Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw

Państwową Inspekcję Pracy uprawnień do podejmowania działań kontrolno – nadzorczych w
agencjach zatrudnienia, które nie powierzają pracy osobom fizycznym i są prowadzone
przez przedsiębiorców np. w formie jednoosobowej działalności gospodarczej bądź spółki.

6. Zmiana zawarta w pkt 6 dotyczy art. 14 ust. 2 ustawy o PIP i polega na nadaniu
nowego brzmienia pkt 3 oraz dodaniu nowych pkt 5-7.

Za niezbędny warunek usprawnienia i przyspieszenia procedur kontrolnych w zakresie spraw
związanych z problematyką legalności zatrudnienia oraz rozwinięcia działalności
prewencyjnej należy uznać bezpłatne pozyskiwanie przez Państwową Inspekcję Pracy
danych dotyczących pracodawców (przedsiębiorców) oraz osób świadczących pracę na
różnej podstawie, jak również różnego rodzaju zdarzeń dotyczących tych osób. Przykładowo
w kwestii przestrzegania przez osoby zarejestrowane jako bezrobotne obowiązku
zawiadomienia powiatowego urzędu pracy o podjęciu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej
lub działalności będą to dane zgromadzone w rejestrze bezrobotnych. Państwowa Inspekcja
Pracy powinna mieć również szersze, niż dotychczas, prawo do dostępu do danych
gromadzonych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (np. informacji gromadzonych w
związku z wypadkami przy pracy).

7. Zmiany zawarte w pkt 7 polegają na dodaniu w art. 18 ustawy o PIP nowego ust. 7.

Propozycja dodania w art. 18 nowego ust. 7 stanowi umocowanie dla Głównego Inspektora
Pracy, jako uprawnionego do dokonywania czynności w sprawach z zakresu prawa pracy
wobec pracowników okręgowych inspektoratów pracy wykonujących lub nadzorujących
czynności kontrolne, do zdekoncentrowania tego uprawnienia na okręgowych inspektorów
pracy. Usprawni to w PIP proces bieżącego zarządzania kadrami.

8. Zmiana zawarta w pkt 8 polega na zmianie brzmienia art. 22 ust. 3 ustawy o PIP.

Zmiana art. 22 ust. 3 polega na rozszerzeniu – o pracowników merytorycznych i kandydatów
na inspektorów pracy – katalogu pracowników Państwowej Inspekcji Pracy, którzy na
podstawie osobnego upoważnienia mogliby wspierać, w trakcie czynności kontrolnych,
inspektorów pracy.
W celu efektywnego wykorzystania zasobów kadrowych Państwowej Inspekcji Pracy
uzasadnione wydaje się wprowadzenie, poprzez zmianę brzmienia przepisu ust. 3 w art. 22
ustawy, możliwości szerszego udziału w kontrolach, wspólnie z właściwymi inspektorami
pracy, pracowników merytorycznych nieposiadających uprawnień kontrolnych, a także

7
kandydatów na podinspektorów pracy. Obecnie obowiązujące przepisy zezwalają na
przeprowadzanie kontroli razem z inspektorami pracy tylko pracownikom nadzorującym
czynności kontrolne i podinspektorom pracy (art. 22 ust. 3) oraz przewidują uczestnictwo w
kontrolach biegłych i specjalistów (art. 25). Niejednokrotnie, ze względu na stopień
pracochłonności, czasochłonności oraz skomplikowania stanu faktycznego podczas kontroli,
a w przypadku kontroli legalności zatrudnienia – z uwagi na potrzebę ustalenia tożsamości i
charakteru pobytu dużej liczby osób zastanych w kontrolowanym podmiocie, konieczne jest
zaangażowanie w jedną kontrolę co najmniej kilku pracowników Inspekcji. Z aktualnych
unormowań wynika, że powinni to być w zasadzie wyłącznie inspektorzy pracy. Takie
rozwiązanie wpływa negatywnie na efektywność innych działań kontrolnych oraz liczbę
prowadzonych kontroli. Wprowadzenie postulowanych zmian pozwoli na wykorzystanie w
trakcie kontroli zasobu wiedzy i doświadczenia pracowników merytorycznych, który jest
porównywalny z inspektorskim, w miejsce angażowanych dotychczas zespołów inspektorów
pracy.

9. Zmiana zawarta w pkt 9 dotyczy art. 23 ust. 1 ustawy o PIP i polega na nadaniu
nowego brzmienia pkt 3 i 9.

Podczas kontroli przestrzegania warunków prowadzenia agencji zatrudnienia ujawnił się
problem niedostosowania do tego typu kontroli uprawnień inspektora pracy w zakresie
możliwości żądania pisemnych i ustnych informacji w sprawach objętych kontrolą oraz
wzywania i przesłuchiwania osób, a także sprawdzania ich tożsamości i żądania oświadczeń
(art. 23 ust. 1 pkt 3 i 9). Powyższe uprawnienia ustawa przyznaje inspektorowi jedynie wobec
osób, które wykonują lub wykonywały pracę na rzecz podmiotu kontrolowanego oraz w
stosunku do osób przebywających na terenie tego podmiotu. Specyfika kontroli w agencjach
zatrudnienia wymaga jednak uzyskiwania informacji również od osób korzystających z usług
agencji i ich przesłuchiwania. Osoby te zazwyczaj nie świadczą (ani też nigdy nie
świadczyły) pracy na rzecz agencji. Z reguły też nie przebywają na jej terenie w trakcie
kontroli. W celu wyeliminowania opisanego problemu konieczna jest zmiana brzmienia
przepisu art. 23 ust. 1 (pkt 3 i 9).

10. Zmiana zawarta w pkt 10 polega na zmianie brzmienia art. 24 ust. 2 ustawy o PIP.

Propozycja zmiany art. 24 ust. 2 jest związana z problemem, jaki pojawił się na tle realizacji
zadań przez Państwową Inspekcję Pracy w zakresie kontroli działalności przedsiębiorców.
Nowa redakcja przepisu przesądza, że legitymacja służbowa jest jedynym dokumentem
potwierdzającym w toku kontroli tożsamość inspektora pracy.

8

11. Zmiana zawarta w pkt 11 polega na zmianie brzmienia art. 31 ust. 1 pkt 10 ustawy o
PIP.

Propozycja zmiany ust. 1 w art. 31 (pkt 10) polega na doprecyzowaniu zawartości protokołu
pokontrolnego (zmiana ma charakter porządkowy) i jest związana z propozycją przyznania
PIP prawa stosowania nowego rodzaju środka prawnego, jakim jest polecenie ustne. Fakt
zastosowania tego środka prawnego powinien zostać odnotowany w protokole
pokontrolnym.

12. Zmiana zawarta w pkt 12 polega na zmianie brzmienia art. 33 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy
o PIP.

Zmiana brzmienia art. 33 ust. 1 pkt 1 i 2 ma charakter porządkowy i wiąże się ze zmianą
środków prawnych stosowanych przez inspektora pracy.

13. Zmiana zawarta w pkt 13 polega na zmianie brzmienia art. 34 ust. 1, dodaniu
nowego ust. 1b oraz zmianie brzmienia ust. 2 i 4 ustawy o PIP.

a) i b)

Zmiany i ujednolicenia w podejściu wymaga art. 34. ust. 1. ustawy, który w obecnym
kształcie sugeruje, że wszystkie decyzje, o których mowa w art. 11 pkt 1-7 ustawy,
wydawane są alternatywnie w formie: pisemnej, stanowiącej wpis do dziennika budowy lub
ustnej.
Proponuje się nadanie takiego brzmienia w art. 34 aby jednoznacznie wynikało z niego, że:
wszystkie decyzje mogą być wydawane w formie pisemnej lub stanowiącej wpis do dziennika
budowy, a jedynie decyzje, o których mowa w art. 11 , pkt. 1-4 ustawy mogą być wydawane
w formie ustnej.

c)

Propozycja zmiany ust. 2 w art. 34 polega na przeredagowaniu tego przepisu bowiem w
obecnej postaci rodzi on wątpliwości czy decyzje pisemne oraz decyzje stanowiące wpis do
dziennika budowy powinny zawierać poza podaniem podstawy prawnej również
uzasadnienie faktyczne.

9
Intencją Państwowej Inspekcji Pracy było (taka praktyka jest stosowana od początku
istnienia Państwowej Inspekcji Pracy) i jest ograniczenie się w tych przypadkach jedynie do
podania podstawy prawnej, bowiem uzasadnienie faktyczne znajduje się w protokole
kontroli, który otrzymuje adresat decyzji.

d)
Propozycja zmiany ust. 4 w art. 34 inicjuje zasadniczą zmianę w podejściu do stosowania
decyzji ustnych, po ujawnianiu uchybień w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Widzimy
bowiem zasadność i możliwość realizacji decyzji ustnych wydanych podczas kontroli także
po jej zakończeniu. Decyzje takie dotyczyłyby wyłącznie drobnych uchybień w zakresie
bezpieczeństwa pracy, jeżeli mogłyby być one usunięte bez zbędnej zwłoki również po
zakończeniu kontroli. Wymagałoby to jedynie stosownego zapisu w protokole kontroli, w
którym należałoby podać treść takiej decyzji oraz termin jej realizacji. Pracodawca, podobnie
jak w przypadku decyzji pisemnych, miałby obowiązek poinformowania inspektora pracy o
ich realizacji. Rozwiązanie takie w znacznym stopniu ograniczy pisemność postępowania
w stosunku do decyzji o mniejszym ciężarze gatunkowym i tym samym przyspieszy
postępowanie likwidując zbędną biurokrację. Spodziewać się można również pomniejszenia
kosztów i poprawy efektywności w pracy inspektorów pracy.
W obecnym kształcie funkcjonowania ustawy o PIP decyzje ustne wydaje inspektor pracy
jedynie w przypadku takich uchybień, które mogą zostać usunięte podczas trwania kontroli.

14. Zmiana zawarta w pkt 14 polega na zmianie brzmienia art. 35 ustawy o PIP.

Propozycja zmiany brzmienia art. 35 jest ściśle związana z propozycjami zmiany art. 34 i
polega na zobowiązaniu podmiotu kontrolowanego do informowania inspektora pracy o
wykonaniu nie tylko decyzji pisemnych, ale również ustnych, jeżeli mają być one wykonane
po zakończeniu kontroli.

15. Zmiana zawarta w pkt 15 dotyczy art. 37 i polega na nadaniu art. 37 ustawy o PIP
nowego brzmienia.

Celem propozycji zmiany art. 37 jest:
usunięcie niedoskonałości obowiązującej ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy
polegającej na braku możliwości nakładania mandatów karnych na sprawców
wykroczeń z zakresu legalności zatrudnienia – określonych w ustawie z dnia 20
kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. W tych sprawach
możliwe jest jedynie skierowanie przez inspektora pracy wniosku o ukaranie do sądu

10
(art. 37 ust. 1 ustawy o PIP). Jest to mechanizm przejęty z przepisów, na podstawie
których działały byłe służby kontroli legalności zatrudnienia, funkcjonujące w
strukturach urzędów wojewódzkich. Nie przystaje on jednak do realiów, gdyż sądy,
korzystając z możliwości nadzwyczajnego złagodzenia kary, często orzekają grzywny
w wysokości zbliżonej do kwot, które byłyby możliwe do wymierzenia w ramach
postępowania mandatowego. rednia kwota grzywny orzekanej przez sądy na
podstawie wniosków o ukaranie skierowanych w wyniku kontroli legalności
zatrudnienia oscyluje wokół 2000 zł (w 2008 r. było to 1.940 zł, zaś w 2009 r. – 2185
zł), czyli maksymalnej wysokości mandatu, jaki ma prawo zastosować inspektor
pracy. W takiej sytuacji występowanie wyłącznie z wnioskami o ukaranie traci
ekonomiczne uzasadnienie;
usprawnienie przepływu informacji (dotyczących wyników kontroli legalności
zatrudnienia) pomiędzy Państwową Inspekcją Pracy, a - w szczególności -
wojewodami i starostami powiatów;
doprecyzowanie niektórych przepisów dotyczących powiadamiania innych organów o
stwierdzonych w toku kontroli nieprawidłowościach związanych z zakresem
kompetencji danego organu (art. 37 ust. 2 - 4); do uproszczenia i skrócenia procedury
informacyjnej przyczyni się ponadto umożliwienie inspektorom pracy (zamiast
okręgowym inspektorom pracy) kierowania stosownych powiadomień do starostów.

16. Zmiana zawarta w pkt 16 polega na dodaniu w ustawie o PIP nowego art. 37a.

Propozycja dodania nowego art. 37a (po art. 37) jest związana ze złagodzeniem podejścia
do karania sprawców wykroczeń, jeżeli kontrola prowadzona jest po raz pierwszy i nie
stwierdzono wykroczeń z winy umyślnej lub nie stwierdzono bezpośredniego zagrożenia dla
życia lub zdrowia pracowników. To nowatorskie podejście byłoby odpowiedzią na potrzebę
usuwania nieprawidłowości w działalności pracodawców bez stosowania środków
represyjnych, ale tylko w takich sytuacjach gdzie jest to uzasadnione.

17. Zmiany zawarte w pkt 17 polegają na zmianie art. 40 ust. 1 i 2 ustawy o PIP.

Proponuje się zmianę art. 40 ustawy poprzez:
- dopisanie stanowiska eksperta, jako stanowiska w okręgowym inspektoracie pracy, na
którym pracownicy byliby zatrudniani na podstawie powołania (zmiana art. 40 ust. 1 pkt 2);
- przywrócenie okręgowym inspektorom pracy i ich zastępcom prawa do nawiązania
stosunku pracy na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed powołaniem (zmiana art.
40 ust. 2).

11