Rządowy projekt ustawy o systemie informacji oświatowej

pominięciem czynników indywidualnych, takich jak zdolności uczniów i społecznych, takich
jak charakterystyka środowiska, z którego uczeń się wywodzi.
Ocena jakości kształcenia na podstawie analiz danych dziedzinowych uczniów
związanych ze sprawdzianem i egzaminami, o których mowa w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia
7 września 1991 r. o systemie oświaty zostanie wzbogacona o wnioski wynikające z analizy
danych dziedzinowych dotyczących egzaminów eksternistycznych przeprowadzanych przez
okręgowe komisje egzaminacyjne, a także danych dziedzinowych w związku z egzaminami
na tytuły czeladnika i mistrza w zawodzie przeprowadzanymi przez izby rzemieślnicze, jak
również danych dziedzinowych związanych z uzyskiwaniem i uzupełnianiem przez osoby
dorosłe wiedzy ogólnej, umiejętności i
kwalifikacji zawodowych. W ten sposób
udokumentowana zostanie kompletna ścieżka edukacyjna poszczególnych uczniów. Takie
rozwiązanie skutecznie umożliwi kompleksowe mierzenie efektywności kształcenia.
Należy również dodać, że dane o wynikach kształcenia, poprzez przetwarzanie
w bazie danych SIO, będą mogły być analizowane w kontekście szerokiego spektrum innych
danych zgromadzonych w bazie danych SIO, tj. np. danych o warunkach kształcenia w danej
szkole lub placówce oświatowej. W
rezultacie proponowane rozwiązanie umożliwi
wykorzystanie, do celów dokonywania analiz jakości kształcenia, danych o poszczególnych
uczniach dostępnych z jednego źródła w postaci bazy danych SIO.
Zgodnie z art. 22 ust. 2 pkt 11 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, do
kompetencji regulacyjnych ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania należy
określanie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w szkołach
i placówkach. Należy zauważyć, że przekazywanie do bazy danych SIO, przez poradnie
psychologiczno-pedagogiczne, w tym poradnie specjalistyczne, danych jednostkowych o
warunkach materialnych i finansowych prowadzenia poradni (art. 8 pkt 1 projektu), jak
również danych o sporządzonych przez poradnię rodzajach diagnoz, a także o wydanych
opiniach i orzeczeniach, o których mowa w art. 71b ust. 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o
systemie oświaty, oraz o rodzajach zajęć organizowanych przez poradnię, w których uczeń
uczestniczy (art. 18 pkt 4), ma przede wszystkim umożliwić sporządzanie rzetelnych
raportów, opartych na wynikach operacji analitycznych na danych jednostkowych
odpersonalizowanych, oceniających stan warunków zaspokajania potrzeb rozwojowych
i
edukacyjnych uczniów oraz efekty, prowadzonej w takich warunkach, pomocy
psychologiczno-pedagogicznej. Należy podkreślić, że podstawą podejmowania skutecznych
działań, mających na celu wspomaganie rozwoju uczniów i poprawę efektywności uczenia

41

się, mogą być jedynie rzetelne i kompletne dane dotyczące całego kraju. Raporty,
sporządzone w wyniku operacji na takich danych, będą mogły być z kolei wykorzystywane
do prowadzenia szerszych analiz, związanych z nadzorowaniem i koordynowaniem nadzoru
pedagogicznego na terenie kraju w sferze analizowania i oceniania efektów działalności
dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej szkół i placówek oświatowych.
Baza danych SIO stanie się zatem skutecznym narzędziem dla wykonywania przez
ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania kompetencji, o których mowa w art. 35
ust. 1 pkt 2 w związku z art. 33 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie
oświaty, dotyczących nadzorowania i koordynowania nadzoru pedagogicznego na terenie
kraju w zakresie analizowania i oceniania efektów działalności dydaktycznej, wychowawczej
i opiekuńczej szkół i placówek oświatowych.

III. 2. 3. h) dane dziedzinowe dotyczące spełniania obowiązku rocznego przygotowania
przedszkolnego, obowiązku szkolnego oraz obowiązku nauki (art. 13 pkt 2 i pkt 4, art. 14
pkt 13, art. 21 – 22 i art. 23 pkt 1-3)
Zgodnie z art. 70 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej nauka jest obowiązkowa
do 18 roku życia. Sposób wykonywania tego obowiązku określa ustawa z dnia 7 września
1991 r. o systemie oświaty (rozdział 2). Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty
określa formy spełniania obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku
szkolnego oraz obowiązku nauki, a także nakłada na określone podmioty zobowiązania
związane z kontrolowaniem spełniania tych obowiązków. Szczególne obowiązki dotyczą
zatem rodziców (prawnych opiekunów), dyrektorów publicznych i niepublicznych szkół i
placówek oświatowych, osób prawnych lub fizycznych prowadzących działalność oświatową
umożliwiającą spełnianie obowiązku nauki, pracodawców, u których realizowane jest
przygotowanie zawodowe oraz wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) w zakresie
zapewnienia warunków do realizacji wyżej wymienionych obowiązków oraz kontroli ich
spełniania. Zgodnie z art. 33 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty
przestrzeganie przepisów dotyczących spełniania obowiązku szkolnego i obowiązku nauki
jest przedmiotem nadzoru pedagogicznego. Obowiązkiem ministra właściwego do spraw
oświaty i wychowania, wynikającym z art. 35 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r.
o systemie oświaty, jest sprawowanie nadzoru nad realizacją powyższych zadań. Dane
zgromadzone w SIO będą służyły w szczególności nadzorowaniu dopełnienia czynności

42

związanych ze zgłoszeniem dziecka do szkoły, o których mowa w art. 18 ust. 1 pkt 1 ustawy z
dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty.
Gromadzenie danych w zakresie spełniania obowiązku rocznego przygotowania
przedszkolnego, obowiązku szkolnego oraz obowiązku nauki nabiera szczególnego znaczenia
w kontekście zniesienia od dnia 1 stycznia 2014 r. obowiązku meldunkowego oraz rejestrów
mieszkańców na podstawie ustawy z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności.
Posiadanie przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania wyżej wymienionych
danych oraz zastosowanie określonego w art. 56 projektu mechanizmu porównania zbiorów
SIO ze zbiorami PESEL dotyczących dzieci i młodzieży w wieku 5-18 lat, pozwoli na ocenę
poziomu realizacji tych obowiązków w skali kraju. Należy przewidywać, że zasoby bazy
danych SIO w tym zakresie staną się w ten sposób podstawą dla przyszłych mechanizmów
kontroli spełniania obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku
szkolnego i obowiązku nauki, jakie powinny znaleźć się w ustawie o systemie oświaty w
związku ze zmianami, jakie nastąpią w przepisach o ewidencji ludności od dnia 1 stycznia
2014 r.
Dane dotyczące spełniania obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego,
obowiązku szkolnego oraz obowiązku nauki posłużą m.in. do opracowania wskaźników
upowszechnienia wychowania przedszkolnego oraz nauczania na wszystkich etapach
edukacyjnych. Ponadto wyniki analiz dotyczących sposobów spełniania obowiązków oraz
przyczyn jego niespełnienia posłużą do podejmowania odpowiednich decyzji regulacyjnych w
tym zakresie.
Obowiązek gromadzenia danych dotyczących spełniania obowiązku rocznego
przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki wynika również z
programu badań statystycznych statystyki publicznej, o którym mowa w art. 18 ustawy z dnia
29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej.

III. 2. 4. zakres danych dziedzinowych dotyczących nauczycieli (art. 29)
W nowym SIO, podobnie jak w obecnym, dane o nauczycielach będą gromadzone
w sposób jednostkowy, w formule opisu indywidualnego nauczyciela. Gromadzenie
i przetwarzanie w SIO danych jednostkowych (osobowych) nauczycieli jest uzasadnione
względami prowadzenia efektywnej polityki zatrudnienia w oświacie, w tym racjonalnym
planowaniem wydatków publicznych na wynagrodzenia, dokształcanie i
doskonalenie

43

zawodowe nauczycieli, a także względami wydajnego zarządzania procedurami zatrudniania
w oświacie, kierowania awansem zawodowym nauczycieli oraz nadawania nauczycielom
dodatkowych uprawnień (ekspert, egzaminator, rzeczoznawca do spraw podręczników).
Przewiduje się, że szeroki dostęp organów prowadzących szkoły i placówki oświatowe do
rzetelnych informacji, jakich będzie dostarczać baza danych SIO w postaci raportów
zawierających wyniki operacji analitycznych na danych jednostkowych
odpersonalizowanych, w istotny sposób usprawni wywiązywanie się organów prowadzących
szkoły z określonych zadań związanych z zarządzaniem, organizacją i nadzorem nad
działalnością szkół i placówek oświatowych, oraz z zarządzaniem kadrami w oświacie na
poziomie lokalnym, a w rezultacie umożliwi efektywne kreowanie polityki zatrudnienia na
każdym poziomie zarządzania oświatą.
Obecnie dane nauczycieli są przetwarzane w SIO w sposób uniemożliwiający
odczytanie numeru PESEL poza zbiorem danych prowadzonym przez szkołę. W praktyce
takie rozwiązanie utrudnia wykorzystywanie, przez dyrektorów szkół i
placówek
oświatowych, danych dotyczących nauczycieli do celów wykonywania określonych zadań
i planowania działań w zakresie zarządzania kadrami oraz w zakresie organizacji pracy
i polityki zatrudnienia. Nowe SIO ma zmienić ten stan rzeczy.
Należy podkreślić, że dane dziedzinowe dotyczące nauczycieli, takie jak
wykształcenie, przygotowanie pedagogiczne, posiadane kwalifikacje do nauczania, stopień
awansu zawodowego, ukończone formy dokształcania i doskonalenia zawodowego, wpis do
ewidencji egzaminatorów, wpis na listę rzeczoznawców, wpis na listę ekspertów, dodatkowe
uprawnienia w zakresie kultury fizycznej i sportu – są pozyskiwane z bazy danych SIO do
lokalnych baz danych SIO prowadzonych przez szkoły i placówki oświatowe, będące
pracodawcami dla nauczycieli, w następstwie zgody wyrażonej przez nauczyciela na piśmie,
o czym stanowi art. 60 projektu. Przetwarzanie powyższych danych osobowych nauczycieli
za ich zgodą jest odzwierciedleniem normy zawartej w art. 221 Kodeksu pracy. Zgodnie z tym
przepisem, powyższe dane osobowe pracownik udostępnia pracodawcy w celu zatrudnienia.
Zatem, na gruncie projektowanej ustawy, pracodawcom będą udostępniane dane osobowe
nauczycieli, za ich pisemną zgodą, za pośrednictwem SIO.


44

III. 2. 4. a) dane dziedzinowe o
wynagrodzeniach, wykształceniu, kwalifikacjach do
nauczania, awansie zawodowym (art. 29 ust. 1 pkt 1 lit a-c oraz i, pkt 2 lit. a-c oraz g, ust. 3
pkt 1 lit. a, pkt 2 lit. a)
W obszarze zadań i kompetencji organu prowadzącego szkołę i placówkę oświatową,
będącego jednostką samorządu terytorialnego, związanych z zapewnieniem wymaganej
wysokości wynagrodzeń nauczycieli, należy wyróżnić obowiązek corocznego
przeprowadzenia, na podstawie art. 30a ust. 1 i 4 ustawy – Karta Nauczyciela, analizy
poniesionych w poprzednim roku kalendarzowym wydatków na wynagrodzenia nauczycieli
oraz sporządzenia sprawozdania z
wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli na
poszczególnych stopniach awansu zawodowego w szkołach i placówkach prowadzonych
przez tę jednostkę samorządu terytorialnego. W przypadku nieosiągnięcia w roku
podlegającym analizie wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli, o których mowa w art.
30 ust. 3 ustawy – Karta Nauczyciela, powyższe sprawozdanie staje się podstawą do
wypłacania nauczycielom jednorazowego dodatku uzupełniającego. Jednocześnie na
podstawie art. 30a ust. 5 ustawy – Karta Nauczyciela, organ prowadzący szkołę przedkłada
powyższe sprawozdanie regionalnej izbie obrachunkowej, a także organowi stanowiącemu tej
jednostki samorządu terytorialnego, dyrektorom szkół prowadzonych przez tę jednostkę oraz
związkom zawodowym zrzeszającym nauczycieli. Regionalna izba obrachunkowa, na
podstawie tego sprawozdania, kontroluje osiągnięcie w poszczególnych jednostkach
samorządu terytorialnego wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli (art. 30b ustawy –
Karta Nauczyciela).
Rozwiązania nowego SIO umożliwią generowanie sprawozdań, o których mowa
w art. 30a ust. 4 ustawy – Karta Nauczyciela. Sprawozdania dotyczące wysokości średnich
wynagrodzeń będą opracowywane zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej
z dnia 13 stycznia 2010 r. w sprawie sposobu opracowywania sprawozdania z wysokości
średnich wynagrodzeń nauczycieli na poszczególnych stopniach awansu zawodowego
w szkołach prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 6 poz. 35).
Sprawozdania będą, więc uwzględniać stopnie awansu zawodowego nauczycieli
(z zastrzeżeniem, że stopień awansu zawodowego nauczyciela uwzględnia się według dnia
dokonania zmiany wysokości wynagrodzenia, o której mowa w art. 39 ust. 1 lub 1a ustawy -
Karty Nauczyciela) oraz wysokość średniego wynagrodzenia w okresach styczeń – sierpień
oraz wrzesień – grudzień. Dane, które będą gromadzone w bazie danych SIO, pozwolą
również na generowanie okresowych, cząstkowych sprawozdań, opracowanych na podstawie

45