Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych

pracowniczego funduszu, lecz wyłącznie zakład ubezpieczeń na życie, w zakresie, w jakim
określono to w tej umowie, zaś w innym przypadku – pracodawcę zagranicznego.
Zgodnie z przepisem art. 106c ust. 1 umowa o przejmowanie składek powinna określać
szczegółowo obowiązki zakładu i pracowniczego funduszu, sposób ich wykonania, a także
wskazywać osoby wyznaczone przez zakład bezpośrednio odpowiedzialne za należyte
wykonanie umowy. Ponadto przepisy art. 106b ust. 2 wskazują jednoznacznie, że zakład
ubezpieczeń na życie odpowiada za wszelkie szkody wynikające z niewykonania lub
nienależytego wykonania obowiązków nałożonych przez ustawę.
Przepisy art. 106d wskazują, że pracowniczy fundusz lub zakład mogą rozwiązać umowę
w drodze wypowiedzenia, którego okres nie może być krótszy niż 6 miesięcy,
z zastrzeżeniem przepisu art. 106f, który mówi o niezwłocznej zmianie zakładu w związku
z zakazem działalności, ogłoszeniem upadłości lub otwarciem likwidacji dotyczącej zakładu,
przy czym, o wypowiedzeniu umowy i jego przyczynach strona wypowiadająca umowę
niezwłocznie powiadamia organ nadzoru.
Zgodnie z przepisami art. 106e ust. 1, jeżeli zakład ubezpieczeń na życie nie wykonuje
obowiązków określonych w umowie albo wykonuje je nienależycie:
– pracowniczy fundusz wypowiada umowę, zawiadamiając niezwłocznie organ nadzoru
o tym fakcie,
– organ nadzoru może, w drodze decyzji administracyjnej, nakazać pracowniczemu
funduszowi zmianę zakładu ubezpieczeń na życie.
Zgodnie z przepisem art. 106e ust. 2 organ nadzoru może nakazać funduszowi zmianę
zakładu ubezpieczeń na życie także wtedy, gdy nastąpiło istotne pogorszenie sytuacji
finansowej zakładu ubezpieczeń na życie, zagrażające realizacji zobowiązań wynikających
z umowy.
Na podstawie przepisu art. 106h ust. 1 każdorazowa zmiana zakładu ubezpieczeń na życie
następuje w sposób zapewniający nieprzerwane wykonywanie obowiązków w zakresie
realizacji zobowiązań wynikających z umowy. Zgodnie z przepisem art. 106d ust. 3 w razie
rozwiązania umowy z dotychczasowym zakładem ubezpieczeń na życie, powinien on wydać
zakładowi ubezpieczeń na życie, z którym pracowniczy fundusz zawarł umowę, aktywa
i wszelkie dokumenty związane z wykonywaniem obowiązków wynikających z umowy,
w terminie uzgodnionym przez strony, jednakże bez zbędnej zwłoki. Zmiana zakładu
ubezpieczeń na życie wymaga na podstawie art. 106h ust. 2 zezwolenia organu nadzoru, zaś
na podstawie ust. 3 tego artykułu zezwolenie jest wydawane w trybie określonym dla wydania
przez organ nadzoru zgody na zmianę statutu pracowniczego funduszu emerytalnego.

17
Zgodnie z przepisem ust. 5 tego artykułu przepisy ust. 2 i 3 stosuje się odpowiednio
w przypadku zmiany umowy o przyjmowanie składek.
Na podstawie przepisu art. 106g ust. 1 organ nadzoru może, w drodze decyzji
administracyjnej, ograniczyć lub zakazać zakładowi ubezpieczeń na życie swobodnego
rozporządzania aktywami, które służą jako zabezpieczenie zobowiązań wynikających
z umowy o przyjmowanie składek, w przypadku gdy zakład nie zdołał utworzyć rezerw
techniczno-ubezpieczeniowych w odpowiedniej wysokości, w odniesieniu do prowadzonej
działalności lub nie posiada aktywów stanowiących pokrycie rezerw techniczno-
-ubezpieczeniowych, w wysokości nie niższej niż wartość rezerw techniczno-
-ubezpieczeniowych w ujęciu brutto, oraz nie był wstanie utrzymać ustawowych funduszy
własnych.
Natomiast ust. 2 tego samego artykułu precyzuje, że w przypadku wydania przez organ
nadzoru decyzji o zakazie swobodnego rozporządzania ww. aktywami, pracowniczy fundusz
niezwłocznie dokonuje zmiany zakładu ubezpieczeń na życie w drodze wypowiedzenia
dotychczasowej umowy i zawarcia umowy z innym zakładem ubezpieczeń na życie. Przepisy
art. 106h mają na celu zapobieżenie sytuacji, w której powstać mógłby konflikt interesów
w przypadku osób wchodzących jednocześnie w skład władz statutowych pracowniczego
towarzystwa i zakładu ubezpieczeń zarządzającego ryzykami biometrycznymi związanymi
z prowadzeniem pracowniczego programu emerytalnego pracodawcy zagranicznego.
W art. 106i stwierdza się, że zakład ubezpieczeń na życie nie zatrudnia ani nie posiada
w składzie władz statutowych osób, które są:
– członkami zarządu, rady nadzorczej lub pracownikami towarzystwa zarządzającego
funduszem, którego aktywa przechowuje,
– członkami organu zarządzającego, rady nadzorczej lub pracownikami podmiotu
związanego w stosunku do towarzystwa.
Ponadto wskazano, że jeżeli zakład ubezpieczeń na życie w trakcie trwania umowy
z pracowniczym funduszem przestanie spełniać którykolwiek z ww. warunków, zawiadamia
o tym niezwłocznie organ nadzoru oraz fundusz, i jest obowiązany do dostosowania się do
wymogów, o których mowa w tym przepisie, w terminie nie dłuższym niż 3 miesiące, licząc
od dnia, w którym przestał spełniać te warunki.
Zgodnie z art. 106j ust. 1 zakład ubezpieczeń na życie, w przypadku zapewnienia
ubezpieczenia od ryzyk biometrycznych lub gwarancji zarówno wyników inwestycyjnych, jak
i danego poziomu świadczeń, ma obowiązek zapewnić: kwotę pasywów odpowiadającą
zobowiązaniom finansowym, które wynikają z umowy o przejmowanie składek, rezerwy

18
techniczno-ubezpieczeniowe w odniesieniu do pełnego zakresu programu emerytalnego
pracodawcy zagranicznego, coroczne wyliczenie i poświadczenie przez aktuariusza rezerw
techniczno-ubezpieczeniowych. Na podstawie art. 106j ust. 2 rezerwy techniczno-
-ubezpieczeniowe są wyliczane zgodnie z następującymi zasadami:
– kwota rezerw techniczno-ubezpieczeniowych jest wyliczana na podstawie
dostatecznie ostrożnej wyceny aktuarialnej, biorąc pod uwagę wszystkie zobowiązania
z tytułu świadczeń i składek zgodnie z uzgodnieniami dotyczącymi wypłaty
świadczeń w przypadku danego pracodawcy zagranicznego. Muszą one być
wystarczające zarówno dla emerytur i świadczeń już wypłacanych dla beneficjentów,
którym nadal będą wypłacane świadczenia w rozumieniu prawa krajowego
pracodawcy zagranicznego, oraz odzwierciedlać zobowiązania, jakie wynikają
z należnych uprawnień emerytalnych uczestników. Założenia ekonomiczne
i aktuarialne przyjęte dla wyceny pasywów są określane w sposób ostrożny. Analiza
związanego z tym przepisem regulacji art. 15 ust. 4a implementowanej dyrektywy,
zwłaszcza w jego innych niż polska wersjach językowych wskazuje na brak potrzeby
literalnego przeniesienia odpowiedniego fragmentu dyrektywy. Sformułowanie
„biorąc pod uwagę, w stosowanych przypadkach, właściwy margines ujemnego
odchylenia” wydaje się mieć charakter nadmiarowy wobec normy prawnej
regulowanej przez wspomniany przepis dyrektywy. Stosowane techniczne stopy
procentowe powinny być ustalane w sposób ostrożny i określone zgodnie
z

odpowiednimi przepisami krajowymi państwa pracodawcy zagranicznego.
Wymienione stopy procentowe są ustalane, biorąc pod uwagę: przychód
z

odpowiednich aktywów posiadanych przez instytucję i przyszłe dochody
z inwestycji lub przychody rynkowe z obligacji o wysokiej jakości lub obligacji
państwowych,
– tablice biometryczne wykorzystywane w celu wyliczania rezerw techniczno-
-ubezpieczeniowych są oparte na ostrożnych zasadach, uwzględniając główne cechy
charakterystyczne grupy uczestników i systemów emerytalnych, w szczególności
przewidywane zmiany odpowiednich ryzyk,
– metoda i podstawa wyliczenia rezerw techniczno-ubezpieczeniowych są stosowane
w sposób ciągły w kolejnych latach obrotowych. Jednakże brak ciągłości może być
uzasadniony zmianami prawnymi, demograficznymi lub okolicznościami
gospodarczymi, leżącymi u podstaw założeń przyjętych dla wyliczenia tych rezerw.

19
Na podstawie przepisu art. 106j ust. 3 wskazano, że zakład ubezpieczeń na życie jest
obowiązany posiadać:
– aktywa i pasywa odpowiadające działalności wynikającej z umowy o przyjmowanie
składek są wyodrębnione, zarządzane i tworzone odrębnie w stosunku do innej
działalności zakładu bez możliwości ich przeniesienia,
– stale dodatkowe aktywa ponad rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe, które służą jako
zabezpieczenie zobowiązań wynikających z umowy z pracowniczym funduszem
emerytalnym, w wysokości równej marginesowi wypłacalności ustalonemu dla
odpowiednich rodzajów ryzyka określonych w dziale I załącznika do ustawy z dnia
22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej. Projektowane rozwiązanie nie
będzie wpływać na konieczność zmiany rozporządzenia Ministra Finansów z dnia
28

listopada 2003 r. w sprawie sposobu wyliczenia wysokości marginesu
wypłacalności oraz minimalnej wysokości kapitału gwarancyjnego dla działów i grup
ubezpieczeń (Dz. U. Nr 211, poz. 2060, z późn. zm.), ponieważ ustalenie
odpowiednich marginesów wypłacalności będzie odbywać się w sposób dokładnie
taki sam jak ustalanie marginesów wypłacalności dla ryzyk przejętych przez zakład
ubezpieczeń z tytułu innych umów ubezpieczenia.
W związku z odrębnym charakterem składki opłacanej przez pracodawcę zagranicznego
na pokrycie ryzyk biometrycznych lub gwarancji zarówno wyników inwestycyjnych,

jak i danego poziomu świadczeń, i innym jej przeznaczeniem, mając na względzie, aby
składki przyjmowane przez zakład ubezpieczeń na życie nie zaniżały wartości jednostki
rozrachunkowej i nie zaburzały obrazu wyceny aktywów i efektywności inwestycyjnej
pracowniczego funduszu, dodano przepis art. 106k, który określi, że przy ustalaniu wartości
aktywów netto nie uwzględnia się składek wpłaconych do pracowniczego funduszu
i przekazanych do zakładu ubezpieczeń na życie na pokrycie w całości albo w części ryzyk
biometrycznych lub gwarancji zarówno wyników inwestycyjnych, jak i danego poziomu
świadczeń.
Art. 9 ust. 1 lit. f ii i lit. f iii dyrektywy 2003/41/WE nakłada na każde Państwo
Członkowskie, w odniesieniu do każdej instytucji znajdującej się na jego terytorium,
obowiązek zapewnienia, że członkowie są dostatecznie informowani o warunkach programu
emerytalnego, w szczególności dotyczących rodzajów ryzyka finansowego, technicznego
i innych związanych z systemem emerytalnym oraz charakteru i podziału tych rodzajów
ryzyka.

20
Jednocześnie art. 11 ust. 2 lit. a) i ust. 4 dyrektywy 2003/41/WE określa, że uczestnicy
i beneficjenci lub, gdzie stosowne, ich przedstawiciele otrzymują na żądanie roczne
sprawozdania finansowe i roczne sprawozdania określone w art. 10, w przypadku gdy
instytucja ponosi odpowiedzialność za więcej niż jeden program, sprawozdania odnoszące się
do ich poszczególnych programów emerytalnych. Ponadto przepis wskazuje, że każdy
uczestnik powinien otrzymać również, na żądanie, szczegółową i istotną informację na temat:
a) docelowego poziomu świadczeń emerytalnych, jeżeli ma zastosowanie,
b) poziomu świadczeń w przypadku zaprzestania zatrudnienia,
c)

w przypadku gdy członkowie ponoszą ryzyko inwestycyjne, zakresu opcji
inwestycyjnych, jeżeli ma zastosowanie, oraz rzeczywistych portfeli inwestycyjnych,
jak również informacji dotyczących ryzyka i kosztów związanych z inwestycjami,
d) uzgodnień odnoszących się do przeniesienia praw do świadczeń emerytalnych na inną
instytucję pracowniczych programów emerytalnych w przypadku rozwiązania stosunku
pracy.
W związku z powyższym (art. 9 ust. 1 lit. f ii i lit. f iii dyrektywy 2003/41/WE) w art. 106c
w ust. 3 ustawy oiffe dodano przepis wskazujący, że w przypadku gdy akcjonariuszem
pracowniczego towarzystwa jest pracodawca zagraniczny i z przepisów jego krajowego
prawa ubezpieczeń społecznych i prawa pracy wynika taki wymóg, umowa z zakładem
ubezpieczeń zawiera postanowienia dotyczące przekazywania pracodawcy lub bezpośrednio
jego pracownikom dodatkowych informacji dotyczących:
1) rodzajów ryzyka finansowego, technicznego i innych związanych z realizacją
pracowniczego programu emerytalnego pracodawcy zagranicznego,
2) podziału tych ryzyk,
3) docelowego poziomu świadczenia, w przypadku programu emerytalnego pracodawcy
zagranicznego prowadzącego program, który przewiduje pokrycie ryzyk biometrycznych
lub gwarancji zarówno wyników inwestycyjnych, jak i danego poziomu świadczeń,
4) kwoty wypłaty lub świadczenia z programu emerytalnego pracodawcy zagranicznego
prowadzącego program, który przewiduje pokrycie ryzyk biometrycznych

lub gwarancji zarówno wyników inwestycyjnych, jak i danego poziomu świadczeń,
w przypadku zaprzestania zatrudnienia,
5) w przypadku gdy członkowie ponoszą ryzyko inwestycyjne, zakresu wyboru polityki
inwestycyjnej, jeżeli ma zastosowanie, oraz rzeczywistych portfeli inwestycyjnych, jak
również informacji dotyczących ryzyka i kosztów związanych z inwestycjami,

21