa w art. 22d ust. 1 ustawy o podatku
dochodowym, z wyłączeniem składników, których wartość początkowa, ustalona
zgodnie z art. 22g ustawy o podatku dochodowym, jest niższa niż 1.500 zł,
nieujętych w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i
prawnych, wykorzystywanych w pozarolniczej działalności gospodarczej, nawet
jeżeli przed zbyciem zostały wycofane z tej działalności gospodarczej, a pomiędzy
pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składnik majątku
został wycofany z działalności i dniem jego zbycia nie upłynęło sześć lat.
Dla wspomnianej wyżej kategorii podatników nowelizacja przewiduje wprowadzenie
odrębnej preferencyjnej stawki podatkowej w wysokości 3,5 %. (art. 134 pkt 2 projektu
ustawy) poprzez dodanie w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych
przychodów osiąganych przez osoby fizyczne w art. 12 ust. 1a. Wprowadzenie tej specjalnej
stawki ma na celu zachęcenie młodego pokolenia Polaków do rozpoczęcia działalności
gospodarczej i promowanie legalnego zatrudnienia pracowników, co przełoży się na spadek
bezrobocia w szczególności na terenach wiejskich oraz w małych miejscowościach.
Tym samym w nowelizacji zaproponowano również obniżenie w przypadku małych
przedsiębiorców stawki karty podatkowej o 30 % poprzez dodanie w art. 27 ustawy o
zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby
fizyczne ust. 6a.

Art. 135: przepis ten wprowadza nowelizację ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od
czynności cywilnoprawnych31, w zakresie rozszerzenia katalogu czynności wyłączonych od
opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Do art. 2 ustawy z dnia 9
września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych dodaje się ust. 7, którego
przedmiotem jest wyłączenie z opodatkowania umów pożyczek udzielanych na podstawie
Programu. Przepis ma na celu uniknięcie obciążania dodatkowymi kosztami fiskalnymi
preferencji udzielanych na podstawie przepisów ustawy.


31 Dz. U z 2010 r., Nr 101 poz. 649 ze zm.

149