Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o przekształceniu prawa wieczystego użytkowania w prawo własności nieruchomości oraz niektórych innych ustaw

Od 9 sierpnia 2011 r. – tj. proponowanego wejścia w życie niniejszej ustawy -
zasadniczy sposób ustalenia opłat za przekształcenie wieczystego użytkowania we
własność będzie oparty na stawce opłaty rocznej obowiązującej w 2011 r..
Pozbawienie gmin i innych jednostek samorządu terytorialnego możności
zwiększania opłat rocznych (możliwym, gdyby dalej miało trwać wieczyste
użytkowanie) jest jedyną „ceną” jaką płacą jednostki samorządu terytorialnego. Ta
cena – wymuszona przez konieczność zmian systemowych i optymalizacji
instytucji praw rzeczowych, jest dopuszczalna, na co zwrócił uwagę już w 2000 r.
Trybunał Konstytucyjny. Jest też konieczna, ponieważ likwidując wieczyste
użytkowanie, nie można pozostawiać jednocześnie instytucji aktualizacji opłaty,
charakterystycznej dla tej instytucji.
Można natomiast i trzeba, dla uczynienia zmiany systemowej społecznie
akceptowalną i finansowo „opłacalną” dla dotychczasowych wieczystych
użytkowników – w kontekście pewnych koniecznych komplikacji związanych z
całym procesem uwłaszczenia – wprowadzić możliwość obniżenia rat ceny (opłaty
za przewłaszczenie), w warunkach obniżenia wartości nieruchomości, oraz
zapewnienie możliwości skorzystania z korekt finansowych już istniejących
(uchwalonych) lub które będą wprowadzane przez właściwe organy Skarbu
Państwa bądź jednostki samorządu terytorialnego.
Co do ewentualnych korekt finansowych dalej idących, które miałyby
pojawić się w procesie uwłaszczenia, stwierdzić należy, że są one możliwe do
wprowadzenia wolą ustawodawcy jedynie w stosunku do gruntów Skarbu Państwa
i to pod warunkiem, że nie spowoduje to istotnego uszczerbku dla finansowego
funkcjonowania Państwa i jego jednostek organizacyjnych, Niniejszy projekt takich
zmian nie poleca i nie proponuje. Wprowadzenie ewentualnej poprawki w tym
zakresie powinno należeć do Rządu, w kontekście skutków finansowych

24
(budżetowych) dla właściwych państwowych jednostek organizacyjnych, w
których gestii pozostawały grunty objęte procesem uwłaszczenia z mocy prawa.
Po drugie – projekt nie narusza konstytucyjnej zasady
sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji).
Zasada sprawiedliwości społecznej w większości spraw rozpatrywanych
przez Trybunał Konstytucyjny jest wskazywana jako wzorzec kontroli
równocześnie z zasadą równości (szeroko na temat relacji między tymi przepisami
por. wyrok z 18 grudnia 2008 r., sygn. P 16/07, OTK ZU nr 10/A/2008, poz. 183).
W sprawach, w których była ona przywołana samodzielnie, Trybunał
Konstytucyjny stale przypominał, że „stosowanie zasady sprawiedliwości
społecznej jako podstawy kontroli konstytucyjności prawa wymaga zachowania
szczególnej powściągliwości. Trybunał Konstytucyjny może interweniować tylko
w tych przypadkach, w których naruszenie tej zasady ma charakter oczywisty”
(wyroki TK z: 14 listopada 2000 r., sygn. K 7/00, OTK ZU nr 7/2000, poz. 259; 7
czerwca 2001 r., sygn. K 20/00, OTK ZU nr 5/2001, poz. 119; teza wyrażona po raz
pierwszy w orzeczeniu z 25 lutego 1997 r., sygn. K 21/95, OTK ZU nr 1/1997, poz.
7).
Projekt wprowadza jednolite standardy uwłaszczenia, a decyzje o
przywilejach finansowych są pozostawione dotychczasowych właścicielom
(Skarbowi Państwa i jednostkom samorządu terytorialnego). Pozostają też – do 8
sierpnia 2011 r. i 31 grudnia 2012 r. przywileje wprowadzone dotychczasową
ustawą.
Po trzecie – projekt nie narusza zasady zaufania obywateli do państwa i
prawa (art. 2 Konstytucji).
Zasada zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa,
zwana także zasadą lojalności państwa względem obywateli, była wielokrotnie
przedmiotem zainteresowania Trybunału Konstytucyjnego (por. przekrojowy

25
przegląd orzecznictwa konstytucyjnego w tym zakresie w wyroku z 19 listopada
2008 r., sygn. Kp 2/08, OTK ZU nr 9/A/2008, poz. 157). Jej istotę można
sprowadzić do zakazu zastawiania przez przepisy prawne pułapek, formułowania
obietnic bez pokrycia bądź nagłego wycofywania się przez państwo ze złożonych
obietnic lub ustalonych reguł postępowania (takie rozumienie tej zasady zostało
sformułowane już w wyroku TK z 3 grudnia 1996 r., sygn. K 25/95, OTK ZU nr
6/1996, poz. 52, a następnie było wielokrotnie powtarzane w kolejnych
orzeczeniach, przy aprobacie przedstawicieli doktryny;
Projekt żadnych pułapek ani obietnic bez pokrycia nie zawiera.
Wdraża bezpieczny dla wszystkich zainteresowanych proces
uwłaszczeniowy, nie naruszając praw nabytych, ani nie obciążając
dotychczasowych właścicieli kosztami uwłaszczenia, poza niezbędna potrzebę
wynikająca z istoty zniesienia tego prawa na przyszłość, a więc zmiany systemowej
i modernizacyjnej.

VI. Bezpieczeństwo operacji uwłaszczeniowej.

Konieczność wydania decyzji (mimo, że uwłaszczenie następuje z mocy
prawa), nawiązuje z jednej strony do dotychczasowej procedury, a ma historyczne
wsparcie w unormowaniach komunalizacyjnych i uwłaszczeniowych z 1990 r.
Celem takiego rozwiązania jest uporządkowane i bezpieczne, w
szczególności dla Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego, przejście
tej dużej operacji. Decyzje te bowiem będą połączone z ustaleniem opłaty z tytułu
przekształcenia prawa wieczystego użytkowania we własność.
Zmiana właściciela w księdze wieczystej następować będzie na podstawie
takiej decyzji i będzie połączona z wpisem zabezpieczenia hipotecznego

26
wierzytelności na rzecz dotychczasowych właścicieli (SP, jednostek samorządu
terytorialnego) z tytułu przekształcenia.

VII. Skutki dla Budżetu.
Ustawa nie powoduje ujemnych skutków dla budżetu Państwa. Proces
uwłaszczeniowy nie zmienia dotychczasowych warunków uzyskiwania dochodów
finansowych przez państwowe jednostki organizacyjnych i jednostki samorządu
terytorialnego, a proces wydawania decyzji mieści się w dotychczasowych
procedurach i obowiązkach właściwych organów państwowych i samorządowych.

Projektowana regulacja rodzi pozytywne skutki społeczno-gospodarcze i jest
zgodny z prawem Unii Europejskiej.


27
Warszawa, 19 sierpnia 2010 r.
BAS-WAPEiM-1481/10
Pan
Grzegorz Schetyna
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej



Opinia prawna
w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej poselskiego projektu
ustawy o zmianie ustawy o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego
w prawo własności nieruchomości oraz niektórych innych ustaw
(przedstawiciel wnioskodawców: poseł Gabriela Masłowsk

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2009 r. Nr 5, poz.
47 i Nr 81, poz. 998 oraz z 2010 r. Nr 10, poz. 87) sporządza się następującą opinię:

1. Przedmiot projektu ustawy
Projekt przewiduje zmianę ustaw: z dnia 29 lipca 2005 r. o
przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności
nieruchomości (Dz. U. Nr 175, poz. 1459, ze zmianami), z dnia 23 kwietnia
1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zmianami) oraz z dnia 21
sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz.
651 i Nr 106, poz. 675). Proponowana ustawa zakłada zniesienie prawa
użytkowania wieczystego oraz zmierza do przekształcenia tego prawa w prawo
własności nieruchomości. Podstawą wpisu własności na rzecz dotychczasowego
użytkownika ma być decyzja właściwego organu stwierdzająca przekształcenie
z mocy prawa prawa użytkowania wieczystego w prawo własności. Decyzja ma
być wydawana z urzędu lub na wniosek zainteresowanego. Pozostałe zmiany
dotyczą m.in. trybu i zasad ustalania opłaty za przekształcenie, udzielania
bonifikaty od tej opłaty, uchylenia lub odpowiedniej modyfikacji przepisów
prawnych regulujących prawo użytkowania wieczystego.
Projekt zawiera przepisy przejściowe. Proponowana ustawa ma wejść w
życie z dniem 9 sierpnia 2011 r.

1 Projekt w tytule proponowanej ustawy oraz w artykule 1 nieprawidłowo podaje tytuł zmienianej ustawy o
przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości.