Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz ustawy o lasach

pracowników parku narodowego oraz inne, poza wynagrodzeniem zasadniczym, sk adniki
uzasadnione zw aszcza pe nieniem okre lonej funkcji lub zajmowaniem okre lonego
stanowiska, szczególnymi w a ciwo ciami pracy, warunkami wykonywanej pracy oraz
kwalifikacjami zawodowymi pracowników. Obowi zywanie przepisów wykonawczych
w tym zakresie pozwoli na ujednolicenie zasad wynagradzania pracowników pa stwowych
osób prawnych parków narodowych. Sugestie takie by y zg aszane przez dyrektorów parków
narodowych oraz inne podmioty w ramach konsultacji spo ecznych.
W zwi zku ze zmian formy organizacyjno-prawnej parków narodowych powoduj c
zmian formy w adania nieruchomo ciami, w celu umo liwienia nabywania lokali
mieszkalnych przez uprawnione osoby, jak równie minimalizacji kosztów utrzymania
zb dnych z punktu widzenia realizacji celów parku lokali, do ustawy dodano art. 104a,
okre laj cy szczegó owe zasady zbywania lokali przez ministra w a ciwego do spraw
rodowiska na podstawie upowa nienia wydanego temu organowi przez ministra w a ciwego
do spraw Skarbu Pa stwa. Na zbycie lokalu wymagana jest równie zgoda ministra
w a ciwego do spraw Skarbu Pa stwa. Okre lono ponadto tryb rozwi zywania umowy
u yczenia mi dzy ministrem w a ciwym do spraw rodowiska a dyrektorem parku
narodowego, jak równie konieczno wygaszenia trwa ego zarz du ustanowionego na rzecz
ministra w a ciwego do spraw rodowiska.
Wyra nie wskazane zosta y lokale, które nie podlegaj sprzeda y. Nale do nich
lokale niezb dne do zabezpieczenia potrzeb parków narodowych wynikaj cych z obowi zku
zapewnienia bezp atnych mieszka pracownikom, o których mowa w art. 104 ust. 3 ustawy
z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, jak równie lokale zwi zane z zarz dzaniem
parkiem narodowym (np. budynek dyrekcji parku). Ponadto zbyciu nie mog podlega lokale,
których sprzeda by aby sprzeczna z celami parku narodowego, przede wszystkim
z mo liwo ci ochrony przyrody w parku. Powy sze wynika z faktu, e park narodowy zosta
powo any do ochrony zasobów przyrodniczych, kulturowych i krajobrazowych, w zwi zku
z czym wszelkie dzia ania na jego obszarze nie mog by sprzeczne z celem jego powo ania
i istnienia. Tym samym, rozpatruj c wniosek o zbycie lokalu, b dzie brana pod uwag
zgodno planowanego dzia ania z celem parku, w zwi zku z czym lokale po o one
w granicach parku narodowego, w obszarach cennych przyrodniczo, nie b d podlega y
zbyciu. Konieczne jest jednak wskazanie, e w zasobach parków narodowych znajduj si
lokale po o one poza obszarami cennymi przyrodniczo (zabudowany obszar miejscowo ci)
i ich zbycie nie spowoduje uszczerbku dla chronionej przyrody, jak równie nie b dzie
sprzeczne z celami parku. W tej sytuacji konieczne b dzie rozwa enie, czy sprzeda lokalu
19
nie spowoduje uszczerbku substancji mieszkaniowej powoduj cego konieczno budowy
nowych lokali dla osób uprawnionych do bezp atnego mieszkania.
Umo liwienie sprzeda y lokali zaproponowane w projekcie jest rozwi zaniem
wzorowanym na funkcjonuj cych przepisach odnosz cych si m.in. do pracowników
Pa stwowego Gospodarstwa Le nego Lasy Pa stwowe (ustawa z dnia 28 wrze nia 1991 r.
o lasach). Powy sza mo liwo nie spowoduje masowej sprzeda y mieszka , bowiem
ka dorazowo b dzie oceniana zgodno wyzbycia z celami parku narodowego. W tym celu,
przewiduje si , e dyrektor parku narodowego b dzie sk ada do ministra w a ciwego do
spraw rodowiska umotywowany wniosek dotycz cy zgody na wyzbycie si lokalu. Wniosek
ten b dzie nast pnie oceniany przez wyspecjalizowany w zakresie ochrony przyrody organ,
co przyczyni si do w a ciwej oceny zasadno ci wyzbycia, z punktu widzenia celów parku
(ochrony walorów przyrodniczych i kulturowych). Ponadto ostateczn zgod b dzie wydawa
minister w a ciwy do spraw Skarbu Pa stwa, który, b d c organem wyspecjalizowanym,
oceni mo liwo zbycia lokalu z punktu widzenia interesu Skarbu Pa stwa. Zaproponowany
system sprzeda y zb dnych lokali daje mo liwo zbywania wy cznie tych, które s zb dne
parkom narodowym, co nie koliduje z celem parku narodowego. Wyzbycie si niektórych
lokali (dotyczy pojedynczych przypadków w poszczególnych parkach narodowych) pozwoli
na zmniejszenie kosztów ich utrzymania (koszty eksploatacyjne), dzi ki czemu mo liwe
b dzie racjonalne gospodarowanie tymi zasobami.
Ustalenie ceny sprzeda y nieruchomo ci nast puje na zasadach okre lonych
w przepisach o gospodarce nieruchomo ciami, z zastrze eniem, e uprawnione osoby,
szczegó owo wskazane w projekcie, maj prawo do skorzystania z preferencyjnych
warunków nabycia lokalu. Jako osoby uprawnione do skorzystania z pierwsze stwa
w zakupie lokalu wskazuje si pracowników i by ych pracowników parków narodowych,
którzy maj co najmniej trzyletni okres zatrudnienia w parkach narodowych i s najemcami
lokalu, w którym mieszkaj . Jednocze nie mo liwo ta nie dotyczy pracowników, z którymi
rozwi zano stosunek pracy bez wypowiedzenia, z winy pracownika. Uprawnieni mog tak e
skorzysta z bonifikat w zakupie lokalu okre lonych w przepisach ustawy. Poza
uprawnionymi do nabycia lokalu na preferencyjnych zasadach mo liwe b dzie równie
nabywanie lokali przez inne osoby b d ce najemcami, jednak w tym przypadku nie znajd
zastosowania bonifikaty odnosz ce si do pracowników, by ych pracowników, emerytów
i rencistów.
W przepisach ustawy okre lono procedur zawiadamiania zainteresowanych

o mo liwo ci nabycia lokalu, jak równie wskazano, e jest ono mo liwe wy cznie na
20
zasadach okre lonych w niniejszej ustawie, pod rygorem niewa no ci czynno ci prawnej.
Jednocze nie wprost wskazano, e w sprawach dotycz cych sprzeda y mieszka b d cych
w asno ci parków narodowych nie stosuje si przepisów ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r.
o zasadach zbywania mieszka b d cych w asno ci przedsi biorstw pa stwowych,
niektórych spó ek handlowych z udzia em Skarbu Pa stwa, pa stwowych osób prawnych
oraz niektórych mieszka b d cych w asno ci Skarbu Pa stwa.
W dodawanym art. 104b ustawy zawarto przepis stanowi cy, e pracownicy, którzy
nabyli lokal mieszkalny po cenach preferencyjnych na mocy ustawy lub na mocy ustawy
z dnia 15 grudnia 2000 r. o zasadach zbywania mieszka b d cych w asno ci
przedsi biorstw pa stwowych, niektórych spó ek handlowych z udzia em Skarbu Pa stwa,
pa stwowych osób prawnych oraz niektórych mieszka b d cych w asno ci Skarbu
Pa stwa, nie mog ubiega si o wyp acenie ekwiwalentu za niewykorzystywanie
bezp atnego mieszkania s u bowego przez pracowników oraz ubieganie si o przyznanie
bezp atnego mieszkania. W przypadku gdy pracownik naby lokal mieszkalny na
preferencyjnych warunkach pobieranie ekwiwalentu za niewykorzystywanie bezp atnego
mieszkania s u bowego oraz ubieganie si o przydzia mieszkania bezp atnego jest
bezzasadne, gdy dochodzi do dublowania przywilejów pracowników oraz skutkuje to
zwi kszeniem wydatków.
Proponowana w art. 2 projektu ustawy zmiana art. 4 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia
28 wrze nia 1991 r. o lasach ma charakter porz dkowy, zwi zany ze zmian formy w adania
przez parki narodowe nieruchomo ciami Skarbu Pa stwa.
W proponowanym przepisie art. 3 wskazano, i pa stwowe jednostki bud etowe,
jakimi aktualnie s parki narodowe, staj si z dniem wej cia w ycie ustawy pa stwowymi
osobami prawnymi. W celu unikni cia jakichkolwiek niejasno ci interpretacyjnych wskazano
wszystkie przekszta cane parki narodowe. Jednocze nie wzgl dem ww. podmiotów
wy czono stosowanie przepisu art. 51 ustawy o gospodarce nieruchomo ciami.
Uwzgl dniaj c konieczno zachowania ci g o ci dzia alno ci, w art. 4 uregulowano kwestie
nale no ci i zobowi za przekszta canych podmiotów. Zgodnie z proponowan regulacj
staj si one nale no ciami i zobowi zaniami pa stwowych osób prawnych – parków
narodowych. Przeznaczenie mienia ruchomego Skarbu Pa stwa zarz dzanego przez

przekszta cane pa stwowe jednostki bud etowe – parki narodowe okre li minister w a ciwy
do spraw rodowiska, w porozumieniu z ministrem w a ciwym do spraw Skarbu Pa stwa,
w terminie 2 miesi cy od dnia wej cia w ycie ustawy.
21
W przed o onej regulacji wskazuje si , e nieruchomo ci Skarbu Pa stwa b d ce
dot d w trwa ym zarz dzie parków narodowych, z dniem wej cia w ycie niniejszej ustawy
staj si z mocy prawa nieruchomo ciami b d cymi w trwa ym zarz dzie urz du
obs uguj cego ministra w a ciwego do spraw rodowiska. Organy w a ciwe w rozumieniu
przepisów ustawy o gospodarce nieruchomo ciami zosta y zobowi zane do przekazania
ministrowi w a ciwemu do spraw Skarbu Pa stwa, w terminie 12 miesi cy od dnia wej cia
w ycie ustawy, dokumentacji nieruchomo ci b d cych dotychczas w trwa ym zarz dzie
parków narodowych. Minister w a ciwy do spraw Skarbu Pa stwa po otrzymaniu ww.
dokumentacji wydaje decyzj stwierdzaj c wyga ni cie trwa ego zarz du ustanowionego na
rzecz parków narodowych oraz ustanowienia trwa ego zarz du na rzecz urz du obs uguj cego
ministra w a ciwego do spraw rodowiska na czas nieokre lony. Do czasu wydania ww.
decyzji parki narodowe gospodaruj nieruchomo ciami na dotychczasowych zasadach.
Jednocze nie rozstrzygni to, e do czasu zawarcia umów u yczenia nieruchomo ci mi dzy
dyrektorem parku narodowego a ministrem w a ciwym do spraw rodowiska, przychody
uzyskiwane przez parki narodowe z u ytkowania ww. nieruchomo ci b d stanowi y
przychody parku narodowego. Powy sze pozwoli na unikni cie w tpliwo ci w tym zakresie
oraz potrzeby interpretowania prawa, umo liwiaj c parkom narodowym zachowanie
p ynno ci finansowej.
Ministra w a ciwego do spraw rodowiska zobowi zuje si do z o enia wniosku
o wpis w ksi gach wieczystych prawa u ytkowania wieczystego w terminie 24 miesi cy od
dnia wej cia w ycie ustawy. Wpisy do ksi g wieczystych i ich zak adanie oraz wpisy do
ewidencji gruntów i budynków s wolne od op at.
Proponowane przepisy art. 6 projektu ustawy maj na celu uporz dkowanie stosunków
w asno ciowych nieruchomo ci znajduj cych si w parkach narodowych. Przepisy te odnosz
si do nabycia z mocy prawa trwa ego zarz du przez urz d obs uguj cy ministra w a ciwego
do spraw rodowiska nieruchomo ci o nieuregulowanym stanie prawnym, w rozumieniu
ustawy o gospodarce nieruchomo ciami, znajduj cych si w dniu wej cia w ycie ustawy
w faktycznym w adaniu parków narodowych. Nale y mie na uwadze, e aktualnie

ok. 8500 ha nieruchomo ci w parkach narodowych posiada nieustalony stan prawny.
Nieruchomo ci sta y si cz ci ekosystemów parków narodowych i przyczyniaj si do
ochrony walorów przyrodniczych. Pos ugiwanie si instrumentami prawnymi
umo liwiaj cymi regulacj stanu posiadania, zawartymi w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r.
– Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z pó n. zm.) oraz ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r.
o gospodarce nieruchomo ciami, wymaga kilkunastu lat, aby zako czy procedury
22
porz dkowania stosunków w asno ciowych. W zwi zku z tym, e podobne przepisy by y ju
przedmiotem oceny Trybuna u Konstytucyjnego z punktu widzenia ich zgodno ci
z Konstytucj RP, np. art. 73 ustawy z dnia 13 pa dziernika 1998 r. – Przepisy
wprowadzaj ce ustawy reformuj ce administracj publiczn (Dz. U. Nr 133, poz. 872, z pó n.
zm.), wydaje si , e mo liwe jest tak e ich zastosowanie w tym przypadku. Celem
proponowanych przepisów jest bowiem uporz dkowanie stosunków w asno ciowych przy
jednoczesnym okre leniu gwarancji zado uczynienia interesom w a cicieli przez przyznanie
im, na ich wniosek, odszkodowania na zasadach i w trybie okre lonym w przepisach
dotycz cych wyw aszcze . Projektowana regulacja wy cza odszkodowanie w sytuacji, kiedy
park narodowy by posiadaczem nieruchomo ci, do dnia wej cia w ycie ustawy,
nieprzerwanie co najmniej przez 30 lat. Tego rodzaju unormowanie uzasadnione jest tym, e
po takim okresie posiadania, cho by by o ono uzyskane w z ej wierze, nast puje nabycie
w asno ci w drodze zasiedzenia na podstawie art. 172 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. –
Kodeks cywilny.
Propozycje zawarte w powy szych przepisach, aby grunty o nieuregulowanym stanie
prawnym stawa y si w asno ci Skarbu Pa stwa za odszkodowaniem, s w swojej istocie
wyw aszczeniem z mocy prawa (ex lege). W wietle konstytucyjnego wymogu
i dopuszczalno ci wyw aszcze , spe niona jest tu tak e przes anka „celu publicznego” b d ca
warunkiem dopuszczalno ci wyw aszcze ex lege. Mianowicie, zgodnie z art. 6 pkt 9b
ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomo ciami, celem publicznym jest
ochrona rzadkich gatunków ro lin lub zwierz t. Ponadto celem publicznym wskazanym
w ustawie o ochronie przyrody jest tworzenie lub powi kszanie parków narodowych.
Unormowanie w asno ci nieruchomo ci nie pozostaje tak e oboj tne dla interesów
faktycznych i prawnych osób, których to dotyczy. Likwidacja parku narodowego lub
zmniejszenie jego granic jest mo liwe wy cznie w przypadku bezpowrotnej utraty przez
dany obszar warto ci przyrodniczych lub kulturowych. Tym samym, z uwagi na prowadzone
zabiegi ochronne sytuacja taka jest niemal niemo liwa. Warto tak e zwróci uwag , e
w
parku narodowym, w celu zachowania walorów przyrodniczych, kulturowych
i krajobrazowych ustawodawca wprowadzi szereg zakazów stanowi cych ograniczenia
w wykonywaniu prawa w asno ci. Tym samym ca kowicie zasadne jest, aby nieruchomo ci
od lat znajduj ce si we w adaniu parków narodowych sta y si w asno ci Skarbu Pa stwa
i zosta y oddane w trwa y zarz d urz du obs uguj cego ministra w a ciwego do spraw
rodowiska, a nast pnie w u yczenie dyrektorowi parku narodowego, w celu wykonywania
na nich ochrony przyrody, zgodnie z celem istnienia parku narodowego. Nabycie ww. praw
23