Rządowy projekt ustawy o systemie informacji oświatowej

V. 2. 1. k) pozyskiwanie danych przez regionalne izby obrachunkowe za pośrednictwem bazy
danych SIO (art. 61)
Art. 30a ust. 5 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela nakłada na
organy prowadzące szkoły i placówki oświatowe, będące jednostkami samorządu
terytorialnego, obowiązek przygotowania i przedłożenia, właściwej regionalnej izbie
obrachunkowej, sprawozdania z wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli na
poszczególnych stopniach awansu zawodowego w szkołach i placówkach prowadzonych
przez tę jednostkę, z uwzględnieniem kwoty różnicy między wydatkami faktycznie
poniesionymi na wynagrodzenia nauczycieli w tym roku a iloczynem średniorocznej liczby
nauczycieli na poszczególnych stopniach awansu zawodowego oraz średnich wynagrodzeń
dla nauczycieli ustalonych dla danego roku. Ponadto § 6 ust. 2 rozporządzenia Ministra
Edukacji Narodowej z dnia 13 stycznia 2010 r. w sprawie sposobu opracowywania
sprawozdania z wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli na poszczególnych stopniach
awansu zawodowego w szkołach prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego
(Dz. U. Nr 6, poz. 35) określa formę i sposób przekazania tego sprawozdania. Sprawozdanie
jest przekazywane regionalnej izbie obrachunkowej zarówno w formie pisemnej, jak i
elektronicznej.
Określone w niniejszej ustawie zasady gromadzenia w SIO danych
o wynagrodzeniach nauczycieli, zatrudnionych w szkołach i placówkach prowadzonych przez
jednostki samorządu terytorialnego, umożliwią przygotowanie – z wykorzystaniem SIO –
sprawozdania, o którym mowa w art. 30a ust. 4 ustawy – Karta Nauczyciela, a następnie
przekazanie takiego sprawozdania, w formie elektronicznej, właściwej regionalnej izbie
obrachunkowej. Proponowany w nowym SIO sposób gromadzenia, przetwarzania i
przekazywania danych o wynagrodzeniach nauczycieli umożliwi sprawne i terminowe
wywiązywanie się przez jednostki samorządu terytorialnego z obowiązków nałożonych
ustawą z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela, oraz przyczyni się do ujednolicenia
formuły przekazywania sprawozdań regionalnym izbom obrachunkowym, co z kolei
pozytywnie wpłynie na usprawnienie procesów kontrolnych przeprowadzanych na podstawie
art. 30b ustawy – Karta Nauczyciela.
Regionalne izby obrachunkowe będą obowiązane uzyskać dostęp do bazy danych SIO
na zasadach określonych w rozdziale 5.


71

V. 2. 1. l) pozyskiwanie danych przez uczelnie do celów rekrutacji na studia wyższe (art. 62)


W projektowanej ustawie przewiduje się stworzenie możliwości udostępniania
uczelniom danych z bazy danych SIO do celów przeprowadzania rekrutacji na studia wyższe.
Udostępnienie danych z bazy danych SIO odbywać się będzie wyłącznie za zgodą kandydata
(art. 62 ust. 1). Zaproponowana funkcja nowego SIO ma umożliwić uczelniom pozyskiwanie
rzetelnych danych kandydatów z jednego źródła. Obecnie dane takie są pozyskiwane z
systemów informatycznych prowadzonych przez poszczególne okręgowe komisje
egzaminacyjne. Przekazanie do SIO informacji zwrotnej o nazwie uczelni i kierunku studiów,
na które kandydat został przyjęty oraz formie tych studiów (art. 62 ust. 5), będzie stanowiło
dodatkowy element uwzględniany w analizach jakości kształcenia, a w konsekwencji
umożliwi planowanie skutecznych działań mających na celu poprawę przygotowania
kandydatów do wymagań stawianych przez uczelnie.
Uczelnie będą obowiązane uzyskać dostęp do bazy danych SIO na zasadach
określonych w rozdziale 5.

V. 2. 1. m) pozyskiwanie danych przez GUS (art. 63)

Zgodnie z ustawą z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (Dz. U. Nr 88,
poz. 439, z późn. zm.) dane zbierane i gromadzone przez ograny administracji rządowej na
podstawie innych przepisów są danymi systemów informacyjnych administracji publicznej,
czyli tzw. danymi administracyjnymi. Na podstawie art. 13 ust. 3 ustawy o statystyce
publicznej, organy administracji rządowej przekazują służbom statystyki publicznej
zgromadzone dane administracyjne w zakresie, formie i terminach określanych każdorazowo
w programie badań statystycznych statystyki publicznej, w szczególności w formie wyciągów
z rejestrów, kopii zbiorów danych oraz udostępniają dane z baz danych systemów
informatycznych. ródłem danych statystycznych z zakresu edukacji od roku 2007 (zgodnie
z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 5 września 2006 r. w sprawie programu badań
statystycznych statystyki publicznej na rok 2007 – Dz. U. Nr 170, poz. 1219) jest system
informacji oświatowej. Na podstawie art. 63 projektowanej ustawy współpraca z Głównym
Urzędem Statystycznym w zakresie pozyskiwania danych statystycznych z zakresu oświaty
przebiegałaby na dotychczasowych zasadach. Na potrzeby statystyki publicznej dane

72

zgromadzone w bazie danych SIO, z wyłączeniem danych identyfikacyjnych uczniów i
nauczycieli, byłyby przekazywane w zakresie, formie i terminach określonych w programie
badań statystyki publicznej.
Należy pamiętać, że za pośrednictwem GUS dane o polskiej oświacie przekazywane
są do statystyki międzynarodowej. Przekazywane dane dotyczą wszystkich krajowych działań
edukacyjnych podejmowanych w sferze edukacji publicznej i niepublicznej. Przekazywane
dane dotyczą: liczby uczniów, studentów i słuchaczy z uwzględnieniem ich charakterystyki;
uczniów, studentów i słuchaczy rozpoczynających naukę po raz pierwszy na danym poziomie
edukacyjnym; absolwentów, świadectw i dyplomów; wydatków na edukację; kadry
nauczycielskiej; nauki języków obcych; wielkości klas. Przekazywane dane obejmują
wszystkich uczących się. Dane dotyczące szkół i placówek oświatowych objętych systemem
oświaty GUS do celów statystyki międzynarodowej będzie pozyskiwał z SIO.

V. 3. pozyskiwanie raportów – nieodpłatnie oraz na indywidualne zamówienia (art. 65 i 66)
Nowym rozwiązaniem, w porównaniu z rozwiązaniami dotyczącymi obecnego SIO,
jest umożliwienie pozyskiwania przez określone podmioty, w zakresie uzasadnionym
wykonywanymi przez nie zadaniami oświatowymi, konkretnych zestawów danych z bazy
danych SIO – w formie raportów (art. 65 i 66 projektu). Raporty będą miały charakter
zanonimizowany, tj. uniemożliwiający odczytanie danych osobowych. Do danych
jednostkowych wprowadzone zostaną zmiany, uniemożliwiające powiązanie danych
źródłowych z konkretną osobą. W projekcie ustawy stosuje się pojęcie „anonimizacja”, tj.
pojęcie używane przez ustawę z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (art. 2
ust. 3 tej ustawy).
Raporty będą obejmowały dane powstające w procesie automatycznego zliczania
(przetwarzania) odpowiednich danych jednostkowych (danych identyfikacyjnych i danych
dziedzinowych) zawartych w bazie danych SIO. Jeżeli zaistnieje potrzeba stworzenia raportu
wykorzystującego dane ze zbioru PESEL, wówczas w bazie danych SIO będzie tworzona
kopia techniczna zawierająca tymczasowo przechowane, konieczne w celu przeprowadzenia
analizy, dane ze zbioru PESEL, np. dane adresowe. Po wykorzystaniu do celów analitycznych
danych ze zbioru PESEL zawartych w kopii technicznej, dane z kopii technicznej będą
usuwane (art. 65). W rezultacie szeroki krąg podmiotów realizujących określone zadania
oświatowe będzie miał dostęp do przekrojowych zestawień danych dotyczących efektów
kształcenia i zagadnień administracyjno-finansowych.

73

Należy podkreślić, że dzięki funkcji analitycznej nowego SIO istotnie poszerzony
zostanie zakres wykorzystywania danych zgromadzonych w bazie danych SIO. Nieodpłatne
raporty będą bowiem dostępne dla wszystkich użytkowników SIO, którzy mają obowiązek
przekazywania danych do bazy danych SIO oraz organy administracji rządowej, w zakresie
wykonywanych zadań, ogólnopolskie organizacje jednostek samorządu terytorialnego,
których przedstawiciele wchodzą w skład Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu
Terytorialnego, regionalne izby obrachunkowe oraz Główny Urząd Statystyczny (art. 66 ust.
1). Wydaje się, że szczególnie w przypadku jednostek samorządu terytorialnego dostępność
raportów może istotnie wpływać na poprawę efektywności procesów zarządzania oświatą, w
tym na kształtowanie polityki zatrudnienia, na poziomie regionalnym i lokalnym.
Przewiduje się ponadto umożliwienie dostępu do raportów wszystkim
zainteresowanym (art. 66). Będzie się to odbywało odpłatnie, na indywidualne zamówienie
zainteresowanego. Takie raporty będą udostępniane w formie elektronicznej, w terminie
ustalonym z zainteresowanym podmiotem.

VI. Dostęp do bazy danych SIO (rozdział 5)
Rozwiązania zawarte w rozdziale 5 zaprojektowano mając za cel ustanowienie
konstrukcji prawnej gwarantującej bezpieczny dostęp do bazy danych SIO, zarezerwowany
wyłącznie dla osób uprawnionych, przy jednoczesnym wprowadzeniu barier zapobiegających
nieuprawnionemu dostępowi. Ze względu na gromadzenie i przetwarzanie w bazie danych
SIO danych osobowych uczniów i nauczycieli konieczne jest zapewnienie ścisłej kontroli
dostępu do bazy danych SIO. Projekt przewiduje, że jedynie osoby uprawnione, określone w
art. 67 projektu, których umocowanie zostało stwierdzone w wyniku pozytywnego przejścia
procedury weryfikacji dostępu do bazy danych SIO, mogą otrzymać upoważnienie do
wykonywania określonych czynności związanych z pobieraniem, przekazywaniem
i przetwarzaniem danych zgromadzonych w bazie danych SIO (tj. upoważnienie do dostępu
do bazy danych SIO). Upoważnienie do dostępu do bazy danych SIO, którego konstrukcję
określa art. 68 projektu, jest postacią cywilnej konstrukcji pełnomocnictwa do czynności
prawnych określonego rodzaju (pełnomocnictwa rodzajowego), gdzie ustawa wskazuje zakres
umocowania.
Regulacje art. 67 i art. 72 ust. 1 projektu określają osoby uprawnione do dostępu do
bazy danych SIO (są nimi kierownik podmiotu zobowiązanego do przekazywania danych do
bazy danych SIO oraz kierownik podmiotu uprawnionego do pozyskiwania danych z bazy

74

danych SIO), przy czym art. 72 wyraża konstrukcję dalszego pełnomocnictwa. Natomiast
warunkiem uzyskania dostępu do bazy danych SIO jest złożenie przez osobę uprawnioną
wniosku o udzielenie upoważnienia do dostępu do bazy danych SIO (art. 69 ust. 2). Wniosek
ten składa się w formie elektronicznej. Przepisy zawarte w art. 69 ust. 3 wprowadzają
szczegółowe informacje, które powinny znaleźć się we wniosku. Głównym elementem
warunkującym uzyskanie upoważnienia do dostępu do bazy danych SIO jest przeprowadzenie
pozytywnej procedury weryfikacji dostępu. W ramach procedury weryfikacji dostępu,
podmiot właściwy do udzielenia upoważnienia sprawdza poprawność danych zawartych we
wniosku o udzielenie upoważnienia oraz tożsamość osoby, której wniosek dotyczy (art. 70
ust. 1). Udzielenie, w formie pisemnej pod rygorem nieważności, upoważnienia do dostępu
do bazy danych SIO (art. 70 ust. 2 i 3) – w zakresie zgodnym ze złożonym i pozytywnie
zweryfikowanym wnioskiem – wiąże się z nadaniem niepowtarzalnego identyfikatora
użytkownika SIO (art. 71). Wręczenie osobie upoważnionej niepowtarzalnego identyfikatora
użytkownika SIO będzie się odbywało z zachowaniem środków zapewniajacych poufność
(np. w zabepieczonej kopercie, w odpowiednim pomieszczeniu).
Ze względu na dużą liczbę podmiotów zobowiązanych do przekazywania danych do
bazy danych SIO i podmiotów uprawnionych do pozyskiwania danych z bazy danych SIO, w
art. 68 ust. 2 proponuje się podzielić przyszłych użytkowników SIO na trzy kategorie, w
zależności od podmiotu udzielającego upoważnienia do dostępu do bazy danych SIO. I tak,
upoważnienia do dostępu do bazy danych SIO szkołom i placówkom oświatowym, będącym
podmiotami zobowiązanymi do przekazywania danych bezpośrednio do bazy danych SIO,
nadają podmioty zobowiązane do przekazywania danych do RSPO, jednostkom samorządu
terytorialnego – kuratorzy oświaty, innym jednostkom wykonującym zadania z zakresu
oświaty, z wyjątkiem jednostek samorządu terytorialnego, oraz regionalnym izbom
obrachunkowym i uczelniom do celów rekrutacyjnych na studia wyższe – minister właściwy
do spraw oświaty i wychowania. Proponowane rozwiązanie usprawni prawidłowe
przeprowadzenie procedury weryfikacji dostępu.
Upoważnienie do dostępu do bazy danych SIO jest nadawane na czas określony,
obejmujący terminy wymienione w art. 68 ust. 3. Proponowane rozwiązanie jest związane z
okresem zajmowania stanowiska przez kierowników podmiotów zobowiązanych do
przekazywania danych i kierowników podmiotów uprawnionych do pozyskiwania danych. W
art. 73 ustanawia się procedurę aktualizacji danych zawartych w upoważnieniu, w przypadku
zmiany imienia (imion) lub nazwiska osoby upoważnionej, typu – a w konsekwencji zakresu

75