Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji oraz niektórych innych ustaw

usługi audialne. Powstają jednak poważne wątpliwości co do praktycznych skutków takiego,
wykraczającego poza dyrektywę, rozwiązania. Granica między audialnymi usługami
medialnymi na żądanie a takimi usługami niemedialnymi jest trudna do uchwycenia.
Problemy praktyczne, które powstaną na tle kwalifikacji usług audialnych na żądanie, byłyby
więc znaczne. Stan taki nie służyłby pewności prawnej.
Wpływ audialnych usług medialnych na żądanie na kształtowanie opinii, na formowanie
wzorców postępowania, jest znacząco mniejszy niż usług audiowizualnych. Bardzo często
audialne usługi na żądanie będą stanowić formę handlu elektronicznego (np. internetowe
sklepy z muzyką). Uzasadnienie do obejmowania tego typu usług regulacją medialną jest
więc dużo słabsze niż wobec usług audiowizualnych. Istotnie występuje ono wobec audycji
radiowych rozpowszechnianych tradycyjnie i udostępnianych następnie na żądanie
(np.
wywiadów, serwisów informacyjnych, audycji publicystycznych, słuchowisk).
Tu bowiem odbiorca może oczekiwać takiego samego standardu, jak przy audycjach
w programach radiowych. Należy jednak zauważyć, że w tym wypadku istnieje mechanizm
samoregulujący – nadawca/dostawca udostępnia zwykle w usłudze na żądanie tę samą
audycję, która znalazła się w programie, co już wymusza wypełnianie przez nią standardów
Ustawy. Problem powstawałby natomiast, gdyby nadawca/dostawca w usłudze nielinearnej
umieszczał inną wersję audycji radiowej, np. rozszerzoną o dodatkowe elementy
niespełniające wymogów Ustawy. Jeżeli organ regulacyjny (Krajowa Rada Radiofonii
i Telewizji, zwana dalej „KRRiT”) odnotowałby istnienie takiej tendencji, stanowiłoby to
argument za objęciem, przynajmniej niektórych audialnych usług medialnych na żądanie
systemem regulacyjnym. Na obecnym etapie nie ma jednak dowodów na istnienie takiej
konieczności.
Kolejnym problemem do rozstrzygnięcia było ewentualne objęcie Ustawą wszystkich
audialnych usług medialnych linearnych – czyli również programów radiowych
rozpowszechnianych wyłącznie w systemach teleinformatycznych. Choć nie jest to objęte
zakresem dyrektywy, postulat neutralności technologicznej i potrzeba ochrony interesu
odbiorcy, przemawia za poddaniem ich zbliżonym regułom co tradycyjne programy radiowe.
Z drugiej jednak strony, można podnosić argument wystąpienia ryzyka przeregulowania
rynku i nałożenia zbyt daleko idących obowiązków na dopiero rozwijające się usługi radia
internetowego, jak również trudność w określeniu ilości odbiorców tych usług. Radio
internetowe zyskuje na popularności i będzie coraz skuteczniej konkurować z radiem
tradycyjnym, jednakże na razie większość takich stacji radiowych gra w całości wyłącznie
5


muzykę (często poświęconą tylko jednemu artyście lub gatunkowi muzycznemu); rzadko
pojawia się słowo mówione lub reklamy. Nie wydaje się również konieczne w tym momencie
całkowite zrównywanie usług radiowych z telewizyjnymi co do nałożonych na nie
obowiązków (dyrektywa zresztą tego nie wymaga). Istnieje ponadto niebezpieczeństwo
przenoszenia tej formy działalności radiowej poza granice kraju, na serwery pozostające poza
jurysdykcją RP i tym samym zahamowania kształtowania się w Polsce rynku świadczenia
tych nowych usług medialnych.
Należy wreszcie uwzględnić skutki jednoczesnego rozszerzenia Ustawy na wszystkie
audiowizualne usługi linearne oraz audiowizualne usługi na żądanie. Już ten zabieg nałoży na
przedsiębiorców świadczących takie usługi istotne obciążenia, a dla organu regulacyjnego
(KRRiT) będzie stanowił znaczne wyzwanie. Dodanie do tego nowych usług radiowych,
w obliczu nieuniknionych trudności klasyfikacyjnych, mogłoby się okazać dla rynku
i regulatora nadmiernym obciążeniem, utrudniającym prawidłowe wdrożenie w praktyce
niezbędnego rozszerzenia regulacji.
Wskazane względy przemawiają za rozszerzeniem zakresu Ustawy w związku
z implementacją dyrektywy jedynie na wszelkie linearne usługi audiowizualne oraz na
audiowizualne usługi medialne na żądanie, ale bez takich usług audialnych i linearnych usług
radiowych rozpowszechnianych wyłącznie w systemach teleinformatycznych. Jeżeli
zgromadzone zostaną dowody na potrzebę rozszerzenia zakresu ustawy także na nowe formy
usług audialnych, zabieg taki może nastąpić w późniejszym czasie, po wdrożeniu w praktyce
wymogów obligatoryjnych w świetle prawa wspólnotowego.

Art. 1a
W art. 1a konieczne jest zastąpienie pojęcia „nadawcy” przez „dostawcę usługi medialnej”
oraz inne dostosowanie przepisu do nieco zmienionych zasad określania jurysdykcji z art. 2
dyrektywy, w tym zmiana art. 1a ust. 4 w sprawie stosowania Ustawy do dostawcy usługi
medialnej korzystającego ze stacji dosyłowej do satelity zlokalizowanej na terytorium RP
albo niekorzystającego z tej stacji, ale korzystającego z łącza satelitarnego należącego do
Rzeczypospolitej Polskiej.
Dyrektywa tylko częściowo zmienia kryteria jurysdykcji z art. 2 dyrektywy 89/552/EWG,
w brzmieniu nadanym dyrektywą 97/36/WE. Zmiany sprowadzają się do konsekwentnego
odniesienia kryteriów jurysdykcji, w związku z rozszerzeniem zakresu regulacji, do
dostawców audiowizualnych usług medialnych i wszelkich takich usług, a nie tylko do
6


nadawców i programów, oraz do nieznacznego uproszczenia wtórnych kryteriów jurysdykcji,
opartych o kryteria techniczne, z art. 2 ust. 4 dyrektywy. Zmiany te wymagają odpowiedniego
odwzorowania w art. 1a Ustawy, w tym dostosowania ust. 4 do zmienionego art. 2 ust. 4
dyrektywy. Jednocześnie wydaje się celowe utrzymanie struktury i konwencji
terminologicznej obecnego art. 1a Ustawy. W szczególności wydaje się, że nie ma powodów,
aby odstępować od terminu (dostawca) „ustanowiony” (na terytorium RP). Taka terminologia
odpowiada specyficznym, odrębnym od rozumienia „siedziby” w prawie prywatnym i jego
funkcji, kryteriom ustalania jurysdykcji w (publicznym) prawie radiofonii i telewizji.
Pojęcie „siedziby” łączone jest z osobami prawnymi lub ułomnymi osobami prawnym.
Tymczasem dostawcą usługi medialnej może być także osoba fizyczna. Termin
„ustanowiony” jest najbliższy angielskiemu pierwowzorowi „established”.

Art. 2
Zmiany wprowadzone w art. 2 polegają w pierwszej kolejności na uzupełnieniu ust. 1
o programy telewizyjne rozpowszechniane wyłącznie w systemach teleinformatycznych jako
wymagające wpisu do rejestru. Systemem teleinformatycznym jest system teleinformatyczny
w rozumieniu ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną
(szerzej ten temat zostanie omówiony w dalszej części uzasadnienia).
Ponadto rozszerzono zakres podmiotów, którym przysługuje prawo do rozpowszechniania
programów radiowych lub telewizyjnych o osobowe spółki handlowe. Przedmiotowa zmiana
związana jest z wejściem w życie ustawy z dnia 25 czerwca 2009 r. o zmianie ustawy
o radiofonii i telewizj, która rozszerzyła przepisy o udzielaniu koncesji na nadawanie (art.
35 ust. 1 Ustawy) i określiła, że koncesja może być udzielona także osobowej spółce
handlowej. Nie zmieniono jednak wtedy treści art. 2 Ustawy, wskazującego że prawo do
rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych może przysługiwać jednostkom
publicznej radiofonii i telewizji oraz osobom (fizycznym i prawnym), które uzyskały koncesję
na taką działalność. Przeoczenie to zostało naprawione w niniejszej nowelizacji przez
wyraźne wskazanie, że prawo to może przysługiwać osobie fizycznej, osobie prawnej, a także
osobowej spółce handlowej. Dodano również w art. 2 ust. 1a dotyczący prawa udostępniania

4) Por. art. 41 K.c.: „Jeżeli ustawa lub oparty na niej statut nie stanowi inaczej, siedzibą osoby prawnej jest miejscowość,
w której ma siedzibę jej organ zarządzający”.
5) Por. art. 41 i art. 33(1) K.c.
6) Dz. U. Nr 144, poz. 1204, z późn. zm. Por. art. 2 ust. 3 tej ustawy: „system teleinformatyczny – zespół współpracujących
ze sobą urządzeń informatycznych i oprogramowania, zapewniający przetwarzanie i przechowywanie, a także wysyłanie i
odbieranie danych poprzez sieci telekomunikacyjne za pomocą właściwego dla danego rodzaju sieci urządzenia końcowego
w rozumieniu ustawy z dnia 21 lipca 2000 r. – Prawo telekomunikacyjne”.
7) Dz. U. Nr 115, poz. 965.
7


audiowizualnych usług medialnych na żądanie, które przysługiwać ma osobom fizycznym
i prawnym oraz osobowym spółkom handlowym, które uzyskały wpis do wykazu takich
usług. Ponadto w art. 2 ust. 2 dodane zostały kolejne punkty wyłączające niektóre formy
przekazu z zakresu przedmiotowego Ustawy, zgodnie z motywami dyrektywy 2010/13/UE.
W nawiązaniu do motywów 21-28 dyrektywy 2010/13/UE należało przesądzić, że zakres
obowiązywania Ustawy nie będzie obejmować działalności zasadniczo niekomercyjnej
i niestanowiącej konkurencji dla rozpowszechniania telewizyjnego, takiej jak treści
audiowizualne dostarczane za pomocą stron internetowych prywatnych użytkowników,
blogów, prywatnej korespondencji oraz usług, w których treści audiowizualne wytworzone
przez prywatnych użytkowników są dystrybuowane w celu udostępnienia lub wymiany
w ramach wspólnoty zainteresowań. Fakt ten wynika przede wszystkim z definicji
pozytywnej usługi medialnej, której zakres odnosi się jedynie do usług w rozumieniu Traktatu
o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (co zostało szczegółowo omówione w uzasadnieniu do
art. 4 Ustawy). Jednakże w celu wyraźnego podkreślenia, że ww. rodzaje działalności nie
wchodzą w zakres obowiązywania Ustawy, uznano, że powinny one zostać dodatkowo
wskazane w art. 2 ust. 2 Ustawy. Projektowana Ustawa nie będzie również obejmować
ruchomych obrazów towarzyszących prasie ukazującej się w formie dokumentu
elektronicznego, czy animacji graficznych na stronach internetowych, jeżeli stanowią tylko
dodatek, a nie główną treść tych stron. Z zakresu zastosowania Ustawy wyłączone są także
gry losowe, w których stawką są pieniądze, oraz zakłady wzajemne i inne rodzaje usług
hazardowych, a także gry i wyszukiwarki internetowe.
Proponowane rozwiązanie, polegające na wprowadzeniu przykładowego katalogu
negatywnego, rozwiewającego wątpliwości co do niestosowania ustawy wobec niektórych,
niespełniających przesłanek usługi medialnej, rodzajów komunikacji elektronicznej przyjęto
we wspomnianych motywach 21-28 dyrektywy 2010/13/UE. Bywa ono także przyjmowane w
toku implementacji przez niektóre państwa członkowskie UE. I tak np. we Francji przy
definicji pojęcia audiowizualnej usługi medialnej na żądanie pojawia się takie wyłączenie,
obejmujące usługi niewynikające z działalności gospodarczej, usługi, w których treści
audiowizualne są uboczne, usługi polegające na dostarczaniu treści audiowizualnych
wytworzonych przez prywatnych użytkowników w celu udostępnienia lub wymiany
w ramach wspólnoty zainteresowań, usługi polegające na zapewnieniu samej transmisji
sygnałów audiowizualnych odbieranych przez odbiorców, o ile treści audiowizualne są

8) Art. 2 ust. 6 zd. 2 i 3 ustawy nr 86-1068 z 30.09.1986 o wolności komunikowania (Loi Léotard) w brzmieniu nadanym
ustawą nr 2009-258 z 05.03.2009.
8


wybierane i układane pod kontrolą osoby trzeciej. Dodano, że oferta złożona
z audiowizualnych usług medialnych na żądanie i innych usług niestanowiących komunikacji
audiowizualnej podlega ustawie tylko z tytułu tej pierwszej części oferty. Francuska ustawa
zawiera także ogólne wyłączenie (nie tylko wobec audiowizualnych usług medialnych na
żądanie) korespondencji prywatne9). Wykluczenie przekazów służących wyłącznie celom
prywatnym i rodzinnym, oraz niepodlegających ukształtowaniu dziennikarsko-redakcyjnemu
zawiera też obowiązujące niemieckie prawo radiofonii i telewizji, jeszcze przed zmianami
wdrażającymi dyrektywę 2010/13/U.
W projektowanym art. 2 w ust. 2 pkt 4 w sposób wyraźny przesądzono też o niestosowaniu
przepisów Ustawy do programów radiowych rozpowszechnianych wyłącznie w systemach
teleinformatycznych oraz audialnych usług na żądanie. Szczegółowe uzasadnienie tego
wyłączenia zostało przytoczone przy omawianiu zmian w art. 1 Ustawy.

Art. 3
Projektowana nowelizacja jest aktem kompleksowym, jednakże nałożenie na dostawców
usług medialnych nowych obowiązków wymaga wprowadzenia modyfikacji odniesienia do
ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. – Prawo prasowe.
W związku z powyższym, zamiast dotychczasowego brzmienia art. 3, zgodnie z którym „Do
radiofonii i telewizji stosuje się przepisy prawa prasowego, o ile ustawa nie stanowi inaczej”,
proponuje się następujące brzmienie art. 3: „Do usług medialnych stosuje się przepisy prawa
prasowego, o ile ustawa nie stanowi inaczej”.
Rozszerzenie zakresu podmiotowego ustawy o radiofonii i telewizji spowoduje także
konieczność nowelizacji art. 24 ustawy – Prawo prasowe (o czym w dalszej części
uzasadnienia). Nowelizacja będzie miała na celu uniknięcie wątpliwości dotyczących
rejestracji usług medialnych jako działalności prasowej na podstawie art. 24 Prawa
prasowego.
Art. 3a
Wprowadzony przepis ma na celu zachęcić dostawców usług medialnych do uczestniczenia
w procesie samoregulacji i współregulacji.

9) Art. 2 ust. 2 in fine ustawy powołanej w przyp. poprzedzającym (Loi Léotard).
10) § 2 ust. 3 pkt 3 i 4 Rundfunkstaatsvertrag.
11) Dz. U. Nr 5, poz. 24, z późn. zm.
9