Rządowy projekt ustawy o systemie informacji oświatowej

ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania nadzoru pedagogicznego (nad szkołami,
zespołami szkół i szkolnymi punktami konsultacyjnymi prowadzącymi kształcenie dzieci
obywateli polskich czasowo przebywających za granicą, oraz nad placówkami doskonalenia
nauczycieli o zasięgu ogólnokrajowym) oraz w celu nadzorowania przez ministra działalności
kuratorów oświaty.
Natomiast przekazywanie do bazy danych SIO, przez podmioty zobowiązane do
przekazywania danych do bazy danych SIO, inne niż szkoły i placówki oświatowe, informacji
o liczbie pracowników zatrudnionych w komórkach merytorycznych odpowiedzialnych za
zarządzanie i administrację oświatą (np. w urzędach gmin, kuratoriach oświaty, Centralnej
Komisji Egzaminacyjnej – art. 9 pkt 2 lit. b) – będzie miało istotne znaczenie dla poprawy
skuteczności zarządzania kadrami obsługującymi realizację zadań oświatowych na poziomie
krajowym i lokalnym. Powyższe dane – analizowane łącznie z danymi dotyczącymi liczby
nauczycieli i kosztów ich zatrudnienia w szkołach, placówkach oświatowych i innych
jednostkach wykonujących zadania z zakresu oświaty (w tym w zakładach poprawczych,
schroniskach dla nieletnich, rodzinnych ośrodkach diagnostyczno-konsultacyjnych,
publicznych placówkach opiekuńczo-wychowawczych oraz ośrodkach adopcyjno-
-opiekuńczych) na stanowiskach, na których wymagane są kwalifikacje pedagogiczne –
umożliwią uzyskanie pełnego obrazu kosztów i struktury zatrudnienia w oświacie,
a w konsekwencji staną się podstawą do podejmowania właściwych działań zmierzających do
poprawy efektywności organizacji pracy w oświacie w powiązaniu z optymalizacją kosztów.
Dane dziedzinowe dotyczące liczby pracowników zatrudnionych w komórkach
merytorycznych odpowiedzialnych za zarządzanie i administrację oświatą (art. 9 pkt 2), nie są
danymi osobowymi w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych
osobowych.

III. 2. 3. zakres danych dziedzinowych dotyczących uczniów (art. 12 – 26)

III. 2. 3. a) dane dziedzinowe niezbędne do podziału części oświatowej subwencji ogólnej
między poszczególne jednostki samorządu terytorialnego
Za celowością zmiany polegającej na gromadzeniu i przetwarzaniu w SIO danych
jednostkowych (osobowych) uczniów w pierwszym rzędzie przemawiają przepisy dotyczące
wydatkowania środków publicznych na realizację zadań oświatowych. Zgodnie z art. 28 ust. 1

26

ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, środki
niezbędne na realizację zadań oświatowych, w tym na wynagrodzenia nauczycieli oraz
utrzymanie szkół i placówek oświatowych, zagwarantowane są w dochodach budżetu
jednostki samorządu terytorialnego. Wielkość części oświatowej subwencji ogólnej dla
wszystkich jednostek samorządu terytorialnego ustala corocznie ustawa budżetowa, natomiast
minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, co roku określa sposób podziału części
oświatowej subwencji ogólnej między poszczególne jednostki samorządu terytorialnego.
Obecnie obowiązującą regulacją w tym zakresie jest rozporządzenie Ministra Edukacji
Narodowej z dnia 22 grudnia 2009 r. w sprawie sposobu podziału części oświatowej
subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2010 (Dz. U. Nr 222,
poz. 1756).
Powyższe rozporządzenie określa konstrukcję mechanizmu podziału części
oświatowej subwencji ogólnej. Zakłada się w nim, że wysokość poszczególnych kwot
składających się na część oświatową subwencji ogólnej dla każdej jednostki samorządu
terytorialnego jest ustalana za pomocą finansowego standardu A, w którym uwzględnia się,
w szczególności, takie dane, jak:
− typ szkół i rodzaj placówek,
− stopień awansu zawodowego nauczycieli zatrudnionych w szkołach i placówkach
prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego,
− liczbę uczniów uczących się w szkołach prowadzonych lub dotowanych przez daną
jednostkę samorządu terytorialnego, z uwzględnieniem uczniów z upośledzeniem
umysłowym w stopniu lekkim, z upośledzeniem umysłowym w stopniu
umiarkowanym lub znacznym, uczniów niewidomych i słabowidzących, uczniów
niesłyszących i słabosłyszących, z
niepełnosprawnością ruchową, z chorobami
przewlekłymi, z zaburzeniami psychicznymi, niedostosowanych społecznie,
z
zaburzeniami zachowania, zagrożonych uzależnieniem, zagrożonych
niedostosowaniem społecznym – wymagających stosowania specjalnej organizacji
nauki i metod pracy (na podstawie orzeczeń, o których mowa w art. 71b ust. 3 ustawy
z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty), dzieci i młodzieży z upośledzeniem
umysłowym w stopniu głębokim realizujących obowiązek szkolny lub obowiązek
nauki przez uczestnictwo w zajęciach rewalidacyjno-wychowawczych
organizowanych w
szkołach podstawowych i gimnazjach, dla uczniów
z niepełnosprawnościami sprzężonymi oraz z autyzmem, a także dzieci objętych

27

wczesnym wspomaganiem rozwoju (na podstawie opinii, o których mowa w art. 71b
ust. 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o
systemie oświaty), a także
niepełnosprawnych uczniów w oddziałach integracyjnych w szkołach podstawowych,
gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych,
− liczbę uczniów oddziałów i szkół dla mniejszości narodowych i etnicznych oraz
społeczności posługującej się językiem regionalnym, a także uczniów niebędących
obywatelami polskimi korzystających z dodatkowej, bezpłatnej nauki języka
polskiego,
− liczbę uczniów szkół ponadgimnazjalnych prowadzących kształcenie zawodowe, w
tym w związku z realizacją praktycznej nauki zawodu, a także uczniów liceów
profilowanych,
− liczbę uczniów objętych indywidualnym nauczaniem.
Należy podkreślić, że od 2007 r. źródłem danych o uczniach (a od 2009 r. również
o nauczycielach) dla corocznego dokonania podziału części oświatowej subwencji ogólnej są
dane z SIO. Wobec powyższego, odstąpienie od obecnej zasady gromadzenia w SIO danych
zbiorczych na rzecz zasady gromadzenia danych jednostkowych będzie stanowiło mechanizm
gwarantujący, że część oświatowa subwencji ogólnej powiązana z danym uczniem publicznej
lub niepublicznej szkoły lub placówki oświatowej (w zakresie dotowania) jest kierowana do
właściwej jednostki samorządu terytorialnego, w precyzyjnie ustalonej wysokości,
odpowiedniej dla efektywnego zrealizowania przez daną jednostkę samorządu terytorialnego
zadań oświatowych w danym roku budżetowym (w tym zadań dotowania publicznych oraz
niepublicznych szkół i placówek oświatowych, realizujących zadania szkolne i pozaszkolne,
prowadzonych przez osoby prawne inne niż jednostki samorządu terytorialnego oraz przez
osoby fizyczne).

– dane o opiniach i orzeczeniach, o których mowa w art. 71b ust. 3 – 3b ustawy z dnia
7 września 1991 r. o systemie oświaty (art. 12, art. 13 pkt 7 i 8, art. 14 pkt 2, 3, 14 i 24
i art. 16 i 18)
Ponieważ w algorytmie podziału części oświatowej subwencji ogólnej uwzględnia się
w sposób specjalny kwoty na kształcenie uczniów posiadających opinie lub orzeczenia, o
których mowa w art. 71b ust. 3 – 3b ustawy o systemie oświaty, wydane przez poradnie
psychologiczno-pedagogiczne, gromadzenie w SIO danych jednostkowych o takich opiniach i

28

orzeczeniach będzie gwarantowało, że jednostki samorządu terytorialnego otrzymają środki
finansowe w wysokości umożliwiającej stworzenie odpowiednich warunków nauki i opieki
dla tych uczniów.
Należy podkreślić, że korzystanie z pomocy psychologiczno-pedagogicznej
w poradniach, szkołach i placówkach jest wynikiem dobrowolnej decyzji rodziców (prawnych
opiekunów) ucznia. Gromadzenie, przechowywanie i przetwarzanie obecnie w szkołach i
placówkach oświatowych danych tzw. wrażliwych, dotyczących stanu zdrowia ucznia oraz
danych wynikających z orzeczeń i opinii, o których mowa w art. 71b ust. 3 – 3b ustawy z dnia
7 września 1991 r. o systemie oświaty, jest zatem następstwem dobrowolnej decyzji rodziców
(prawnych opiekunów) związanej z korzystaniem z pomocy psychologiczno-pedagogicznej w
poradni psychologiczno-pedagogicznej, w szkole lub placówce, lub związanej z wystąpieniem
na podstawie art. 71b ust. 5 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, do
właściwego starosty z wnioskiem o zapewnienie uczniowi odpowiedniej formy kształcenia,
z uwzględnieniem rodzaju niepełnosprawności ucznia. Gromadzenie, przechowywanie i
przetwarzanie powyższych danych w szkołach i placówkach oświatowych obecnie odbywa
się w sposób określony w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia
19 lutego 2002 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i
placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz
rodzajów tej dokumentacji (Dz. U. Nr 23, poz. 225, z późn. zm.). Zgodnie z § 19 tego
rozporządzenia, przedszkola, szkoły i
placówki mają obowiązek gromadzenia, w
indywidualnej teczce, dla każdego ucznia objętego pomocą psychologiczno-pedagogiczną,
dokumentacji badań i czynności uzupełniających prowadzonych z uczniem w szczególności
przez pedagoga, psychologa, logopedę, doradcę zawodowego i lekarza.
Rozwiązanie proponowane w związku z projektowanymi zasadami działania nowego
SIO zakłada, że poradnie psychologiczno-pedagogiczne, w tym poradnie specjalistyczne,
będą wprowadzały do zbioru danych o uczniach informację o wydaniu opinii o potrzebie
wczesnego wspomagania rozwoju dziecka lub orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego,
wraz z określeniem przyczyny ich wydania (rodzaj niepełnosprawności dziecka, w tym
stopień upośledzenia umysłowego, lub niedostosowanie społeczne, wymagające stosowania
specjalnej organizacji nauki i metod pracy; w przypadku niepełnosprawności sprzężonej –
wskazane współwystępujące niepełnosprawności). W przypadku gdy rodzice (prawni
opiekunowie) ucznia, w odniesieniu do którego zostało wydane orzeczenie lub opinia,
wystąpią, na podstawie art. 71b ust. 5 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, do

29

starosty z wnioskiem o skierowanie ucznia do odpowiedniej formy kształcenia, a następnie
przedłożą w szkole lub placówce oświatowej orzeczenie lub opinię, wówczas ta szkoła lub
placówka oświatowa, na podstawie niniejszej ustawy, będzie uprawniona do pozyskania ze
zbioru danych o uczniach informacji dotyczącej przyczyny wydania orzeczenia lub opinii
(tj. informację o potrzebie kształcenia specjalnego ze względu na określony w tym orzeczeniu
lub opinii rodzaj niepełnosprawności lub niedostosowanie społeczne). Należy podkreślić, że
szkoła lub placówka oświatowa nie będzie mogła pozyskać danych wynikających z
orzeczenia lub opinii, jeżeli rodzice nie podejmą decyzji odnośnie do rozpoczęcia kształcenia
ich dziecka w trybie specjalnym.
Powyższe rozwiązanie spowoduje, że w bazie danych SIO znajdą się rzetelne
informacje o
liczbie uczniów, których kształcenie wymaga poniesienia szczególnych
wydatków ze środków publicznych. Dana szkoła lub placówka oświatowa, przez pozyskanie
ze zbioru danych o uczniach informacji o przyczynie wydania orzeczenia lub opinii,
potwierdza bowiem, że w tej szkole lub placówce realizowane są wobec ucznia działania
edukacyjne i opiekuńcze, wymagające określonych, szczególnych wydatków ze środków
publicznych. W konsekwencji wyeliminowane zostaną błędy obecnego SIO wynikające z
dowolnego i niepoprawnego interpretowania przez szkoły i placówki oświatowe treści opinii i
orzeczeń, a następnie wprowadzania do SIO powstałych w ten sposób niepoprawnych
informacji. Należy zatem podkreślić, że przedmiotowe dane mają fundamentalne znaczenie
dla prawidłowego finansowania zadań oświatowych w poszczególnych jednostkach
samorządu terytorialnego.

– dane o uczestniczeniu w nauce języka mniejszości narodowej, etnicznej lub języka
regionalnego (art. 13 pkt 10 oraz art. 14 pkt 3 i 16) oraz o korzystaniu z dodatkowej
bezpłatnej nauki języka polskiego oraz nauki języka kraju pochodzenia (art. 14 pkt 12)
Zgodnie z ustawą z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych
oraz o języku regionalnym (Dz. U. Nr 17, poz. 141 i Nr 62, poz. 550 oraz z 2009 r. Nr 31,
poz. 206 i Nr 157, poz. 1241), zasady i tryb realizowania przez uczniów należących do
mniejszości narodowych i etnicznych prawa do nauki języka mniejszości lub w języku
mniejszości albo języka regionalnego, a także prawa tych osób do nauki historii i kultury
mniejszości – określa ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty. Ustawa ta
w art. 13 ust. 2 przewiduje m.in., że nauka języka mniejszości albo języka regionalnego oraz
nauka własnej historii i kultury może być prowadzona w osobnych grupach, oddziałach lub

30