Poselski projekt ustawy o spółdzielniach

40
zasady przeprowadzania postępowania kwalifikacyjnego przez Państwową Komisję
Kwalifikacyjną i Odpowiedzialno ci Zawodowej w celu nadania uprawnień
lustracyjnych.

16. Przepisy o łączeniu się spółdzielni nie zawierają istotnych zmian w
porównaniu z obecnie obowiązującym prawem spółdzielczym. Utrzymuje się
mianowicie dotychczasową konstrukcję połączenia spółdzielni jako przejęcia
(inkorporacji) jednej spółdzielni przez drugą. W związku z zasadniczymi
wątpliwo ciami dotyczącymi celowo ci okre lania „daty połączenia” i „dnia
połączenia” (art. 97 pkt 3 oraz art. 98 § 1 i 2 Prawa spółdzielczego) proponuje się
skre lenie stosownych regulacji w tym zakresie.

17. W przepisach o podziale spółdzielni nie proponuje się adnych istotnych
zmian. Takie zmiany zostały bowiem ju wprowadzone przez ustawę o spółdzielniach
mieszkaniowych (art. 108 i 108a Prawa spółdzielczego oraz art. 78 i 79 projektu).
18.
Równie przepisy Prawa spółdzielczego o likwidacji spółdzielni nie
wymagają obecnie istotnych zmian, skoro budzący szczególne wątpliwo ci art. 125 §
5 Prawa spółdzielczego, dotyczący problemu podzielno ci majątku likwidowanej
spółdzielni, został ju zmieniony przez ustawę o spółdzielniach mieszkaniowych (zob.
art. 95 § 5-8 projektu).

19. Przepisy dotyczące upadło ci spółdzielni wymagają pełnej synchronizacji z
przepisami prawa upadło ciowego i naprawczego. W związku z tym proponuje się w
tym zakresie przede wszystkim zmianę, zgodnie z którą przesłanki ogłoszenia
upadło ci byłyby takie same, jak w odniesieniu do innych przedsiębiorców.
20.
Obowiązujące przepisy o związkach spółdzielczych nie wymagają
większych zmian. Utrzymuje się zatem w szczególno ci zasadę fakultatywnego
zrzeszania się spółdzielni w takich związkach oraz mo liwo ć tworzenia tzw.
jednoramiennych związków spółdzielczych jako związków rewizyjnych.
21. Zdecydowanie wadliwe są przepisy Prawa spółdzielczego o Krajowym
Samorządzie Spółdzielczym (art. 258 - 266), obejmującym zwoływany co 4 lata
Kongres Spółdzielczo ci oraz Krajową Radę Spółdzielczą. Wspomniana ocena
odnosi się przy tym zarówno do samej koncepcji Krajowego Samorządu
Spółdzielczego, jak i do nieudanej pod względem legislacyjnym konstrukcji
obowiązujących przepisów. W szczególno ci nieprawidłowe jest rozwiązanie, e
Krajowa Rada Spółdzielcza, reprezentująca polski ruch spółdzielczy w kraju i za
granicą, nie ma charakteru korporacyjnego, skoro nikogo nie zrzesza (chocia

41
obligatoryjnie obecnie wszystkie spółdzielnie ponoszą koszty utrzymania KRS).
Zdecydowanie bardziej poprawna jest proponowana w projekcie ustawy koncepcja
Rady Spółdzielczej jako organizacji korporacyjnej, utworzonej stosownie do szóstej
zasady spółdzielczej Międzynarodowego Związku Spółdzielczego.
22. Projekt ustawy zawiera, podobnie jak obecnie obowiązujące Prawo
spółdzielcze, przepisy dotyczące odpowiedzialno ci karnej członków zarządów, rad
nadzorczych i likwidatorów spółdzielni.


Projektowana ustawa spowoduje skutki finansowe dla bud etu Państwa
związane z funkcjonowaniem Państwowej Komisji Kwalifikacyjnej i
Odpowiedzialno ci Zawodowej.

Projektowana ustawa pozostaje bez związku z prawem europejskim.

Warszawa, 19 października 2010 r.
BAS-WAPEiM-1729/10

Pan
Grzegorz Schetyna
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej

Opinia prawna
w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej poselskiego projektu
ustawy o spółdzielniach (przedstawiciel wnioskodawców: poseł Lidia
Staroń)
Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2009 r. Nr 5, poz.
47, ze zmianami) sporządza się następującą opinię:

1. Przedmiot projektu ustawy
Projekt ustawy reguluje kwestie dotyczące zakładania, organizacji i
działalności spółdzielni. Projektowana ustawa ma określać prawa i obowiązki
członków spółdzielni a także zasady: działania organów, gospodarki, lustracji,
przekształceń organizacyjnych oraz ustania spółdzielni. W projekcie określa się
również zasady powoływania i organizacji związków spółdzielczych oraz
Krajowej Rady Spółdzielczej, a także zasady nadzoru nad spółdzielniami i
związkami spółdzielczymi. Artykuł 1 § 4 projektu przewiduje, że jeżeli
spółdzielnia prowadzi działalność społecznie użyteczną, a jej działalność
gospodarcza ma charakter niezarobkowy, to może być organizacja pożytku
publicznego w rozumieniu przepisów o działalności pożytku publicznego i
wolontariacie.
Proponowana ustawa ma wejść w życie z dniem 1 stycznia 2011 r.

2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem ustawy
Ze względu na przedmiot projektu ustawy należy wskazać artykuły 107 i
108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TfUE) dotyczące zasad
przyznawania pomocy przez państwo.

3. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa
Unii Europejskiej
3.1. Artykuł 1 § 2 projektu wskazuje, że celem działania spółdzielni jest
dążenie do podniesienia poziomu życia członków i ich rodzin przez
prowadzenie działalności gospodarczej. Działalność taka może mieć charakter
niezarobkowy. Zgodnie z proponowanym art. 1 § 4 projektu w przypadku, gdy
spółdzielnia prowadzi działalność społecznie użyteczną, a jej działalność
gospodarcza ma charakter niezarobkowy to może być organizacją pożytku
publicznego w rozumieniu ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności
pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2003 r. Nr 96, poz. 873, ze
zmianami; dalej: udpp)1. Artykuł 24 ust. 1 udpp przewiduje zwolnienie
organizacji pożytku publicznego z podatku dochodowego od osób prawnych,
podatku od nieruchomości, podatku od czynności cywilnoprawnych, opłaty
skarbowej i opłat sądowych w odniesieniu do prowadzonej przez nią
działalności pożytku publicznego. Z przepisów art. 1 § 4 projektowanej ustawy
w zw. z art. 24 ust. 1 udpp wynika, że spółdzielnia prowadząca działalność
pożytku publicznego w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy będzie zwolniona z
podatków i opłat wymienionych w tym artykule. Zgodnie z art. 3 ust. 1 udpp
działalność pożytku publicznego to działalność społecznie użyteczna,
prowadzona w sferze zadań publicznych, określonych w art. 4 ust. 1 udpp. Sfera
zadań publicznych określona w art. 4 § 1 udpp obejmuje bardzo szeroki zakres
działań wykonywanych również przez podmioty gospodarcze w ramach
prowadzonej przez nie działalności gospodarczej. Ponadto, spółdzielnie, jako
organizacje pożytku publicznego, będą mogły otrzymywać środki finansowe
pochodzące z 1% podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art.
27 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.2 Dodatkowo,
zgodnie z art. 24 ust. 2 udpp organizacja pożytku publicznego może, na
zasadach określonych w odrębnych przepisach, nabywać na szczególnych
warunkach prawo użytkowania nieruchomości będących własnością Skarbu
Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego.
3.2. Możliwość uznania spółdzielni za organizacje pożytku publicznego i
wynikające stąd zwolnienia z podatków i opłat należy ocenić z punktu widzenia
zgodności proponowanej regulacji z unijnymi regułami konkurencji, w
szczególności zasadami udzielania pomocy przez państwo. Artykuł 107 ust. 1
TfUE stanowi, że wszelka pomoc przyznawana przez państwa członkowskie lub
przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub
grozi zakłóceniem konkurencji przez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom
lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna z rynkiem wewnętrznym w
zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między państwami
członkowskimi. Za pomoc w rozumieniu art. 107 ust. 1 TfUE Trybunał
Sprawiedliwości Unii Europejskiej uznaje także środek, na podstawie którego
władze publiczne przyznają niektórym przedsiębiorstwom zwolnienie
podatkowe, które choć nie obejmuje przekazania środków państwowych stawia
beneficjentów zwolnienia w korzystniejszej sytuacji podatkowej w stosunku do
pozostałych podatników.3

1 Należy zwrócić uwagę, że
2 Zgodnie z art. 27 ust. 2 ustawy otrzymane przez organizację pożytku publicznego środki finansowe pochodzące
z 1% podatku dochodowego od osób fizycznych mogą być wykorzystane wyłącznie na prowadzenie działalności
pożytku publicznego.
3 Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 15 marca 1994 r. w sprawie C–387/92 Banco de Crédito Industrial
SA, ECR 1994, str. I–877.

2
Użyte w art. 107 ust. 1 TfUE pojęcie „przedsiębiorstwo” jest rozumiane
szeroko w unijnym prawie konkurencji. Za przedsiębiorstwo uznawana jest
każda jednostka zaangażowana w działalność gospodarczą, niezależnie od jej
formy organizacyjnej i prawnej oraz źródeł finansowania.4 Działalność
gospodarcza oznacza każdą działalność polegającą na oferowaniu na rynku
towarów lub usług.5 W tym świetle należy uznać spółdzielnie za
przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TfUE.6
3.3. Przewidziana w art. 107 ust. 1 TfUE niezgodność pomocy państwa z
rynkiem wewnętrznym wystąpi w przypadku, gdy pomoc: a) zakłóca
konkurencję na rynku lub groził takim zakłóceniem, b) wpływa na wymianę
handlową między państwami członkowskimi. Należy zauważyć, że zakaz
udzielania przez państwo pomocy przedsiębiorstwom nie ma charakteru
bezwzględnego. W szczególności art. 107 ust. 3 TfUE przewiduje możliwość
uznania przez Komisję Europejską niektórych kategorii pomocy za zgodne z
rynkiem wewnętrznym. Skorzystanie z wyłączeń przewidzianych w art. 107 ust.
3 TfUE wymaga jednak notyfikowania Komisji planu przyznania pomocy.
Zgodnie z art. 108 ust. 3 TfUE Komisja jest informowana, w czasie
odpowiednim do przedstawienia swych uwag, o wszelkich planach przyznania
lub zmiany pomocy państwa.
3.4. Uzyskanie przez spółdzielnię prowadzącą działalność gospodarczą
w jednej ze sfer określonych w art. 4 ust. 1 udpp statusu organizacji pożytku
publicznego skutkować będzie nabyciem przez taką spółdzielnię zwolnień
podatkowych przewidzianych w art. 24 ust. 1 udpp oraz możliwością nabywania
na szczególnych warunkach prawa użytkowania nieruchomości. Uprawnienia te
będą stawiać spółdzielnię uznaną jako organizacje pożytku publicznego w
sytuacji korzystniejszej w stosunku do innych przedsiębiorców prowadzących
działalność gospodarczą, konkurencyjną w stosunku do spółdzielni a nie
mogących skorzystać z uprawnień przysługujących organizacjom pożytku
publicznego. Może to w konsekwencji prowadzić do naruszenia zakazu
przewidzianego w art. 107 ust 1 TfUE
3.5 Stosowanie art. 1 § 4 projektu w zw. z art. 24 ust. 1 i 2 uopp może
prowadzić do naruszenia art. 107 ust. 1 TfUE. Stosowanie tego artykułu będzie
wynikiem uzyskania przez spółdzielnię statusu organizacji pożytku publicznego.
Spółdzielnia, która uzyska taki status, będzie korzystała z preferencji
przewidzianych w art. 24 ust. 1 i 2 uopp z mocy prawa, jedynie w wyniku
uzyskania statusu organizacji pożytku publicznego (postępowanie o wpis do
Krajowego Rejestru Sądowego organizacji pożytku publicznego nie obejmuje

4 Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 23 kwietnia 1991 r. w sprawie C–41/90 Höfner i Elser przeciwko
Macroton GmbH, ECR 1991, str. I–1979.
5 Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 1998 r. w sprawie C–35/96 Komisja WE przeciwko
Republice Włoskiej, ECR 1998, str. I–3851.
6 Tak też w opinii Nr 44.2009/P/MP do projektu ustawy o zmianie ustawy o działalności pożytku publicznego i o
wolontariacie oraz niektórych innych ustaw, wyrażonej w dniu 4 grudnia 2009 r. przez Prezesa Urzędu Ochrony
Konkurencji i Konsumentów.

3