Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks spółek handlowych

udziały lub akcje spółki przejmowanej, ale odwrotnie. Prawidłowo
sens normy art. 14 ust. 5 Dyrektywy oddaje proponowany art. 51610.
Art. 51615, 51616. Uproszczony tryb łączenia
1. Dyrektywa przewiduje uproszczony tryb połączenia między spółkami
w ramach zgrupowania. Jeżeli spółka przejmująca posiada 90% lub
więcej, jednak nie wszystkie prawa udziałowe spółki przejmowanej,
opinie biegłych oraz dokumenty niezbędne do przeprowadzenia
kontroli są wymagane jedynie w zakresie przewidzianym prawem
krajowym właściwym dla spółki przejmującej albo spółki
przejmowanej (art. 15 ust. 2 Dyrektywy ). Jeżeli spełnione są warunki
przewidziane w art. 9 ust. 3 Dyrektywy, spółka przejmująca jest
ponadto zwolniona z obowiązku podejmowania uchwały połączenio-
wej. Rozwiązanie to nawiązuje do przepisów III Dyrektywy
o łączeniach spółek akcyjnych z 1978 r. Znajduje ono
odzwierciedlenie w art. 516 § 1-5 K.s.h.
2. Dyrektywa upraszcza ponadto połączenie, jeżeli spółka przejmująca
posiada wszystkie prawa udziałowe spółki przejmowanej (art. 15 ust.
1). Odpada wtedy konieczność sporządzenia przez biegłych opinii na
temat planu połączenia. Bezprzedmiotowe jest także podejmowanie
przez spółkę przejmowaną uchwały o połączeniu. Analogicznie
spółka przejmująca jest zwolniona z obowiązku podejmowania
uchwały połączeniowej na podstawie art. 9 ust. 3 Dyrektywy.
Odzwierciedlenie tego przypadku można odnaleźć w art. 516 § 6
K.s.h. Istnieje jednak pewna różnica. Dyrektywa, inaczej niż Kodeks
spółek handlowych, wymaga sporządzenia przez zarząd
sprawozdania i udostępnienia go wspólnikom i przedstawicielom
pracowników. Artykuł 15 ust. 1 nie wyłącza bowiem art. 7 Dyrektywy.
Artykuł 516 § 5 K.s.h., stosowany odpowiednio do przypadku
przejęcia spółki jednoosobowej (art. 516 § 6 K.s.h.), wyłącza
natomiast art. 501 K.s.h. Czyni to koniecznym wskazanie na
obowiązek stosowania art. 501.
3. Wobec odesłania w art. 5161 do stosowania przepisów o krajowych
łączeniach spółek kapitałowych do połączenia transgranicznego nie

46
istnieje konieczność wprowadzania bardziej rozbudowanych
przepisów implementujących treść art. 15 Dyrektywy.
4. Ze względu na pojawienie się przepisów szczególnych o fuzji
transgranicznej, konieczne jest wyłączenie stosowania niektórych
z tych przepisów do transgranicznej fuzji w ramach zgrupowania,
zgodnie z art. 15 Dyrektywy.
5.
Dyrektywa nie przewiduje uproszczonego trybu połączenia
w przypadku wskazanym w art. 516 § 7 K.s.h. Należy więc wyłączyć
stosowanie tego przepisu do łączenia transgranicznego.
Art. 51617, 51618. Zakaz unieważnienia połączenia transgranicznego
1. Artykuł 17 Dyrektywy wprowadza zakaz unieważnienia połączenia
transgranicznego, które stało się skuteczne, a zatem zostało
ukończone. Rozwiązanie to ma na celu ochronę wspólników
łączących się spółek oraz jej kontrahentów przed komplikacjami,
które byłyby wynikiem następczego anulowania operacji transgra-
nicznego łączenia. Zasadę sformułowaną w art. 17 Dyrektywy
wyraża art. 51617 § 1: po dniu połączenia niedopuszczalne jest
uchylenie albo stwierdzenie nieważności uchwały o połączeniu.
2. Artykuł 17 Dyrektywy czyni koniecznym wyłączenie stosowania
szeregu przepisów Kodeksu spółek handlowych, odnoszących się do
łączenia krajowego. Kodeks spółek handlowych zezwala bowiem na
„uchylenie” połączenia ze względu na poważne braki (art. 497 § 2),
dopuszcza wytoczenie powództwa o zaskarżenie lub stwierdzenie
nieważności uchwały połączeniowej po dniu połączenia (art. 509
§ 1), a także reguluje wpływ uchylenia uchwały lub stwierdzenia jej
nieważności na połączenie oraz ważność czynności prawnych
dokonanych przez spółkę powstałą w wyniku połączenia (art. 510).
Wyłączenie to formułuje art. 51617 § 1.
3. Artykuł 17 Dyrektywy czyni koniecznym wstrzymanie finalizacji
połączenia transgranicznego, aż do czasu wyjaśnienia legalności
uchwały połączeniowej. Tłumaczy to zaproponowaną treść art. 51612
§ 2 pkt 9 i 10 K.s.h. Warunkiem wydania zaświadczenia

47
potwierdzającego spełnienie przesłanek koniecznych do połączenia
transgranicznego jest złożenie przez zarząd oświadczenia o nieza-
skarżeniu uchwały połączeniowej w Kodeksowym terminie,
względnie o ostatecznym rozstrzygnięciu sporu. Sąd rejestrowy ma
zatem obowiązek odmówić wydania zaświadczenia, aż do czasu
rozstrzygnięcia sporu. Spór co do wadliwości uchwały łączeniowej
musi zostać rozstrzygnięty przed finalizacją połączenia. Należy
zauważyć, że przedstawienie przez zarząd nieprawdziwej informacji
jest zagrożone sankcją karną (art. 587 K.s.h.), co wystarczająco
gwarantuje realizację omawianego przepisu. Zarząd ma prawo
złożyć oświadczenie dopiero po upływie miesięcznego terminu na
zaskarżenie uchwały (art. 509 § 2 K.s.h.), wydłużonego o czas
potrzebny na uzyskanie informacji o braku zaskarżenia uchwały.
Oświadczenie może jednak zastąpić pisemne zrzeczenie się przez
wszystkich uprawnionych prawa zaskarżenia uchwały, co pozwala
przyspieszyć procedurę. Rozwiązanie to znajdzie praktyczne
zastosowanie przede wszystkim w spółkach o zamkniętym,
niewielkim kręgu udziałowców, jeżeli udziałowcy nie są między sobą
skonfliktowani.
4. Wskazane jest przesądzenie przez ustawodawcę wpływu finalizacji
połączenia na postępowanie w przedmiocie zaskarżenia uchwały.
Połączenie może dojść do skutku mimo zaskarżenia uchwały
połączeniowej, jeżeli:
1) sąd właściwy do rozpoznania powództwa wydał postanowienie
zezwalające na połączenie w trybie art. 51618, a postanowienie
to uprawomocniło się,
2) doszło do naruszenia prawa: sąd rejestrowy w następstwie błędu
bądź złożenia nieprawdziwego oświadczenia przez zarząd
łączącej się spółki wydał zaświadczenie o zgodności połączenia
z prawem polskim mimo zaskarżenia uchwały łączeniowej
i braku (bądź odmowy wydania) postanowienia zezwalającego
na połączenie w trybie art. 51618.

48
W obu przypadkach postępowanie w przedmiocie zaskarżenia
uchwały staje się bezprzedmiotowe. Obowiązuje bowiem zasada
wyrażona w art. 51617 § 1 i odpowiadająca art. 17 Dyrektywy,
zgodnie z którą połączenie nie może zostać następczo
unieważnione. Bezprzedmiotowość postępowania rozstrzyga
o potrzebie jego umorzenia. Zachodzi wtedy sytuacja przewidziana
w art. 355 § 1 in fine k.p.c. (wydanie wyroku stało się zbędne).
Wyraźne sformułowanie art. 51617 § 2 zd. 1 K.s.h. pozwala uniknąć
wątpliwości, co do losów postępowania w przedmiocie zaskarżenia
uchwały.
5. Niemożność uchylenia bezprawnej uchwały połączeniowej, a co za
tym idzie anulowania połączenia i przywrócenia stanu poprzedniego,
nie pozbawia skarżącego ochrony prawnej. Może on bowiem
wystąpić z powództwem odszkodowawczym przeciwko spółce.
Istnienie takiego prawa potwierdza art. 51617 § 2 zd. 2. W procesie
o świadczenie sąd zbada legalność uchwały połączeniowej na
podobnych zasadach, jak w przypadku rozstrzygania w przedmiocie
powództwa o zaskarżenie uchwały. Na marginesie należy
wspomnieć, że skarżący dysponuje możliwością zmiany powództwa
(art. 193 K.p.c.). Pozwala to zapobiec umorzeniu postępowania
w przedmiocie zaskarżenia uchwały i konieczności występowania
z nowym powództwem w oddzielnym procesie.
6. Artykuł 51617 § 2 zd. 2 należy odczytywać w powiązaniu ze zdaniem
pierwszym tego przepisu. Paragraf 2 reguluje wyłącznie sytuację
skarżącego uchwałę o połączeniu, którego powództwo stało się
bezprzedmiotowe. Przepis ten nie ogranicza dlatego prawa
wystąpienia z powództwem odszkodowawczym tym osobom, które
nie zaskarżyły uchwały połączeniowej.
7. Wstrzymanie
połączenia transgranicznego, aż do czasu
rozstrzygnięcia sporu o zaskarżenie uchwały połączeniowej jest
wysoce niekorzystne i często może doprowadzić do fiaska całej
operacji. Może przyczynić się do tego zarówno zmiana warunków
rynkowych, w jakich działają spółki, jak i względy podyktowane

49
złożonością procedury łączenia (konieczność uzgodnienia nowego
planu połączenia, wydania nowej opinii przez biegłych itd.).
Połączenie wymaga ścisłej koordynacji czynności obu spółek,
a zwłoka wywołuje negatywne konsekwencje natury bilansowej
i podatkowej. Okoliczności te są szczególnie aktualne w przypadku
spółek polskich, jeżeli uwzględnić długi czas rozstrzygania sporów
korporacyjnych przez polskie sądy. Konieczne wydaje się dlatego
wprowadzenie mechanizmu zapobiegającego oczywiście bezzasad-
nemu zaskarżaniu uchwał. Ryzyko szantażu korporacyjnego jest
w tych przypadkach podwyższone, ponieważ skargi są szczególnie
szkodliwe dla spółek: mogą pokrzyżować realizację zasadniczych
założeń strategii i wpływają na egzystencję spółek. Nie wydaje się,
aby w specyficznym przypadku transgranicznego łączenia dostatecz-
nym instrumentem był art. 423 § 2 K.s.h. (norma ta nie znajduje
zresztą odpowiednika w przepisach poświęconych spółce z o.o.).
8. Proponowany art. 51618 stanowi próbę znalezienia kompromisu
między interesem skarżącego a interesem większości udziałowców,
zmierzających do przeprowadzenia połączenia, w kontekście zasady
nieodwołalności połączenia transgranicznego, wprowadzonej
Dyrektywą. Artykuł 51618 jest wzorowany na sprawdzonej w praktyce
regulacji § 16 ust. 3 niemieckiej Umwandlungsgesetz, znajdującej
zastosowanie do łączeń krajowych, a na mocy projektowanego
odesłania – także do łączeń transgranicznych. Artykuł 51618 K.s.h.
przyznaje spółkom silny instrument pozwalający przeciwstawić się
próbom szantażu korporacyjnego. Instrument ten nawiązuje do
postępowania zabezpieczającego (art. 730 K.p.c.). rodek zabezpie-
czenia przysługuje jednak nie powodowi, ale pozwanemu – łączącej
się spółce. Z zasad ogólnych wynika termin tygodniowy na
wniesienie zażalenia od postanowienia sądu pierwszej instancji
(art. 394 § 2 K.p.c.).
50