Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o drogach publicznych oraz niektórych innych ustaw

o Krajowym Funduszu Drogowym w odniesieniu do pojazdów najcięższych (nie-
normatywnych) oraz prognozy wzrostu tych stawek wynikających m. in. ze
wzrostu inflacji oraz wzrostu kosztów budowy i utrzymania infrastruktury drogo-
wej (projekt nie przewiduje indeksacji tej stawki). Stawki opłaty za przejazd
w systemach opłat, które będą stosowane w nowych umowach o budowę i eks-
ploatację autostrad płatnych (w świetle dyrektywy 2006/38/WE każda umowa
ustanawia odrębny system opłat), będą ograniczone poziomem stawki, który
wynika ze sposobu obliczania stawki opłaty elektronicznej, zgodnie z art. 13ha
ust. 5.
Stawka opłaty faktycznie pobieranej od użytkowników w systemie opłaty elek-
tronicznej oraz w systemach opłat stosowanych w nowych umowach o budowę
i eksploatację autostrad płatnych będzie uwzględniać rozwój sieci autostrad
i dróg szybkiego ruchu, niską siłę nabywczą większości użytkowników dróg,
dużą skłonność do unikania obowiązku uiszczania opłat oraz uwarunkowania
umów zawartych ze spółkami koncesyjnymi.
Dla szacowania skutków finansowych projektowanej regulacji przyjęto stawki
dla ruchu ciężarowego wariantowe na poziomie 0,23 gr, 0,34 gr, 0,46 gr za
przejazd 1 km.
Projekt przewiduje upoważnienie dla Rady Ministrów do ustalenia szczegóło-
wego sposobu obliczania stawki opłaty elektronicznej jednego kilometra drogi
krajowej.
Wprowadzana opłata elektroniczna ma charakter opłaty fakultatywnej. Projekt
stanowi, że Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określi drogi krajowe lub
ich odcinki, na których pobiera się opłatę elektroniczną i ustali dla nich wyso-
kość stawek tej opłaty. Projekt w art. 13hb przewiduje, że poboru opłat elektro-
nicznych dokonuje Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad lub drogowa
spółka specjalnego przeznaczenia. Podmioty te mogą upoważnić do poboru
opłat podmiot, z którym zawarły umowę o budowę lub eksploatację systemu
opłaty elektronicznej (operatora systemu). W przypadku zawarcia umowy
o budowę lub eksploatację systemu opłaty elektronicznej z operatorem
i sfinansowania systemu ze środków operatora przewiduje się coroczne prawo

11
odkupu systemu opłaty elektronicznej na rzecz GDDKiA lub drogowej spółki
specjalnego przeznaczenia.
Rozwiązanie przyjęte w projektowanym art. 13hb ust. 3, które dopuszcza po-
wierzenie przez ministra właściwego do spraw transportu – drogowej spółce
specjalnego przeznaczenia – poboru opłaty elektronicznej wydaje się uzasad-
nione. Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad wykonuje szereg zadań
przewidzianych ustawą o drogach publicznych w zakresie inwestycji drogo-
wych, utrzymania dróg, ochrony i zarządzania drogami. Wdrożenie przedsię-
wzięcia polegającego na organizacji systemu opłaty elektronicznej i sam pobór
opłat jest zadaniem nowatorskim, skomplikowanym technicznie i organizacyjnie,
może zatem być celowe powierzenie tego zadania jako zadania wyłącznego
– specjalnie w tym celu utworzonej spółce. Takie rozwiązania są przyjęte w kil-
ku krajach, które tego rodzaju opłaty już wprowadziły. Ponadto wpływy z tych
opłat w każdym przypadku mają stanowić przychód Krajowego Funduszu Dro-
gowego, a ewentualny zysk spółki, zgodnie z art. 4 ust. 6 ustawy z dnia
12 stycznia 2007 r. o drogowych spółkach specjalnego przeznaczenia, prze-
znacza się na finansowanie realizacji powierzonego przedsięwzięcia drogowe-
go lub przekazuje na rzecz Krajowego Funduszu Drogowego.
W proponowanym art. 13i ustawy o drogach publicznych zostały uwzględnione
obowiązki kierującego pojazdem, korzystającego z urządzenia na potrzeby po-
bierania opłat (dodany ust. 4a).
W ustawie o drogach publicznych dodano art. 13k dotyczący kar pieniężnych za
brak uiszczenia opłaty elektronicznej, bądź uiszczenia opłaty w niepełnej wyso-
kości oraz za naruszenie obowiązków przez kierującego pojazdem, korzystają-
cego z urządzenia na potrzeby pobierania opłat. Projektowany przepis art. 13l
określa organy uprawnione do kontroli prawidłowości uiszczania opłaty elektro-
nicznej, jej nakładania oraz pobierania. Są to podmioty, które w aktualnym sta-
nie prawnym dokonują m.in. kontroli uiszczania opłat za przejazd po drogach
krajowych (winiety). Wydaje się celowe, by wykonywały one analogiczne kon-
trole w stosunku do wprowadzanych w miejsce winiet opłat elektronicznych.
Szczegółowy sposób kontroli prawidłowości uiszczania opłat zostanie określony
w drodze rozporządzenia ministra właściwego do spraw transportu. Przewiduje

12
się wydanie powyższego rozporządzenia po dokonaniu w Polsce wyboru tech-
nologii, która zostanie wykorzystana do poboru opłaty elektronicznej.
Przewiduje się, że zadania związane z kontrolą w systemie opłaty elektronicz-
nej będą finansowane ze środków organów wskazanych w art. 13l ust. 1 w ra-
mach środków pozostających w gestii dysponenta odpowiedniej części budże-
towej, z której finansowane są te podmioty.
W projekcie określono, że wpływy z opłaty elektronicznej będą przekazywane
bezpośrednio na rachunek Krajowego Funduszu Drogowego z przeznaczeniem
na wynagrodzenie dla operatora, utrzymanie dróg objętych opłatą elektroniczną
oraz budowę dróg krajowych – w tym celu dodano do art. 40a nowe ust. 4 i 5.
W drodze rozporządzenia, wydanego po dokonaniu wyboru technologii, która
zostanie wykorzystana do poboru opłaty elektronicznej, nastąpi określenie try-
bu, sposobu i terminu wnoszenia opłaty elektronicznej oraz jej rozliczenia, trybu
dokonywania zwrotu nienależnie pobranych opłat elektronicznych, a także trybu
i terminu przekazywania opłat elektronicznych oraz kar pieniężnych na rachu-
nek Krajowego Funduszu Drogowego.
Pozostałe zmiany dokonane w ustawie o drogach publicznych mają charakter
porządkujący.
W art. 2 projektu ustawy zawarto zmiany do ustawy z dnia 27 października
1994 r. o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym.
Zmiana pierwsza dotyczy art. 37a, w którym dodano ust. 5 zawierający definicję
opłaty za przejazd autostradą, zgodną z definicją opłaty elektronicznej. Ponadto
do art. 37a dodano ust. 6, określający kategorie pojazdów, którym przyporząd-
kowane będą stawki opłaty za przejazd autostradą. Kategorie te są spójne
z kategoriami proponowanymi w przepisach ustawy o drogach publicznych, do-
tyczącymi opłaty elektronicznej, przy czym wyodrębniono trzy dodatkowe kate-
gorie pojazdów: motocykle, pojazdy samochodowe o dmc nieprzekraczającej
3,5 t oraz tzw. pojazdy nienormatywne.
Kolejna zmiana dotyczy przepisu art. 37b, w którym dodano ust. 4, przewidują-
cy, że opłaty za przejazd autostradą pobierane przez spółkę, z którą zawarto
umowę o budowę i eksploatację albo wyłącznie eksploatację autostrady, mogą
stanowić przychód Krajowego Funduszu Drogowego. W obowiązującym stanie

13
prawnym opłaty pobierane za przejazd autostradą mogą stanowić przychód
spółki koncesyjnej. Nowa regulacja ma sprzyjać z jednej strony bardziej sku-
tecznej kontroli wysokości wpływów z opłat za przejazd autostradą, a zarazem
pozostawić Ministrowi Infrastruktury możliwość szczegółowego rozliczania
wpływów z opłat za przejazd autostradą w powiązaniu z kosztami przedsię-
wzięcia w umowie o budowę i eksploatację albo wyłącznie eksploatację auto-
strady.
Dalsze zmiany dotyczą art. 37d i 37e ustawy o autostradach płatnych oraz
o Krajowym Funduszu Drogowym, wyrażających zasadę, że stawki opłat za
przejazd autostradą, w przypadku odcinków, dla których są zawarte umowy
o budowę i eksploatację, albo wyłącznie eksploatację autostrady, są ustalane
zgodnie z zasadami obliczania stawek w systemie opłat elektronicznych, okre-
ślonymi w proponowanych przepisach w ustawie o drogach publicznych, a tym
samym realizują postanowienia dyrektywy 2006/38/WE.
W przypadku budowy lub eksploatacji autostrady przez drogowe spółki specjal-
nego przeznaczenia oraz Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad
stawki opłat za przejazd autostradą również muszą być obliczane i różnicowane
zgodnie z zasadami obliczania stawek w systemie opłat elektronicznych, okre-
ślonymi w proponowanych przepisach w ustawie o drogach publicznych, a po-
nadto ich maksymalna wysokość nie może przekroczyć 2,50 zł.
W konsekwencji zmian dokonanych w art. 1 projektu do ustawy o drogach pu-
blicznych, dotyczącym funkcjonowania operatora systemu opłaty elektronicznej,
rozszerzono przepis art. 39f ustawy o autostradach płatnych oraz o Krajowym
Funduszu Drogowym o możliwość wypłaty wynagrodzenia dla tego operatora
ze środków Krajowego Funduszu Drogowego oraz przewidzianego w art. 7 pro-
jektu zwrotu niewykorzystanej opłaty rocznej za przejazd po drogach krajowych.
Pozostałe zmiany mają charakter porządkujący.
W art. 3 projektu dokonuje się zmian ustawy z dnia 6 września 2001 r. o trans-
porcie drogowym.
Zmiany są związane ze zniesieniem obowiązku uiszczania dotychczas pobiera-
nych, na podstawie art. 42 ww. ustawy, opłat za przejazd po drogach krajowych
(winiety).

14
W art. 3 projektu wprowadzono także zmiany dotyczące rozszerzenia zadań
Inspekcji Transportu Drogowego, związane z wprowadzeniem do systemu pra-
wa opłaty elektronicznej. Wprowadzone przepisy przewidują dla Inspekcji
Transportu Drogowego prawo do kontroli prawidłowości uiszczania opłaty elek-
tronicznej oraz kontroli urządzeń instalowanych w pojazdach na potrzeby pobie-
rania opłat – zmiany w art. 50a oraz art. 55. Pozostałe zmiany mają charakter
porządkujący.
Art. 4 projektu zawiera zmiany do ustawy z dnia 12 stycznia 2007 r. o drogo-
wych spółkach specjalnego przeznaczenia.
Wprowadzone zmiany stanowią konsekwencję zmian dokonanych w art. 1-3
projektu, zasadniczo związanych z możliwością wykonywania przez drogową
spółkę specjalnego przeznaczenia zadań dotyczących budowy lub eksploatacji
systemu opłaty elektronicznej i jej pobierania. Wprowadzono również przepis
przewidujący uzgodnienie warunków umów zawieranych przez ministra właści-
wego do spraw transportu z drogową spółką specjalnego przeznaczenia
z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych. Takie uzgodnienie jest
wymagane także dla umów wskazanych w art. 9 i 9a przedmiotowej ustawy.
W projekcie zawarto przepisy przejściowe dotyczące:
1) w art. 5 – zachowania ważności wydanych kart opłat za przejazd po drogach
krajowych do końca okresu ich obowiązywania, z zachowaniem powiązane-
go z tym prawa do bezpłatnego przejazdu po odcinkach autostrad płatnych
dla pojazdów ciężarowych, a co za tym idzie płatności tzw. rekompensat
spółkom koncesyjnym.
2) w art. 6 – przewiduje się zachowanie dotychczasowych zasad w stosunku
do opłat za przejazd autostradą, wynikających z umów o budowę i eksplo-
atację albo wyłącznie eksploatację autostrady zawartych przed dniem wej-
ścia w życie ustawy:
– w zakresie ustalania wysokości opłat za przejazd autostradą, ich zmia-
ny,
– sposobu pobierania tych opłat i ogłaszania ich wysokości,
– kategorii pojazdów, od których pobiera się opłaty za przejazd autostradą.

15