Rządowy projekt ustawy o systemie informacji oświatowej

Zgodnie z art. 14b ust. 2 i art. 19 ust. 1 ustawy o systemie oświaty, kontrolowanie
spełniania obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego i obowiązku szkolnego należy
do zadań odpowiednio dyrektora szkoły podstawowej i gimnazjum, w obwodzie której
dziecko mieszka, natomiast gmina kontroluje spełnianie obowiązku nauki przez młodzież
zamieszkałą na terenie tej gminy. W tym celu dyrektorzy szkół podstawowych i gimnazjów
oraz gminy prowadzą odpowiednio ewidencję spełniania obowiązku szkolnego oraz
obowiązku nauki (art. 19 ust. 1 pkt 2 ustawy o systemie oświaty). Jednocześnie w myśl art. 19
ust. 2 ustawy o systemie oświaty, wójt gminy (burmistrz, prezydent miasta) współdziała z
dyrektorami publicznych szkół podstawowych i gimnazjów na obszarze gminy w związku
z przekazywaniem im informacji o aktualnym stanie i zmianach w ewidencji dzieci
i młodzieży w wieku 3 – 18 lat. Innymi słowy, należy zauważyć, że obecnie dane
indywidualne o uczniach są gromadzone przez poszczególne szkoły podstawowe i gimnazja
oraz gminy w celu kontrolowania spełniania obowiązku szkolnego i obowiązku nauki.
Jednocześnie w obecnym SIO są gromadzone dane zbiorcze dotyczące spełniania przez
uczniów obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego i
obowiązku nauki.
Rozwiązanie, jakie przewiduje się w nowym SIO, będzie polegało na umożliwieniu
wykorzystywania, zgromadzonych w bazie danych SIO danych identyfikacyjnych i danych
dziedzinowych uczniów – do celów kontrolowania i egzekwowania spełniania przez dzieci
i młodzież obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego
i obowiązku nauki. Stosowanie dotychczasowych metod identyfikowania dzieci i młodzieży
w celu kontroli spełniania wymienionych obowiązków jest obecnie szczególnie trudne ze
względu na zmieniającą się sytuację społeczno-gospodarczą i związany z nią wzrost migracji
ludności.
W związku z powyższym, w art. 56 projektowanej ustawy, proponuje się stworzenie
szczególnych mechanizmów przetwarzania danych zgromadzonych w bazie danych SIO.
Sprawdzenie, czy wszystkie osoby objęte obowiązkiem rocznego przygotowania
przedszkolnego, obowiązkiem szkolnym i obowiązkiem nauki, realizują te obowiązki, będzie
następowało w drodze porównania danych osób w wieku 5 – 18 lat, zgromadzonych w
zbiorze PESEL z danymi identyfikacyjnymi dzieci i młodzieży, zgromadzonymi w SIO.
Sprawdzenie danych będzie realizowane poprzez przekazanie powyższych danych z bazy
danych SIO do zbioru PESEL. W następstwie porównania wyżej wymienionych zbiorów, do
bazy danych SIO, ze zbioru PESEL, zostanie przekazana informacja zawierająca numery

66

PESEL uczniów, obowiązanych do spełniania wyżej wymienionych obowiązków, a odnośnie
do których w danym roku szkolnym w bazie danych SIO brak jest informacji o sposobie ich
spełniania.
Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty obliguje odpowiednio
dyrektorów szkół podstawowych w zakresie kontroli obowiązku rocznego przygotowania
przedszkolnego, dyrektorów szkół podstawowych i gimnazjów w zakresie kontroli obowiązku
szkolnego oraz gminy w zakresie kontroli spełniania obowiązku nauki, zgodnie z
właściwością określoną w art. 19 ust. 1 ustawy do podjęcia czynności zmierzających do
ustalenia formy spełniania przez dzieci i młodzież wymienionych obowiązków. W wyniku
powziętych ustaleń, do bazy danych SIO powinna zostać przekazana informacja, co do
sposobu spełniania przez te osoby wymienionych obowiązków (zgodnie z odpowiednio art.
16 ust. 5a pkt 2 – 4, ust. 5b i 5c ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty), bądź
informacja o
przyczynach niespełnienia tych obowiązków. Obowiązek przekazania
powyższych informacji do bazy danych SIO regulują przepisy art. 21 – 23.

V. 2. 1. f) pozyskiwanie danych w związku z organizowaniem przyjmowania do szkół
ponadgimnazjalnych (art. 57)
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 20 lutego 2004 r.
w sprawie warunków i trybu przyjmowania uczniów do szkół publicznych oraz przechodzenia
z jednych typów szkół do innych (Dz. U. Nr 26, poz. 232, z późn. zm.) nakłada na szkoły
liczne obowiązki w zakresie organizowania i przeprowadzania naboru i rekrutacji do szkół.
W nowym SIO przewiduje się stworzenie możliwości pozyskiwania, na wniosek
jednostki samorządu terytorialnego, danych z bazy danych SIO oraz danych ze zbioru
PESEL, za pośrednictwem SIO, do celów rekrutacyjnych do szkół ponadgimnazjalnych. W
art. 57 ust. 1 projektu precyzyjnie określa się zakres przedmiotowy danych, jakie mogą być
pozyskiwane, natomiast w art. 57 ust. 2 – 5 wprowadza się mechanizm współpracy SIO z
jednostkami samorządu terytorialnego w zakresie organizowania rekrutacji do szkół
ponadgimnazjalnych. Stworzona zostanie możliwość udostępnienia z bazy danych SIO
danych uczniów, którzy przekazali jednostce samorządu terytorialnego swoje dane
indentyfikacyjne wraz ze zgodą rodzica (prawnego opiekuna) na pozyskanie danych z bazy
danych SIO do celów rekrutacyjnych. Dane do celów rekrutacji zostaną przekazane do
lokalnych baz danych SIO prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego.

67


V. 2. 1. g) pozyskiwanie danych w związku z zatrudnieniem nauczyciela (art. 58 ust. 1
i art. 60)
W nowym SIO przewiduje się wprowadzenie swoistego ułatwienia organizacyjnego
dla dyrektora szkoły, placówki oświatowej lub innej jednostki wykonującej zadania z zakresu
oświaty, zatrudniającej osoby na stanowiskach wymagających kwalifikacji pedagogicznych,
w zakresie możliwości pozyskiwania z bazy danych SIO określonych danych o nauczycielach
(art. 58). Uwzględniając, że w ramach procedury nawiązywania stosunku pracy, na podstawie
art. 221 Kodeksu pracy, dyrektor szkoły, placówki oświatowej lub jednostki wykonującej
zadania z zakresu oświaty, jako pracodawca ma prawo żądać od osoby ubiegającej się
o zatrudnienie na stanowisku nauczyciela podania określonych danych osobowych, w nowym
SIO wprowadza się możliwość pozyskania takich danych bezpośrednio z bazy danych SIO.
Przekazując do zbioru danych o nauczycielach w bazie danych SIO dane identyfikacyjne
zatrudnianego nauczyciela wraz z oświadczeniem o wyrażeniu przez nauczyciela zgody na
pozyskanie jego danych, o którym mowa w art. 60 ust. 1 projektowanej ustawy, dyrektor
szkoły, placówki oświatowej lub jednostki wykonującej zadania z zakresu oświaty będzie
miał możliwość pozyskania, za pośrednictwem SIO, określonych danych ze zbioru PESEL
(tj. takich danych, jak drugie imię lub imiona, data i miejsce urodzenia, płeć, obywatelstwo –
art. 58 ust. 1 pkt 1 i art. 60 ust. 1 projektu). Natomiast w sytuacji, gdy nauczyciel był już
poprzednio zatrudniony, a w związku z tym jego dane zostały już zgromadzone w bazie
danych SIO, dyrektor szkoły, placówki oświatowej lub jednostki wykonującej zadania
z zakresu oświaty, nawiązującej z tym nauczycielem kolejny stosunek pracy, będzie miał
ponadto możliwość pozyskania określonego zestawu danych dziedzinowych nauczyciela
z bazy danych SIO (zakres tych danych określa art. 58 ust. 1 pkt 2 i art. 59 pkt 2).

V. 2. 1. h) pozyskiwanie danych w związku z ubieganiem się nauczyciela o wpis do ewidencji
egzaminatorów, o której mowa w art. 9c ust. 2 pkt 7 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o
systemie oświaty (art. 58 ust. 2)
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 kwietnia 2009 r. w sprawie
ramowego programu szkolenia dla kandydatów na egzaminatorów, sposobu prowadzenia
ewidencji egzaminatorów oraz trybu wpisywania i skreślania egzaminatorów z ewidencji (Dz.
U. Nr 70, poz. 600) nakłada na osobę ubiegającą się o wpis do ewidencji egzaminatorów
obowiązek złożenia do okręgowej komisji egzaminacyjnej, właściwej ze względu na miejsce

68

zamieszkania kandydata, wniosku zawierającego m.in. imię (imiona) i nazwisko, datę i
miejsce urodzenia, numer PESEL, jeśli został nadany, adres zamieszkania i adres do
korespondencji, nazwę i
adres miejsca pracy. Do wniosku dołącza się dokumenty
potwierdzające posiadanie wymaganych kwalifikacji oraz stażu pracy. Na podstawie danych
zawartych we wniosku, po spełnieniu wymagań i warunków, o których mowa w art. 9c ust. 3
lub 4 ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty, dokonuje się wpisu do ewidencji
egzaminatorów, która jest prowadzona w formie elektronicznej bazy danych (§ 5 i 7
przywoływanego rozporządzenia).
Projektowana ustawa w art. 58 ust. 2 przewiduje możliwość pozyskania przez
okręgowe komisje egzaminacyjne, na potrzeby tworzenia ewidencji egzaminatorów, danych
zgromadzonych w zbiorach danych nauczycieli w bazie danych SIO. Pozyskanie danych z
bazy danych SIO istotnie poprawi wiarygodność danych dotyczących nauczycieli wpisanych
na listę egzaminatorów.

V. 2. 1. i) pozyskiwanie danych w związku z ubieganiem się nauczyciela o wpis na
prowadzoną przez ministra listę rzeczoznawców albo listę ekspertów (art. 58 ust. 3 i 4)

Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania prowadzi listę rzeczoznawców do
spraw podręczników, w tym podręczników pomocniczych, przeznaczonych do kształcenia
ogólnego. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 czerwca 2009 r. w sprawie
dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów
nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników (Dz. U. Nr 89, poz. 730), w
§ 18 i 19 określa wymagania, jakie musi spełnić osoba ubiegająca się o wpisanie na listę
rzeczoznawców oraz dokumenty, jakie należy przedłożyć w związku ze złożeniem wniosku o
wpisanie na listę rzeczoznawców. Pozyskiwanie z bazy danych SIO danych dotyczących
nauczycieli ubiegających się o wpis na listę rzeczoznawców umożliwi uzyskanie rzetelnych
danych w celu tworzenia list rzeczoznawców, które są podawane do publicznej wiadomości
na stronie internetowej Ministerstwa Edukacji Narodowej.
Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania prowadzi ponadto listę ekspertów
wchodzących w skład komisji egzaminacyjnych i kwalifikacyjnych dla nauczycieli
ubiegających się o awans na stopień zawodowy. Rozporządzenie Ministra Edukacji
Narodowej i Sportu z dnia 31 maja 2005 r. w sprawie ramowego programu szkolenia

69

kandydatów na ekspertów wchodzących w skład komisji egzaminacyjnych i kwalifikacyjnych
dla nauczycieli ubiegających się o awans na stopień zawodowy, sposobu prowadzenia listy
ekspertów oraz trybu wpisywania i skreślania ekspertów z listy (Dz. U. Nr 104, poz. 873)
określa zakres danych zawartych we wniosku o wpis na listę ekspertów oraz zakres danych
objętych wpisem na listę. Projektowana ustawa przewiduje możliwość pozyskania danych,
w zakresie wynikającym z wyżej wymienionego rozporządzenia, ze zbiorów danych
nauczycieli zgromadzonych w bazie danych SIO do celów prowadzenia listy ekspertów.

V. 2. 1. j) pozyskiwanie danych w związku z prowadzeniem obsługi ekonomiczno-
administracyjnej szkół i placówek oświatowych (art. 59 i art. 60)
Zgodnie z art. 5 ust. 9 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, w celu
zapewnienia warunków działania szkoły lub placówki oświatowej, w tym bezpiecznych i
higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki, wykonywania remontów obiektów
szkolnych oraz zadań inwestycyjnych w tym zakresie, zapewnienia obsługi administracyjnej,
finansowej, w tym w zakresie wykonywania czynności, o których mowa w art. 4 ust. 3 pkt 2 –
6 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694, z
późn. zm.), i
obsługi organizacyjnej szkoły lub placówki oraz w celu zapewnienia
wyposażenia szkoły lub placówki w pomoce dydaktyczne i sprzęt niezbędny do pełnej
realizacji programów nauczania, programów wychowawczych, przeprowadzania
sprawdzianów i egzaminów oraz wykonywania innych zadań statutowych – organy
prowadzące szkoły i placówki mogą tworzyć jednostki obsługi ekonomiczno-administracyjnej
szkół i placówek lub organizować wspólną obsługę administracyjną, finansową i
organizacyjną prowadzonych szkół i placówek.
W związku z powyższym, w projektowanej ustawie przewiduje się możliwość
pozyskania – do lokalnych baz danych jednostek samorządu terytorialnego i jednostek obsługi
ekonomiczno-administracyjnej szkół i placówek oświatowych – danych ze zbiorów danych
nauczycieli w bazie danych SIO, na potrzeby prowadzenia obsługi księgowej i naliczania
wynagrodzeń dla nauczycieli. Uzyskanie niezbędnych danych z bazy danych SIO usprawni
proces naliczania wynagrodzeń dla nauczycieli. Podkreślić jednocześnie należy, że zgodnie z
art. 60 projektowanej ustawy, pozyskanie danych ze zbioru danych nauczycieli w bazie
danych SIO wymaga pisemnej zgody nauczyciela, którego te dane dotyczą.


70