Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o notariacie

Druk nr 3722

Warszawa, 13 grudnia 2010 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Prezes Rady Ministrów

RM 10-164-10



Pan

Grzegorz
Schetyna
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej
Szanowny Panie Marszałku
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. przedstawiam Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej projekt
ustawy

- o zmianie ustawy - Prawo o notariacie.

W załączeniu przedstawiam także opinię dotyczącą zgodności
proponowanych regulacji z prawem Unii Europejskiej.
Ponadto uprzejmie informuję, że do prezentowania stanowiska Rządu w
tej sprawie w toku prac parlamentarnych został upoważniony Minister
Sprawiedliwości.


Z poważaniem

(-) Donald Tusk
Projekt

U S T A W A
z dnia

o zmianie ustawy – Prawo o notariacie

Art. 1. W ustawie z dnia 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie (Dz. U.
z 2008 r. Nr 189, poz. 1158, z późn. zm.1)) art. 57 otrzymuje brzmienie:
„Art. 57. § 1. Postępowanie dyscyplinarne jest jawne.
§ 2. Sąd dyscyplinarny wyłącza jawność postępowania
dyscyplinarnego ze względu na konieczność ochrony
tajemnicy określonej w art. 18 lub innej prawnie
chronionej tajemnicy, jeżeli ujawnienie tych tajemnic
zagrażałoby dobru państwa albo ważnemu interesowi
prywatnemu. Sąd dyscyplinarny wyłącza również
jawność postępowania dyscyplinarnego, jeżeli jawność
mogłaby obrażać dobre obyczaje.
§ 3. W razie wyłączenia jawności postępowania dyscypli-
narnego orzeczenie ogłaszane jest publicznie.
§ 4. Protokolantem może być notariusz lub asesor
notarialny wyznaczony przez przewodniczącego sądu
dyscyplinarnego.”.
Art. 2. Postępowanie dyscyplinarne wszczęte przed dniem wejścia w życie
ustawy toczy się do końca postępowania w danej instancji według przepisów
dotychczasowych.
Art. 3. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.



__________________
1) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2009 r. Nr 37, poz. 286
i Nr 166, poz. 1317 oraz z 2010 r. Nr 182, poz. 1228.
14-12-aa
U Z A S A D N I E N I E

Projekt ustawy o zmianie ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie
wprowadza zasadę jawności postępowań dyscyplinarnych wobec notariuszy.
Obecnie obowiązujący przepis ustawy – Prawo o notariacie (Dz. U. z 2008 r. Nr 189,
poz. 1158, z późn. zm.) w art. 57 § 1 stanowi, że postępowanie dyscyplinarne toczy się
z wyłączeniem jawności. Na rozprawie mogą być obecni notariusze.


Wśród zawodów prawniczych jawne zarówno w aspekcie wewnętrznym, jak
i zewnętrznym są postępowania dyscyplinarne w stosunku do: sędziów sądów powszechnych
(art. 116 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych; Dz. U.
Nr 98, poz. 1070, z późn. zm.) oraz sędziów Sądu Najwyższego (art. 116 § 1 ustawy – Prawo
o ustroju sądów powszechnych w związku z art. 8 § 1 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r.
o Sądzie Najwyższym; Dz. U. Nr 240, poz. 2052, z późn. zm.), adwokatów (art. 95a ustawy
z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze; Dz. U. z 2009 r. Nr 146, poz. 1188,
z późn. zm.) i radców prawnych – żaden przepis szczególny nie ogranicza jawności
postępowania dyscyplinarnego, natomiast na podstawie art. 741 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r.
o radcach prawnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 10, poz. 65, z późn. zm.) w sprawach
nieuregulowanych do postępowania dyscyplinarnego stosuje się odpowiednio przepisy
Kodeksu postępowania karnego.


Zgodnie z art. 116 ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych postępowanie
dyscyplinarne jest jawne. Sąd dyscyplinarny może wyłączyć jawność postępowania ze
względu na moralność, bezpieczeństwo państwa, porządek publiczny oraz ze względu na
ochronę życia prywatnego. Nawet w przypadku wyłączenia jawności orzeczenie ogłaszane
jest publicznie. Podkreślić przy tym należy, iż wskazany przepis uregulował kwestię jawności
postępowania dyscyplinarnego odmiennie niż poprzednio obowiązujący art. 87 ustawy z dnia
20 czerwca 1985 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 1994 r. Nr 7, poz. 25,
z późn. zm.), zgodnie z którym postępowanie dyscyplinarne toczyło się z wyłączeniem
jawności, a rozprawa była jawna wyłącznie dla sędziów i asesorów pełniących czynności
sędziowskie.


Podobna ewolucja – od jawności wyłącznie dla członków korporacji do jawności
rozprawy jako zasady – miała miejsce także w przypadku postępowania dyscyplinarnego



adwokatów. Ustawą z dnia 29 marca 2007 r. o zmianie ustawy – Prawo o adwokaturze
i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 80, poz. 540), która weszła w życie z dniem
9 czerwca 2007 r., zmieniono art. 95a ustawy – Prawo o adwokaturze. Przepis ten obecnie
stanowi, że rozprawa przed sądem dyscyplinarnym jest jawna, chyba że jawność rozprawy
zagraża ujawnieniu tajemnicy adwokackiej albo zachodzą inne wymagane przepisami prawa
przyczyny wyłączenia jawności.
W przypadku radców prawnych, w związku z uchyleniem art. 74 ustawy z dnia
6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (powołaną wyżej ustawą z dnia 29 marca 2007 r.
o zmianie ustawy – Prawo o adwokaturze i niektórych innych ustaw), a przez to także
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 6 kwietnia 1984 r. w sprawie zasad i trybu
postępowania dyscyplinarnego w stosunku do radców prawnych i aplikantów radcowskich
(Dz. U. Nr 27, poz. 138, z późn. zm.), którego § 4 ust. 1 przewidywał, iż rozprawa jest jawna
wyłącznie dla radców prawnych i aplikantów radcowskich, obecnie kwestię jawności
postępowania dyscyplinarnego regulują – zgodnie z art. 741 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r.
o radcach prawnych – odpowiednie przepisy Kodeksu postępowania karnego.
Z powyższego wynika, że w przypadku większości korporacji prawniczych miały
miejsce zmiany dotyczące postępowań dyscyplinarnych, których efektem było zniesienie
niejawności tych postępowań dla osób spoza korporacji.
Ograniczona jawność zewnętrzna, wyłącznie do obecności na rozprawie członków
korporacji, ma aktualnie miejsce w przypadku postępowań dyscyplinarnych

w stosunku do prokuratorów – art. 76 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r.
o prokuraturze (Dz. U. z 2008 r. Nr 7, poz. 39, z późn. zm.) oraz notariuszy – art. 57 § 1
ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie.
Jako na nieuzasadnione, odmienne uregulowanie tej kwestii w przypadku różnych
zawodów prawniczych zwrócił uwagę Rzecznik Praw Obywatelskich w wystąpieniu do
Ministra Sprawiedliwości z dnia 20 stycznia 2009 r.
Zgodnie z zasadą równości określoną w art. 32 Konstytucji RP, jedynie podmioty
charakteryzujące się w równym stopniu cechą relewantną (podmioty wyodrębnione
w ramach określonej relewantnej klasy) powinny być traktowane równo, według jednakowej
miary. Z punktu wiedzenia art. 32 Konstytucji RP zasadniczą kwestią jest ustalenie cechy
istotnej oraz zasadności wyboru danego kryterium zróżnicowania (por. wyrok Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 2 września 2008 r., sygn. K 35/06).

2



W związku z powyższym, utrzymywanie w przepisach dotyczących notariuszy
niejawności postępowania dyscyplinarnego należy ocenić jako anachroniczne i sprzeczne
z obowiązującą w demokratycznym państwie prawa zasadą jawności życia publicznego.
Ponadto art. 57 § 1 ustawy – Prawo o notariacie, który wyłącza jawność zewnętrzną, narusza
Konstytucję RP, gwarantującą każdemu prawo do udziału w rozprawie, jeżeli w danej
sprawie nie doszło do wyłączenia jawności zgodnie z art. 45 ust. 2 Konstytucji. Wprawdzie
art. 45 Konstytucji RP dotyczy wprost jedynie jawności postępowań sądowych, tym niemniej
powinien on stanowić wzorzec dla postępowań quasi-sądowych, jakimi są również
postępowania dyscyplinarne przed sądami korporacyjnymi (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 23 sierpnia 2006 r., sygn. SDI 12/06, wyrok Trybunału Konstytucyjnego
z dnia 11 września 2001 r., sygn. SK 17/00, wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia
16 listopada 1999 r., sygn. SK 1/99, wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 grudnia
1998 r., sygn. K 41/97).
Projektowana nowelizacja jest zatem zgodna z Konstytucją RP i realizuje określoną
w niej zasadę jawności postępowania, w myśl której wyłączenie jawności może następować
– jako wyjątek – tylko w enumeratywnie wymienionych przypadkach. Wprowadzenie
wyjątków od zasady jawności postępowania jest uzasadnione potrzebą ochrony prawnie
chronionych tajemnic, w tym tajemnicy, o której mowa w art. 18 ustawy

– Prawo o notariacie, z uwagi na dobro państwa lub ważny interes prywatny oraz jeżeli
jawność mogłaby obrażać dobre obyczaje. Wprowadzenie jawności postępowania
dyscyplinarnego nie będzie miało negatywnych następstw, gdyż w przypadkach
wyjątkowych, uzasadnionych dobrem państwa lub ważnym interesem prywatnym oraz
z uwagi na dobre obyczaje sąd dyscyplinarny wyłączy jawność postępowania (projektowany
art. 57 § 2 ustawy).
W celu uregulowania zasad, zgodnie z którymi mają być rozpoznawane sprawy
dyscyplinarne będące już w toku w dniu wejścia w życie projektowanej regulacji,
wprowadzono do projektu ustawy przepis (art. 2), który stanowi, że postępowanie wszczęte
przed dniem wejścia w życie ustawy toczy się do końca postępowania w danej instancji
według przepisów dotychczasowych.
3