Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw

16
o zakończeniu prowadzonego postępowania. Na wydane przez ten sąd
postanowienie zażalenie nie przysługuje.
Art. 611fl, implementujący art. 14 Decyzji ramowej, traktuje o obowiązkach
informacyjnych nałożonych na sąd polski wykonujący orzeczenie organu
państwa obcego. Dotyczy on decyzji o odmowie wykonania orzeczenia,
o zakończeniu postępowania egzekucyjnego, a także o zamianie kary grzywny
na pracę społecznie użyteczną lub o wykonaniu zastępczej kary pozbawienia
wolności. Informując o odmowie wykonania orzeczenia, należy wskazać
ponadto przyczyny odmowy z podaniem uzasadnienia podjętej decyzji.
Art. 611fm rozstrzyga o kosztach wykonania orzeczenia państwa człon-
kowskiego Unii Europejskiej i stanowi implementację art. 17 Decyzji ramowej.
Na innych państwach członkowskich również spoczywa taki obowiązek, co
oznacza, że powinny one wprowadzić do prawa krajowego regulację
obciążającą ich budżet kosztami wykonania obcego orzeczenia.
Art. 11 Decyzji ramowej wskazuje jedynie na możliwość objęcia „obcej kary
o charakterze pieniężnym” prawem łaski. Fakultatywny charakter zobowiązania
umożliwia ustawodawcy krajowemu odstąpienie od wprowadzania takiej
regulacji do prawa krajowego.
Wprowadzenie przepisów rozdziału 66b Kodeksu postępowania karnego,
przewidujących wykonywanie na terytorium RP orzeczeń właściwych organów
innych państw UE o karach o charakterze pieniężnym, nierozerwalnie wiąże się
z zagadnieniem ich egzekucji. Rodzi to konieczność dokonania odpowiedniej
zmiany w ustawie – Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. z 1997 r. Nr 90,
poz. 557, z późn. zm.). O ile egzekucja kary grzywny nie będzie nastręczała
poważniejszych problemów praktycznych (będzie się ona odbywać na
podstawie art. 25, 26 oraz 44-52 K.k.w.), to problematyczna byłaby egzekucja
tych świadczeń, gdzie Kodeks przewiduje aktywność samego pokrzywdzonego
lub instytucji, na rzecz której orzeczono świadczenie. Ma to miejsce
w przypadku tych kar o charakterze pieniężnym, które stanowiłyby odpowiednik
polskiego świadczenia pieniężnego i nawiązki. Z tych względów postanowiono
o dodaniu w Kodeksie karnym wykonawczym art. 52a nakazującego

17
odpowiednie stosowanie przepisów o grzywnie do innych kar o charakterze
pieniężnym. Uznano przy tym, że zabieg ten, poza ułatwieniami natury
praktycznej, znajduje również swoje uzasadnienie w charakterze tych środków,
których zasadniczym elementem (oraz wspólnym mianownikiem) jest dole-
gliwość finansowa dla sprawcy.
Zgodnie z definicją wskazaną w art. 1a Decyzji ramowej, dla jej celów
„orzeczenie” oznacza m.in. orzeczenie wydane przez organ państwa inny niż
sąd w odniesieniu do przestępstwa lub wykroczenia zgodnie z prawem państwa
wydającego, pod warunkiem że dana osoba miała możliwość skierowania
sprawy do rozstrzygnięcia przez sąd właściwy także w sprawach karnych.
W

art. 1b potwierdzono natomiast wyraźnie, że „kara o charakterze
pieniężnym” oznacza m.in. zobowiązanie do zapłaty określonej w orzeczeniu
kwoty pieniężnej w związku z popełnieniem przestępstwa lub wykroczenia.
Pełna transpozycja Decyzji ramowej rodzi zatem konieczność objęcia
stosowania zasady wzajemnego uznawania do kar o charakterze pieniężnym
również przepisami Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. Obecne
przepisy Kodeksu nie zawierają odrębnej jednostki redakcyjnej poświęconej
współpracy międzynarodowej. Przepisy dotyczące takiej współpracy
zamieszczone natomiast zostały w art. 38. Zasadne wydaje się wyodrębnienie
współpracy międzynarodowej na gruncie Kodeksu postępowania w sprawach
o wykroczenia w formie odrębnego działu. Projekt przewiduje wprowadzenie
nowego działu XIIa odnoszącego się bezpośrednio do tej materii. Do działu
tego została również przeniesiona regulacja zawarta w art. 38. Założyć
trzeba, że dział ten może mieć w przyszłości zastosowanie szersze, biorąc
pod uwagę, że niektóre z obecnie dyskutowanych projektów aktów Unii Euro-
pejskiej odnoszące się do współpracy wymiaru sprawiedliwości w spra-
wach karnych obejmują również swoim zakresem wykroczenia (np. projekt
Decyzji ramowej w sprawie Europejskiego Nakazu Dowodowego, dok. Rady
UE 8086/06).



18
Ponadto, biorąc pod uwagę specyfikę postępowania mandatowego, jako organ
właściwy do występowania o wykonanie mandatów karnych kredytowanych
wskazano wierzyciela uprawnionego według przepisów o postępowaniu
egzekucyjnym w administracji (art. 116b § 2 K.p.w.).
W ramach działu XIIa wykonanie zobowiązań Decyzji ramowej będzie
zapewniać nowy rozdział 20b umożliwiający wystąpienie do państwa
członkowskiego Unii Europejskiej o wykonanie kary grzywny, środków karnych
w postaci nawiązki lub obowiązku naprawienia szkody lub orzeczenia
zasądzającego od skazanego koszty sądowe oraz wykonywanie orzeczeń
państwa członkowskiego Unii Europejskiej o karach pieniężnych lub orzeczenia
zasądzającego od skazanego koszty sądowe, zgodnie z którym w tym zakresie
będzie się stosować odpowiednio przepisy rozdziałów 66a i 66b Kodeksu
postępowania karnego.
W powołanym przepisie (oznaczonym jako art. 116b), w porównaniu z ure-
gulowaniami Kodeksu postępowania karnego, dodano możliwość występowania
o wykonanie środka karnego w postaci obowiązku naprawienia szkody. Różnica
ta jest podyktowana przepisami art. 1 ust. b (ii) Decyzji ramowej zestawionymi
z przepisami ustawy – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia.
Zgodnie z Decyzją ramową naprawienie szkody zalicza się bowiem do „kar
o charakterze pieniężnym”, jeżeli pokrzywdzony nie może w ramach postępo-
wania karnego zgłaszać roszczeń cywilnoprawnych. W postępowaniu wykro-
czeniowym nie ma odpowiednika istniejącego w postępowaniu karnym – po-
stępowania adhezyjnego. Z uwagi na to należało do katalogu środków dodać
również naprawienie szkody.
Konwencja wykonawcza do układu z Schengen, której Polska jako państwo
członkowskie Unii Europejskiej jest stroną, zobowiązuje do respektowania
zasady ne bis in idem w odniesieniu do orzeczeń sądów zagranicznych. Art. 54
Konwencji stanowi: „Osoba, która została prawomocnie osądzona w jednej
Umawiającej się Stronie nie może być ścigana w innej Umawiającej się Stronie
za ten sam czyn, pod warunkiem, że w przypadku skazania, nałożona kara
została odbyta lub jest ona w trakcie wykonywania lub, zgodnie z prawem

19
Umawiającej się Strony, w której nastąpiło skazanie, nie może być już
wykonana.”. Rzeczpospolita Polska wprowadziła stosowne regulacje do prawa
wewnętrznego – art. 114 § 3 pkt 3 K.k.
Jednakże ze względu na rozszerzającą wykładnię art. 54 Konwencji doko-
nywaną przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości, obowiązująca w prawie
polskim regulacja stała się niewystarczająca, stąd potrzeba nowelizacji
art. 114 K.k., polegająca na wskazaniu, że zasada ne bis in idem zawarta
w art. 54 Konwencji wykonawczej Schengen stosuje się również do sytuacji,
kiedy postępowanie karne w danym państwie członkowskim zostało
zakończone (in meritum) przez inny niż sąd organ procesowy. Jako
reprezentatywne przytoczyć można orzeczenie z dnia 11 lutego 2003 r.
w połączonej sprawie C – 187/01 i C – 385/01, Gözütok, Brügge.
Określając termin wejścia w życie projektowanych zmian, podobnie jak
w przypadku wcześniejszych nowelizacji prawa karnego procesowego
i materialnego mających na celu implementację postanowień decyzji ramowych
i innych instrumentów prawnych Unii Europejskiej, nie przewidziano wydłużenia
vacatio legis.

20

OCENA SKUTKÓW REGULACJI
1. Podmioty, na które będzie oddziaływała ustawa
Wejście w życie projektowanej ustawy będzie miało bezpośredni wpływ na
funkcjonowanie sądów, prokuratorów i urzędów skarbowych. Ustawa będzie
również miała wpływ na Policję, która – obok prokuratorów – jest głównym
organem postępowania przygotowawczego. Wydłużenie okresów
przedawnienia niektórych przestępstw i wprowadzenie nowych przestępstw
do polskiego porządku prawnego może bowiem wpłynąć na wzrost liczby
prowadzonych postępowań przygotowawczych. W dalszym czasie może
również oddziaływać na zakłady karne, w razie skazania sprawców
przestępstw, o których mowa, na kary pozbawienia wolności.
Regulacje te będą oddziaływały również na osoby fizyczne będące
sprawcami przestępstw, przez stworzenie prawnych warunków pociągnięcia
tych osób do odpowiedzialności karnej. Projektowana ustawa będzie
oddziaływała także na ofiary przestępstw, które, w razie wszczęcia
postępowania karnego, uzyskają status pokrzywdzonego.
Obecnie nie jest możliwe miarodajne oszacowanie liczby czynów, które
będą penalizowane na podstawie przepisów typizujących nowe
przestępstwa lub wskutek wydłużenia okresów karalności przestępstw
o charakterze
seksualnym
popełnionych na szkodę małoletniego.
Z ogólnodostępnych danych statystycznych, opublikowanych na stronach
internetowych Ministerstwa Sprawiedliwości, wynika, że w 2006 r. sądy
wydały 118 wyroków skazujących za czyny z art. 202 K.k., 2 wyroki
skazujące za czyny z art. 269a K.k. oraz 4 wyroki skazujące za czyny
z art. 296a K.k. Biorąc pod uwagę obecne wskaźniki, można przypuszczać,
że projektowana nowelizacja nie spowoduje istotnego wzrostu postępowań
karnych, a tym bardziej istotnego wzrostu skazanych na kary pozbawienia
wolności.