Rządowy projekt ustawy o systemie informacji oświatowej

dostępu do bazy danych SIO – lub nazwy użytkownika SIO, a także organu prowadzącego
szkołę lub placówkę oświatową. Przewiduje się ponadto, że upoważnienie do dostępu do bazy
danych SIO traci moc, m. in. w sytuacji uzyskania dostępu do bazy danych SIO na podstawie
nieprawdziwych lub nieaktualnych danych, wystąpienia osoby upoważnionej lub organu
(podmiotu), który odwołał kierownika podmiotu zobowiązanego ze stanowiska, z wnioskiem
o unieważnienie upoważnienia, upływu terminu, na jaki upoważnienie zostało wydane (art.
74). W art. 75 projektu wprowadza się procedurę przedłużenia okresu ważności upoważnienia
do dostępu do bazy danych SIO.
W rozporządzeniu wydanym na podstawie upoważnienia zawartego w art. 76 projektu,
minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określi procedurę weryfikacji dostępu do
bazy danych SIO, w tym szczegółowy zakres danych (nie dotyczy danych osobowych)
zawartych we wniosku oraz sposób potwierdzenia tożsamości osoby upoważnionej.

VII. Nadzór nad bezpieczeństwem przekazywania danych do bazy danych SIO
i pozyskiwania danych z bazy danych SIO (rozdział 6)
Przekazywanie, pozyskiwanie i przetwarzanie danych osobowych w systemie
informacji oświatowej odbywać się będzie w sposób zapewniający zachowanie poufności
i ochrony danych osobowych zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r.
o
ochronie danych osobowych oraz rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych
i Administracji z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie dokumentacji przetwarzania danych
osobowych oraz warunków technicznych i organizacyjnych, jakim powinny odpowiadać
urządzenia i systemy informatyczne służące do przetwarzania danych osobowych (Dz. U.
Nr 100, poz. 1024). Dane osobowe, w tym dane o specjalnych potrzebach edukacyjnych
dziecka, ucznia lub wychowanka wynikające z orzeczeń i opinii, o których mowa w art. 71b
ust. 3 – 3b ustawy o systemie oświaty, będą chronione przed dostępem niepowołanych osób
przez stosowanie rozwiązań dostępnych technologicznie i
uzasadnionych rachunkiem
ekonomicznym, w tym technik kontroli, ewidencjonowania i monitorowania dostępu, technik
kryptograficznych, technik wykorzystujących certyfikaty (kwalifikowane lub
niekwalifikowane).
Zgodnie z art. 77 projektu, minister właściwy do spraw oświaty i wychowania
sprawuje nadzór nad bezpieczeństwem przekazywania danych do bazy danych SIO
i pozyskiwania danych z bazy danych SIO. W ramach nadzoru ma on dostęp do wykazu
zarejestrowanych przypadków, w których nastąpiła próba lub uzyskano nieuprawniony

76

dostęp, nielegalnie pozyskano, nastąpiło zniszczenie lub utrata danych zgromadzonych w
bazie danych SIO lub wykorzystano te dane w nieuprawniony sposób (art. 77 ust. 2). Wykaz
ten powstaje na podstawie automatycznie generowanej informacji o przypadkach, w których
nastąpiła próba nieuprawnionego dostępu, oraz na podstawie informacji przekazywanych
przez kierowników podmiotów prowadzących lokalne bazy danych SIO (art. 77 ust. 3 oraz
art. 78), którzy są obowiązani niezwłocznie przekazywać do bazy danych SIO informacje
o nieuprawnionym dostępie do bazy danych SIO, nielegalnym pozyskaniu danych z bazy
danych SIO, zniszczeniu lub utracie danych zgromadzonych w bazie danych SIO, lub
wykorzystaniu danych w nieuprawniony sposób (art. 78 ust. 1). Należy w tym miejscu
podkreślić, że w przypadku stwierdzenia próby lub uzyskania nieuprawnionego dostępu,
nielegalnego pozyskania, zniszczenia lub utraty danych zgromadzonych w bazie danych SIO,
lub w przypadku stwierdzenia wykorzystania tych danych w nieuprawniony sposób,
proponowany przepis art. 79 ust. 1 zobowiązuje ministra właściwego do spraw oświaty i
wychowania do zablokowania przekazywania danych do bazy danych SIO lub pozyskiwania
danych z bazy danych SIO, do czasu ponownego przeprowadzenia procedury weryfikacji
dostępu lub do czasu wyjaśnienia stanu faktycznego i usunięcia nieprawidłowości.
Kontynuację powyższej regulacji stanowią przepisy kolejnych artykułów.
Przepis art. 80 określa środki, jakie może przedsięwziąć minister właściwy do spraw
oświaty i wychowania w celu wyjaśnienia stanu faktycznego i usunięcia nieprawidłowości
w przypadku stwierdzenia próby lub uzyskania nieuprawnionego dostępu, nielegalnego
pozyskania, zniszczenia lub utraty danych zgromadzonych w
bazie danych SIO, lub
w przypadku stwierdzenia wykorzystania tych danych w nieuprawniony sposób.
W przepisie art. 81 w ust. 1 i 2 uregulowana jest kwestia przeprowadzania czynności
kontrolnych. Przewiduje się, że czynności kontrolnych dokonuje osoba wyznaczona przez
ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, na podstawie wydanego przez ministra
właściwego do spraw oświaty i wychowania imiennego upoważnienia (tzw. kontroler).
Kontroler przeprowadza czynności kontrolne po okazaniu dokumentu tożsamości i imiennego
upoważnienia kierownikowi podmiotu prowadzącego lokalną bazę danych SIO. Zakres
danych zawartych w upoważnieniu określa art. 81 ust. 3. Doprecyzowanie uprawnień
kontrolera wykonującego czynności zawarto w art. 81 ust. 4. W czynnościach kontrolnych
przeprowadzanych przez kontrolera uczestniczy również kierownik kontrolowanego
podmiotu prowadzącego lokalną bazę danych SIO lub osoba przez niego upoważniona (art.
82 ust. 1). Kierownik kontrolowanego podmiotu jest obowiązany zapewnić warunki i środki

77

niezbędne do sprawnego przeprowadzenia kontroli, przedstawić na żądanie kontrolera
dokumenty i materiały, umożliwić przeprowadzenie oględzin elementów lokalnej bazy
danych oraz zapewnić możliwość sporządzania lub przekazywania uwierzytelnionych kopii,
odpisów i wyciągów z dokumentów oraz zestawień, danych i obliczeń niezbędnych do
przeprowadzenia kontroli (art. 82 ust. 2). Dalsze przepisy zawarte w art. 83 ust. 1 – 3,
w art. 84 ust. 1 – 3 wprowadzają szczegółowe rozwiązania dotyczące sposobów postępowania
w odniesieniu do wyników przeprowadzonej kontroli. Natomiast przepisy art. 83 ust. 4 – 6
oraz art. 84 ust. 4 – 5 regulują postępowanie w przypadku zgłoszenia zastrzeżeń przez
kierownika kontrolowanego podmiotu.
W związku z wprowadzonym w art. 79 ust. 1 obowiązkiem ministra właściwego do
spraw oświaty i wychowania do zablokowania dostępu do bazy danych SIO (w przypadku
stwierdzenia próby lub uzyskania nieuprawnionego dostępu, nielegalnego pozyskania,
zniszczenia lub utraty danych zgromadzonych w bazie danych SIO, lub w przypadku
stwierdzenia wykorzystania tych danych w nieuprawniony sposób) – w art. 84 ust. 6
przewiduje się mechanizm „odblokowania” dostępu do bazy danych SIO, w sytuacji gdy ze
względów bezpieczeństwa, po usunięciu nieprawidłowości, zostanie stwierdzona potrzeba
ponownego przeprowadzenia procedury weryfikacji dostępu do bazy danych SIO. Projekt
przewiduje, że wówczas minister właściwy do spraw oświaty i wychowania jest obowiązany
powiadomić o takiej potrzebie właściwy podmiot udzielający upoważnienia do dostępu do
bazy danych SIO (podmioty udzielające upoważnienia wymienione zostały w art. 68 ust. 2
projektu). W następstwie otrzymania powyższego powiadomienia, podmiot upoważniający
cofa upoważnienie do dostępu do bazy danych SIO, o czym stanowi art. 74 ust. 1 pkt 4
projektu, i jest przeprowadzana ponownie procedura weryfikacji dostępu według przepisów
art. 69 – 71 projektu. Na podstawie art. 85 projektu, minister właściwy do spraw oświaty i
wychowania – w następstwie usunięcia nieprawidłowości, a ponadto w razie potrzeby
również w następstwie ponownego przeprowadzenia procedury weryfikacji dostępu –
przywróci możliwość („odblokuje”) przekazywania danych do bazy danych SIO lub
pozyskiwania danych z bazy danych SIO.
W art. 86 projektu wprowadza się obowiązek analizowania danych uzyskanych w
wyniku sprawowania nadzoru nad funkcjonowaniem SIO w celu oceny stopnia
bezpieczeństwa i efektywności wymagań organizacyjnych i technicznych przekazywania
danych do bazy danych SIO i pozyskiwania danych z bazy danych SIO. Minister właściwy
do spraw oświaty i wychowania ma również prawo zlecać sporządzanie ekspertyz i opinii w

78

związku z wykonywaniem nadzoru nad bezpieczeństwem przekazywania danych do bazy
danych SIO i pozyskiwania danych z bazy danych SIO.

VIII. Odzyskiwanie utraconych danych z lokalnych baz danych SIO (rozdział 7)
W rozdziale 7 projektowanej ustawy uregulowana jest kwestia postępowania
w przypadku utraty całości lub części danych zgromadzonych w lokalnej bazie danych SIO.
W art. 87 przewiduje się, że w przypadku utraty całości lub części danych zgromadzonych
w lokalnej bazie danych SIO, administrator bazy danych SIO umożliwia kierownikowi
podmiotu prowadzącego lokalną bazę danych SIO pozyskanie z bazy danych SIO utraconych
danych, jeżeli w lokalnej bazie danych SIO zachodzi brak technicznej możliwości odzyskania
utraconych danych. Następnie w art. 88 ust. 1 – 3 i art. 89 ust. 1 i 2 uregulowana została
kwestia czynności, które powinien podjąć kierownik podmiotu prowadzącego lokalną bazę
danych SIO celem odzyskania utraconych danych.
Proponowane rozwiązanie ma na celu ułatwienie kierownikom podmiotów
zobowiązanych do prowadzenia lokalnych baz danych odtworzenia utraconych zasobów, a
tym samym zapewnienie ciągłości przekazywania danych z lokalnych baz danych do bazy
danych SIO.

IX. Korygowanie nieprawidłowości danych przekazanych z lokalnych baz danych SIO do
bazy danych SIO (rozdział 8)
W obecnym SIO przetwarzane są dane obarczone wysokim ryzykiem błędu w zakresie
poprawności i prawdziwości. Stosowanie obecnego mechanizmu weryfikacji prawdziwości
danych nie jest skuteczną metodą poprawy jakości danych w SIO. Wykrycie błędu w danych
źródłowych wiąże się każdorazowo z czynnością wprowadzenia przez uprawnione podmioty
poprawek, a następnie powstaje konieczność ponownego przesłania ministrowi właściwemu
do spraw oświaty i wychowania pełnego zbioru danych zgodnie z wieloszczeblowym
sposobem ich przekazywania. Weryfikacja zgromadzonych danych oraz korygowanie
wykrytych błędów są aktualnie skomplikowane i czasochłonne.
W projektowanej ustawie przewiduje się, że w sytuacji kiedy podmiot zobowiązany do
przekazywania danych do bazy danych SIO stwierdzi nieprawdziwość danych przekazanych
do bazy danych SIO, jest on wówczas obowiązany niezwłocznie przekazać do bazy danych
SIO zmodyfikowane dane (art. 90 ust. 1). W systemie rejestruje się datę modyfikacji danych,

79

a w przypadku danych wchodzących w skład algorytmu służącego do podziału części
oświatowej subwencji ogólnej między jednostki samorządu terytorialnego – rejestrowana jest
historia zmian (art. 90 ust. 2).
Odstąpienie od obecnej zasady gromadzenia w SIO danych zbiorczych, na rzecz
zasady gromadzenia danych jednostkowych dotyczących danej osoby lub jednostki
organizacyjnej, pozwoli wyeliminować różnego rodzaju błędy obecnego SIO,
w szczególności skutkujące wielokrotnym uwzględnianiem tych samych osób w różnych
zestawieniach zbiorczych. Wyeliminowanie powyższego błędu, ujawnianego często w
obecnym SIO, ma zatem zasadnicze znaczenie dla procesu przetwarzania danych, na
podstawie których podejmowane są decyzje finansowe, m.in. dotyczące podziału części
oświatowej subwencji ogólnej oraz opracowywania budżetów szkół i placówek oświatowych.
W związku z powyższym, w nowym SIO (art. 91) zaproponowano rozwiązanie
polegające na przekazywaniu, do lokalnej bazy danych SIO, stosownego komunikatu, w
sytuacji, gdy do zbioru danych ucznia w bazie danych SIO, który zawiera informację o
uczęszczaniu ucznia do szkoły, przekazana zostanie informacja o rozpoczęciu przez ucznia
nauki w innej szkole. Kierownik zostanie jednocześnie zobowiązany do wyjaśnienia stanu
faktycznego (art. 91 ust. 1). Wyjaśnienie zaistniałej sytuacji obejmuje w szczególności
ustalenie, do jakiej szkoły uczęszcza faktycznie uczeń, którego dane usiłują przekazać do
bazy danych SIO różne szkoły (art. 91 ust. 2). Skorygowania nieprawidłowej informacji
dokonuje kierownik tej szkoły lub placówki oświatowej, do której uczeń nie uczęszcza (art.
91 ust. 4). Proponowane rozwiązanie pozwoli wyeliminować wadę obecnego SIO, polegającą
na wielokrotnym wprowadzaniu do SIO danych dotyczących tożsamych osób. Należy
podkreślić, że w systemie będą uwzględnione sytuacje standardowe związane z wielokrotnym
notowaniem w bazie danych SIO tożsamego ucznia (np. sytuacje, w których uczeń uczęszcza
do szkoły i jest objęty opieką w bursie, czy sytuacja, w której uczeń szkoły macierzystej
tymczasowo uczęszcza do szkoły przyszpitalnej), natomiast celem regulacji art. 91 projektu
jest wyeliminowanie przypadków, które zakłócają obraz stanu faktycznego objętego
sprawozdawczością.

X. Przechowywanie danych w bazie danych SIO i w lokalnych bazach danych SIO (rozdział
9)
Regulacje rozdziału 9 określają zakres, sposób i okres przechowywania danych
w bazie danych SIO. Proponuje się, aby z bazy danych SIO nie były usuwane raporty, dane

80