Poselski projekt ustawy o sieci szpitali

U Z A S A D N I E N I E

Projektowana ustawa przewiduje utworzenie sieci szpitali. Utworzenie sieci
szpitali stanowi jeden z priorytetów programowych Klubu Parlamentarnego
„Prawo i Sprawiedliwo ć” w obszarze ochrony zdrowia.
Wyzwaniem dla systemów ochrony zdrowia krajów rozwiniętych i rozwijaj cych
się jest powszechnie obserwowana tendencja starzenia się społeczeństw i wy-
nikaj ca z tego faktu konieczno ć zapewnienia kompleksowej opieki długoter-
minowej. Nie bez znaczenia dla funkcjonowania systemu pozostaje zmieniaj cy
się profil epidemiologiczny polskiego społeczeństwa, charakteryzuj cy się
przede wszystkim wzrostem zachorowalno ci na choroby układu kr żenia i no-
wotwory. Czynniki te wymuszaj na decydentach polityki zdrowotnej koniecz-
no ć kreowania i wprowadzania takich rozwi zań systemowych oraz dokony-
wania zmian w sektorze zdrowotnym, które przy danych możliwo ciach zaso-
bowych tego sektora będ służyły poprawie bezpieczeństwa pacjentów, osi -
ganej zasadniczo w skutek działań ukierunkowanych na dostosowanie poten-
cjału diagnostyczno-leczniczego do zmieniaj cych się potrzeb społeczeństwa.
Analiza potrzeb zdrowotnych i ocena zasobów w opiece szpitalnej, oraz stan
permanentnego zadłużenia sektora publicznego potwierdzaj konieczno ć, a
zarazem pilno ć przeprowadzenia reorganizacji zasobów stacjonarnych polega-
j cej na dostosowaniu infrastruktury i potencjału kadrowego adekwatnie do fak-
tycznych potrzeb zdrowotnych, w perspektywie najbliższych lat osi gnięcia lep-
szego skoordynowania rozwoju zasobów stacjonarnych i działań inwestycyj-
nych w tym obszarze.


Analiza sytuacji epidemiologiczno-demograficznej
Sytuacja demograficzna i tendencje jej zmian w najbliższych latach oraz dyna-
mika sytuacji zdrowotnej determinuj potrzeby zdrowotne ludno ci. Równocze-
nie rozwój technologii medycznych wprowadzaj cy nowe możliwo ci leczenia

45

i diagnozowania schorzeń modyfikuje strukturę tych potrzeb, implikuje przesu-
wanie się zapotrzebowania w kierunku szerszego wykorzystania możliwo ci
chirurgii „jednego dnia” oraz ambulatoryjnej opieki zdrowotnej w miejsce hospi-
talizacji. Procesy te wymuszaj konieczno ć z jednej strony restrukturyzacji
lecznictwa stacjonarnego w kierunku zmniejszenia liczby łóżek szpitalnych
(krótkoterminowych) na niektórych oddziałach przy jednoczesnym zwiększaniu
ich ilo ci na innych, z drugiej rozwój specjalistycznej opieki ambulatoryjnej.
Ocena zasobów opieki szpitalnej
Trudnym do rozwi zania problemem ochrony zdrowia w Polsce jest niewła ci-
wa struktura łóżek na poziomie stacjonarnej opieki zdrowotnej, nadmierna ilo ć
łóżek krótkoterminowych w przypadku niektórych specjalno ci medycznych jed-
nocze nie znacz co niewystarczaj ca ilo ć łóżek długoterminowych. Występuj
braki zasobowe w zakresie alternatywnych form opieki i leczenia, tj. oddziałów
i szpitali dziennych, oddziałów i stacjonarnych jednostek opieki długotermino-
wej, oddziałów i zakładów opieki paliatywnej oraz zakładów opiekuńczo-
leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych, a także długoterminowej opieki do-
mowej. Poprawa sytuacji w tym zakresie wymaga podjęcia działań, które będ
wskazywały wła ciwy kierunek rozwoju opieki szpitalnej na poziomie regional-
nym, tj. funkcjonalne ł czenie mniejszych, kilkudziesięciołóżkowych szpitali
o znaczeniu lokalnym, w okre lonych przypadkach zmiana profilu ich działalno-
ci (rozwój infrastruktury w opiece długoterminowej).
Z problemem nadmiernej ilo ci łóżek o charakterze krótkoterminowym skorelo-
wana jest niewła ciwa ich struktura. Występuje regionalna asymetria w dostępie
do wiadczeń specjalistycznych wynikaj ca z przerostu bazy łóżkowej w pew-
nych specjalno ciach, przede wszystkim na oddziałach pediatrycznych, chorób
zaka nych, ginekologii, położnictwa, oraz niewystarczaj co rozwiniętego zaple-
cza infrastrukturalnego w innych, np. kardiologii czy chorób wewnętrznych. Ko-
niecznym jest zatem dokonanie reorganizacji zasobów specjalistycznych
w sposób pozwalaj cy na zapewnienie wła ciwej dostępno ci do wiadczeń
zdrowotnych, bazuj cy na rozpoznaniu lokalnych potrzeb zdrowotnych. Ilo ć
łóżek nie jest jednakże jedynym miernikiem dostępno ci do wiadczeń zdro-
wotnych, a tym bardziej nie wpływa, w sposób bezpo redni, na jako ć wykony-

46

wanych wiadczeń. Zapewnienie wła ciwego poziomu dostępno ci do opieki
zdrowotnej wymaga przede wszystkim dostosowania zasobów diagnostyczno-
terapeutycznych opieki szpitalnej do potrzeb zdrowotnych ludno ci wynikaj -
cych z analizy sytuacji epidemiologicznej i procesów demograficznych. Realiza-
cja tego założenia stanowi wła ciwy cel projektu ustawy o sieci szpitali. Sama
likwidacja łóżek nie wpłynie istotnie na poprawę sytuacji, nie jest to istot pro-
jektu. Ważnym jest natomiast przeprofilowanie obecnie istniej cych jednostek
w sposób pozwalaj cy w największym stopniu zabezpieczyć obecne potrzeby
zdrowotne lokalnych społeczno ci, w przyszło ci natomiast sprostać wyzwa-
niom epidemiologicznym i demograficznym przez zapewnienie wła ciwego za-
plecza kadrowego i dostępno ci do aparatury medycznej.
Należy zakładać, że popyt na opiekę długoterminow będzie w Polsce systema-
tycznie wzrastał. Wynika to z procesu starzenia się społeczeństwa i podwyż-
szania standardów opieki zdrowotnej. Zakres opieki oferowanej ludziom star-
szym stale się poszerza, stosownie do postępu naukowego i technicznego w
medycynie, rozwoju i wdrażania nowych technologii medycznych, metod lecze-
nia i diagnozowania, oraz rosn cego standardu życia. Wła nie zaspokojenie
tego popytu wymagać będzie tworzenia dodatkowych jednostek opieki długo-
terminowej oraz rozwoju najtańszej i najbardziej efektywnej formy opieki długo-
terminowej – leczenia w warunkach domowych i ambulatoryjnych. Jednostki te
mog powstawać przez wykorzystanie (akwizycja) istniej cych zasobów –
zmianę profilu działalno ci niektórych zakładów opieki krótkoterminowej, b d w
wyniku rozwoju organicznego – tworzenie nowych podmiotów. Z tego względu
oczekiwanym głównym efektem projektu ustawy o sieci szpitali jest przekształ-
canie szpitali a nie ich likwidacja.
Diagnoza istniej cych problemów zadłużenia
Analiza problemu rosn cego zadłużenia sektora publicznego, w tym ocena
struktury i ródeł zadłużenia, pozwala wnioskować o przyczynach utraty płyn-
no ci finansowej przez samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej.
Zasadnicze ograniczenie możliwo ci poprawy sytuacji ekonomicznej w sektorze
stanowi poziom finansowania opieki zdrowotnej, który mierzony udziałem wy-
datków publicznych w PKB utrzymuje się na niezmiennym poziomie około 4%,

47

w ostatnich latach wykazuj c tendencję malej c , w przypadku kiedy rednia
liczona dla państw UE wynosi 8,8%. Stale rosn ce koszty przy niezmiennym
poziomie rodków finansowych dostępnych w ramach systemu powszechnego
zabezpieczenia zdrowotnego skutkuj pogarszaniem się sytuacji finansowej
zakładów i trudno ciami w utrzymaniu bież cej płynno ci. Zauważalny jest pro-
ces dekapitalizacji czę ci infrastruktury szpitalnej. Dynamicznie rosn ce koszty
i zmniejszaj ce się przychody skutkuj pogarszaniem wyniku finansowego
czę ci zakładów, w przypadku pozostałych trudno ci z wypracowaniem zysku
i zachowaniem stabilnej kondycji finansowej.
Jednocze nie polityka płatnika – aktualnie przyjęta formuła kontraktowania,
w szczególno ci stosowane zasady wyceny wiadczeń zdrowotnych, nie jest
na tyle skoordynowana by sprzyjać zmianie negatywnych tendencji, wręcz po-
woduje ich pogłębianie się. Znaczenie Narodowego Funduszu Zdrowia sprowa-
dza się do pełnienia jedynie funkcji agencji refundacyjnej, a nie jednostki, która
z racji zarz dzania rodkami publicznymi przeznaczonymi na ochronę zdrowia
jako jedyny podmiot posiada narzędzia by skutecznie kształtować strategiczny
rozwój systemu. Większo ć z kontraktowanych przez NFZ procedur medycz-
nych wymaga ponownego oszacowania, wyceny stosownej do faktycznie pono-
szonych przez zakłady kosztów.
Nie istniej żadne efektywne mechanizmy zarz dzania popytem na leczenie
szpitalne – lekarze rodzinni i specjali ci w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej nie
maj motywacji, aby zapobiegać niepotrzebnym hospitalizacjom, co wynika
z kapitacyjnej metody rozliczania wiadczeń zdrowotnych na poziomie podsta-
wowej opieki zdrowotnej. Szpitale natomiast maj skłonno ć do przyjmowania
pacjentów niż zarz dzania ich leczeniem poza szpitalem.
Rozwi zania dotycz ce nadzoru wła cicielskiego i odpowiedzialno ci w szpita-
lach s nieprzejrzyste i mało funkcjonalne:

48

– dyrektorzy (kierownicy) nie maj faktycznej odpowiedzialno ci wobec pod-
miotów tworz cych,
– podmioty
tworz ce publiczne zakłady przeważnie uchylaj się od odpowie-
dzialno ci za zobowi zania szpitali,
– dopuszczono do niekontrolowanego wzrostu zadłużenia w sektorze publicz-
nym.
Dotychczasowy brak koordynacji nad działaniami inwestycyjnymi w systemie
ochrony zdrowa sprawił, że obecnie w wielu regionach mamy do czynienia z
mało racjonalnym rozmieszczeniem zasobów i niedostosowaniem infrastruktury
(w tym ilo ci i struktury łóżek krótkoterminowych) – niedoborami w jednych
specjalno ciach medycznych przy nadmiarach w innych, do faktycznych po-
trzeb zdrowotnych ludno ci. Fakt ten powoduje obawy o przygotowanie syste-
mu do sprostania wyzwaniom wynikaj cych z
procesów demograficznych
i sytuacji epidemiologicznej.

Korzy ci z wdrożenia ustawy o sieci szpitali
1. Poprawa
bezpieczeństwa zdrowotnego społeczeństwa:
1.1. Zlikwidowanie dysproporcji w dostępie do wiadczeń zdrowotnych.
1.2. Dostosowanie struktury opieki szpitalnej i jej potencjału diagnostyczno-
leczniczego do zmian epidemiologiczno-demograficznych.
2. Wzmocnienie funkcji planistycznych (skoordynowane planowanie roz-
mieszczenia infrastruktury w regionach) i nadzorczych:
2.1. Wzmocnienie funkcji nadzorczych Ministra Zdrowia nad organizacj
i funkcjonowaniem systemu ochrony zdrowia i jego znaczenia jako koor-
dynatora polityki zdrowotnej – skoncentrowanie w ręku Ministra kompeten-
cji decyzyjnych w sprawach zwi zanych z tworzeniem i zarz dzaniem sie-
ci szpitali, jako podmiotu konstytucyjnie odpowiedzialnego za realizację
polityki zdrowotnej państwa.

49