Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks spółek handlowych

racyjnych w spółce z siedzibą za granicą mogą wiązać
się znaczne utrudnienia, wynikające z konieczności
uczestniczenia w walnym zgromadzeniu za granicą czy
dochodzenia praw przed obcymi sądami (por. uzasad-
nienie projektu ustawy o europejskim zgrupowaniu
interesów gospodarczych i spółce europejskiej, passim).
5. Nie ma natomiast powodu, aby przyznawać szczególną
ochronę wspólnikom mniejszościowym, w przypadku gdy
spółką przejmującą jest spółka polska lub łączenie
prowadzi do zawiązania nowej spółki polskiej. Sytuacja
prawna wspólników będzie nadal regulowana prawem
polskim. Skoro ustawodawca polski, inaczej niż niektórzy
ustawodawcy obcy, nie przyznaje wspólnikom prawa
żądania odkupu w przypadku łączenia krajowego, to to
samo powinno dotyczyć łączenia transgranicznego,
którego wynikiem jest utrzymanie właściwości prawa
polskiego jako statutu personalnego spółki. Jedynie na
marginesie należy zaznaczyć, że ustawodawca nie jest
do końca konsekwentny, ponieważ przewiduje wypłatę
ekwiwalentu z tytułu odmowy uczestnictwa wspólnika
w spółce przekształconej (art. 565 K.s.h.). Tymczasem
także łączenie wiąże się z przekształceniem, jeżeli
dotyczy różnych typów spółek (spółka z o.o. łączy się ze
spółką akcyjną jako spółką przejmującą). Gdyby zatem
porównywać oba rodzaje restrukturyzacji, to operacja
łączenia potencjalnie stawia wspólników mniejszoś-
ciowych w gorszej sytuacji niż przekształcenie.
W aspekcie międzynarodowym przyznanie uniwersal-
nego prawa odkupu (uniezależnionego od lokalizacji
spółki czy prawa dla niej właściwego) możnaby
rozważać w przypadku połączenia zmierzającego do
zawiązania spółki europejskiej. Zawsze dochodzi
bowiem wtedy do przynajmniej częściowej zmiany

41
statutu personalnego. Nawet jeżeli siedziba spółki
europejskiej jest umiejscowiona w Polsce, to prawo
polskie znajdzie zastosowanie subsydiarnie, w uzupeł-
nieniu prawa wspólnotowego. Sytuacja taka nie powstaje
w następstwie transgranicznego łączenia podmiotów
krajowych, objętego Dziesiątą Dyrektywą.
6. Należy przyjąć, że do odkupu nie stosuje się ograniczeń
rozporządzania udziałami lub akcjami, wynikających
z umowy lub statutu spółki. Wspólnicy i akcjonariusze
dysponują bowiem ustawowym uprawnieniem o charak-
terze bezwarunkowym, nadrzędnym wobec wewnątrz-
korporacyjnych reguł obrotu prawami udziałowymi.
Umowne (statutowe) ograniczenia rozporządzania udzia-
łami lub akcjami nie obejmują dlatego rozporządzeń na
podstawie art. 5167.

VI. Art. 51612. Zasada autonomicznej kontroli wewnętrznej legalności
transgranicznego łączenia
1. Artykuł 51612 ma na celu implementację art. 10 Dyrektywy, który
przewiduje pierwszy etap kontroli połączenia transgranicznego na
poziomie każdej z łączących się spółek. Jak była mowa, każde
z państw członkowskich ma prawo i obowiązek kontrolować legalność
połączenia pod kątem spełnienia przez spółkę uczestniczącą
w połączeniu przepisów wewnętrznych Państwa Członkowskiego,
którego prawu podlega ta spółka. Artykuł 10 ust. 1 wymaga wskazania
przez każde Państwo Członkowskie organu właściwego dla przepro-
wadzenia kontroli zgodności z prawem połączenia transgranicznego
w odniesieniu do tej części procedury, która podlega prawu tego
państwa. Dla spółek podlegających prawu polskiemu proponuje się,
aby organem tym był sąd rejestrowy właściwy ze względu na ich
siedzibę. Sąd rejestrowy wydaje zaświadczenie o zgodności
połączenia transgranicznego z prawem polskim w zakresie procedury
podlegającej prawu polskiemu.

42
2. Zbadanie przez sąd prawidłowości łączenia wymaga przedłożenia
dokumentów, odzwierciedlających poszczególne etapy procedury.
Temu celowi służy lista dokumentów wskazanych w § 2. Ze względu
na możliwość zaskarżenia uchwały połączeniowej, konieczne jest
dołączenie oświadczeń wskazanych w § 2 pkt 9 i 10. Pozwalają one
ustalić, że nie istnieją przesłanki negatywne, uniemożliwiające
przeprowadzenie łączenia. Problem ten ściśle wiąże się z propo-
nowanym art. 51618, który ma zapobiegać przypadkom „szantażu”
korporacyjnego.
3. Artykuł 51612 K.s.h. dotyczy tylko spółek podlegających prawu
polskiemu. Spółki prawa obcego mają obowiązek zwrócić się o
wydanie zaświadczenia do odpowiedniego organu państwa, którego
prawu podlegają. Przepis obejmuje natomiast wszystkie łączące się
spółki, niezależnie od tego, w jakiej roli występują: spółki
przejmowane, przejmujące i łączące się w drodze zawiązania nowej
spółki. Artykuł 10 Dyrektywy mówi bowiem wyraźnie o „każdej”
łączącej się spółce.
4. Artykuł 51612 § 3 K.s.h. implementuje art. 10 ust. 2 Dyrektywy.
5. Artykuł 51612 § 4 K.s.h. implementuje art. 11 ust. 2 Dyrektywy, który
ustanawia 6-miesięczny termin na przedłożenie zaświadczenia
potwierdzającego spełnienie warunków połączenia transgranicznego.
„Właściwym organem państwa” może być organ zagraniczny bądź
organ polski. Ostatni przypadek wystąpi wtedy, gdy nowo zawiązana
spółka jest spółką polską względnie w łączeniu per incorporationem
uczestniczą co najmniej trzy podmioty: spółka polska i spółka
zagraniczna jako spółki przejmowane oraz spółka polska jako spółka
przejmująca.
6.
Celem art. 51612 § 5 K.s.h. jest rozstrzygnięcie ewentualnych
wątpliwości dotyczących trybu i terminu wydawania zaświadczenia
oraz zakresu badania sądu rejestrowego wobec tego, że przepisy
ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym nie przewidują wydawania
zaświadczeń takiego rodzaju. Wzmianka, że przepisy o postępowaniu

43
rejestrowym stosuje się odpowiednio jest uzasadniona szczególnym
charakterem prawnym zaświadczenia.
7. Artykuł 51612 K.s.h. jest przepisem szczególnym wobec art. 507 § 1, a
więc stosowanie tego przepisu jest bezprzedmiotowe. Artykuł 507 § 1
K.s.h. zakłada równoległe zgłoszenie przez wszystkie spółki
uczestniczące w operacji okoliczności podjęcia uchwały o połączeniu.
Rozwiązanie to jest dostosowane do łączenia krajowego, które nie
wiąże się z dwuetapowym postępowaniem kontrolnym, opisanym
w art. 10-11 Dyrektywy.

VII. Art. 51613. Zasada stosowania prawa właściwego dla spółki powstającej
w wyniku połączenia transgranicznego do ukończenia połączenia
1. Jak była mowa, kontrola legalności ukończenia procedury połączenia
transgranicznego jest poddana prawu tego państwa członkowskiego,
któremu podlega spółka powstająca w wyniku łączenia (spółka
przejmująca w przypadku łączenia per incorporationem i spółka nowo
zawiązana w przypadku łączenia per unionem).
2. Artykuł 51613 implementuje art. 11 Dyrektywy. Organem właściwym do
kontroli etapu ukończenia procedury łączenia jest w Polsce sąd
rejestrowy właściwy według siedziby spółki przejmującej lub spółki
nowo zawiązanej.
3. Do połączenia transgranicznego znajduje odpowiednie zastosowanie
art. 493 K.s.h. Przepis ten determinuje m.in. datę skuteczności
połączenia, czyli dzień połączenia. Datą tą jest dzień wpisania
połączenia do rejestru spółki przejmującej albo spółki nowo
zawiązanej. Artykuł 493 K.s.h. wypełnia dyspozycję art. 12 Dyrektywy
i jest zgodny z konstrukcją dwuetapowego postępowania kontrolnego,
którą przewiduje Dyrektywa. Nie jest dlatego konieczne odrębne
określenie daty skuteczności na potrzeby połączenia transgra-
nicznego.
4. Artykuł 51613 § 4 K.s.h. implementuje art. 13 akapit 2 zd. 1 Dyrektywy
i

jest odpowiednikiem art. 507 § 2 K.s.h., dostosowanym do
przypadku łączenia transgranicznego. W zdaniu drugim podkreślono

44
obowiązek sądów rejestrowych właściwych dla spółek przejmowanych
i łączących się w drodze zawiązania nowej spółki, przekazania
dokumentów organowi rejestrowemu właściwemu dla spółki
przejmującej albo nowo zawiązanej. Może to być zarówno organ
zagraniczny, jak i polski sąd rejestrowy.
5. Skutki połączenia transgranicznego reguluje art. 14 Dyrektywy.
Przepis ten nie wymaga odrębnej implementacji do prawa polskiego.
Przewidziane w nim rozwiązania: zasada sukcesji uniwersalnej, w tym
sukcesji w sferze stosunków pracy; nabycie przez wspólników spółki
przejmowanej (spółek łączących się) statusu wspólników spółki
przejmującej (nowo zawiązanej); zakończenie bytu prawnego spółki
przejmowanej (spółek
łączących się) bez przeprowadzenia
postępowania likwidacyjnego, wynikają bowiem z przepisów Kodeksu
spółek handlowych, stosowanych odpowiednio do łączenia
transgranicznego (w kolejności art. 492 § 1, 493 § 1, 494).

VIII.
Transpozycja innych przepisów Dyrektywy
Art. 51614. Zamiana udziałów lub akcji własnych
1. Proponowany przepis implementuje art. 14 ust. 5 Dyrektywy.
2. Artykuł 14 ust. 5 Dyrektywy stanowi: „Udziały lub akcje w spółce
przejmującej nie podlegają zamianie na udziały lub akcje w spółce
przejmowanej, jeżeli są one w posiadaniu:
a) spółki przejmującej albo osoby działającej we własnym imieniu,
ale na rachunek tej spółki albo
b) spółki przejmowanej albo osoby działającej we własnym
imieniu, ale na rachunek tej spółki.”
Tak sformułowany przepis jest jednak pozbawiony sensu. Wydaje
się, że mamy tu do czynienia z błędem ustawodawcy europejskiego.
Taka sama wadliwa treść jest bowiem zawarta w angielskiej
i niemieckiej wersji art. 14 ust. 5 Dyrektywy. Przy połączeniu nie
dochodzi do zamiany udziałów lub akcji spółki przejmującej na

45