Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o Straży Granicznej

Druk nr 1250


Warszawa, 7 marca 2013 r.
SEJM

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VII kadencja
Marszałek Senatu




Pani

Ewa Kopacz

Marszałek Sejmu

Rzeczypospolitej Polskiej



Szanowna Pani Marszałek!

Zgodnie z art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. mam zaszczyt przekazać Pani Marszałek podjętą przez Senat na
28. posiedzeniu w dniu 7 marca 2013 r. uchwałę w sprawie wniesienia do Sejmu
projektu ustawy

- o zmianie ustawy o Straży Granicznej
wraz z projektem tej ustawy.

Jednocześnie pragnę poinformować, że Senat upoważnił senatora
Aleksandra Pocieja do reprezentowania stanowiska Senatu w dalszych pracach
nad tym projektem.

Z poważaniem

(-) Bogdan Borusewicz

U C H WA Ł A
S E N A T U R Z E C Z Y P O S P O L I T E J P O L S K I E J
z dnia 7 marca 2013 r.
w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy o Straży Granicznej
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia
1997 r., Senat wnosi do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o zmianie ustawy
o Straży Granicznej.
Jednocześnie upoważnia senatora Aleksandra Pocieja do reprezentowania Senatu
w pracach nad projektem.




MARSZAŁEK SENATU




Bogdan BORUSEWICZ
projekt
U S T A W A
z dnia
o zmianie ustawy o Straży Granicznej
Art. 1. W ustawie z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej (Dz. U. z 2011 r.
Nr 116, poz. 675, z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany:
1)
w art. 1 w ust. 2 w pkt 4 w lit. i kropkę na końcu zastępuje się przecinkiem i dodaje się
lit. j w brzmieniu:
„j) przestępstw określonych w art. 8 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Przepisy
wprowadzające Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 554, z późn. zm.)) oraz art. 189a
Kodeksu karnego;”;
2)
w art. 9e w ust. 1 po pkt 5 dodaje się pkt 5a w brzmieniu:
„5a) określonych w art. 8 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Przepisy wprowadzające
Kodeks karny oraz art. 189a Kodeksu karnego,”;
3)
w art. 9f w ust. 1 po pkt 2a dodaje się pkt 2b w brzmieniu:
„2b) określone w art. 8 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Przepisy wprowadzające
Kodeks karny oraz art. 189a Kodeksu karnego,”.
Art. 2. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

1) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2011 r. Nr 53, poz. 273,
Nr 117, poz. 677, Nr 170, poz. 1015, Nr 171, poz. 1016 i Nr 230, poz. 1371 oraz z 2012 r. poz. 627, 664, 769
i 951.
2) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1997 r. Nr 160, poz. 1083, z 1998 r. Nr 113,
poz. 715, z 2009 r. Nr 141, poz. 1149 i Nr 206, poz. 1589 oraz z 2010 r. Nr 98, poz. 626.
U Z A S A D N I E N I E

1. Cel projektowanej ustawy
Projektowana ustawa o zmianie ustawy z dnia 12 października 1990 r. o Straży
Granicznej ma na celu rozszerzenie właściwości rzeczowej Straży Granicznej (zwanej dalej
„SG”) poprzez ustanowienie prawa tej formacji do wykrywania, rozpoznawania,
zapobiegania i ścigania przestępstw handlu ludźmi, oddania innej osoby w stan niewolnictwa,
uprawiania handlu niewolnikami, a także utrzymywania osoby w stanie niewolnictwa.
Projekt stanowi realizację postulatu zawartego w petycji P–8–06/12, skierowanej
do Marszałka Senatu przez Ośrodek Badań Handlu Ludźmi, który jest reprezentowany przez
jego kierownika prof. dr. hab. Zbigniewa Lasocika. Ośrodek funkcjonuje przy Katedrze
Kryminologii i Polityki Kryminalnej Instytutu Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji
Uniwersytetu Warszawskiego.
Autorzy petycji podkreślają, że dalsze zaniedbania w kwestii zwalczania handlu ludźmi
i niewolnictwa osłabiają skuteczność prowadzonych przez państwo działań oraz mają
negatywny wpływ na wizerunek Polski, które może jawić się jako państwo, które nie
przywiązuje wagi do eliminowania zjawiska niewolnictwa i handlu ludźmi.

2. Dotychczasowy stan prawny
Zmiany, jakie dokonały się w Polsce po transformacji ustrojowej w 1989 r.,
przystąpienie Polski do Unii Europejskiej i związane z nim otwarcie granic, miały znaczny
wpływ na wzrost przestępczości zorganizowanej, w tym – nasilenie się zjawiska handlu
ludźmi i niewolnictwa. Od przystąpienia Polski (21 grudnia 2007 r.) do strefy Schengen skala
tego zjawiska pogłębiła się, a ciężar wykonywania przez SG czynności służbowych został
przesunięty z linii granicy państwowej w głąb kraju. W przypadku ujawnienia osoby mogącej
być ofiarą handlu ludźmi, sposób działania funkcjonariuszy SG jest oparty o tzw. „Algorytm
postępowania w przypadku ujawnienia ofiary handlu ludźmi”. Jednak właściwość SG
do ścigania przestępstwa handlu ludźmi nie wynika bezpośrednio z ustawy o SG.
Gdy przestępstwo handlu ludźmi pozostaje w zbiegu z przestępstwami, do ścigania których
SG jest uprawniona – prowadzenie postępowania może być jej powierzone, gdyż podczas
wykonywania czynności służbowych m.in. z udziałem cudzoziemców SG posiada możliwość
pozyskiwania informacji o tym procederze. Wówczas jednak, proces ścigania tych
– 2 –
przestępstw przesuwa się w czasie, co ma negatywny wpływ na skuteczność podejmowanych
działań.
Ustawa z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej (Dz. U. z 2011 r. Nr 116,
poz. 675, z późn. zm.) w art. 1 ust. 2 stwierdza, że SG jest jednolitą umundurowaną
i uzbrojoną formacją utworzoną do ochrony granicy państwowej na lądzie i na morzu oraz
kontroli ruchu granicznego i wydawania zezwoleń na przekraczanie granicy państwowej,
w tym wiz.
W art. 1 ust. 2 pkt 4 opisano główne rodzaje przestępstw i wykroczeń, których
rozpoznawaniem, zapobieganiem i wykrywaniem oraz ściganiem (ich sprawców) zajmuje się
SG. Zgodnie z właściwością rzeczową, SG rozpoznaje przestępstwa związane z nielegalnym
przekraczaniem granicy państwowej, z fałszowaniem dokumentów, z przemieszczaniem
przez granicę środków odurzających i substancji psychotropowych, wyrobów akcyzowych,
broni i amunicji, materiałów wybuchowych, odpadów i szkodliwych substancji chemicznych,
materiałów jądrowych i promieniotwórczych, dóbr kultury itd. Jej zadaniem jest
m.in. ochrona
i zapewnienie bezpieczeństwa w komunikacji międzynarodowej,
przeciwdziałanie zagrożeniom terroryzmem oraz udzielanie cudzoziemcom ochrony na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, ale również przeprowadzanie kontroli legalności
wykonywania pracy przez cudzoziemców.
Organy administracji rządowej, jednostki samorządu terytorialnego oraz państwowe
i inne jednostki organizacyjne są obowiązane współdziałać z organami SG (art. 2). Przy
wykonywaniu swych zadań SG może korzystać z pomocy osób niebędących jej
funkcjonariuszami. Komendant Główny SG, podległy Ministrowi Spraw Wewnętrznych,
kieruje prowadzonymi przez SG działaniami – jest centralnym organem administracji
rządowej właściwym w sprawach ochrony granicy państwowej i kontroli ruchu granicznego.
W rozdziale trzecim ustawy o Straży Granicznej określono zakres uprawnień organów
i funkcjonariuszy SG. Przepis art. 9 ustawy stanowi, że w celu realizacji zleconych zadań
funkcjonariusze SG np.: pełnią służbę graniczną, prowadzą działania graniczne, wykonują
czynności administracyjno-porządkowe, prowadzą postępowania przygotowawcze według
przepisów Kodeksu postępowania karnego, a także wykonują czynności na polecenie sądu
i prokuratury oraz innych właściwych organów państwowych. Komendant Główny SG pełni
funkcję głównego pełnomocnika granicznego. Do jego kompetencji należy m.in. określenie