Rządowy projekt ustawy budżetowej na rok 2011

Tabela 2. Czynniki wpływaj ce na zmian relacji długu SP do PKB (%)
Wyszczególnienie 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Relacja długu SP do PKB
36,4
40,6
44,9
43,6
44,8
45,1
42,6
44,8
47,0
Zmiana relacji długu SP do PKB
0,6
4,1
4,4
-1,4
1,2
0,4
-2,5
2,2
2,2
1. Potrzeby po yczkowe bud etu pa stwa, w tym:
3,5
5,0
4,4
4,8
4,2
4,1
2,8
3,4
4,3
1.1. saldo pierwotne bud etu pa stwa
1,5
1,9
1,5
2,0
0,3
-0,3
-1,0
-0,1
-0,6
1.2. koszty obsługi długu SP
2,7
3,0
2,9
2,5
2,5
2,6
2,3
2,0
2,4
1.3. koszty reformy emerytalnej *
0,0
0,0
0,0
1,1
1,3
1,4
1,4
1,6
1,6
1.4. przychody netto z prywatyzacji
-0,8
-0,2
-0,4
-0,8
-0,3
0,0
-0,1
-0,1
0,0
1.5. pozostałe potrzeby po yczkowe **
0,2
0,3
0,4
0,0
0,3
0,4
0,2
0,0
1,0
2. Zmiany nie wynikaj ce z potrzeb po yczkowych
-0,8
0,7
1,9
-2,2
-0,3
-0,3
-0,7
2,0
0,3
bud etu, w tym:
2.1. ró nice kursowe
-1,0
0,8
1,4
-2,2
-0,3
-0,4
-0,9
2,0
-0,3
2.2. pozostałe czynniki ***
0,2
-0,1
0,5
0,0
0,1
0,1
0,2
0,0
0,6
3. Zmiany pozostałego długu SP
-0,5
-0,2
-0,2
0,0
-0,1
-0,2
-0,1
0,0
0,0
4. Nominalny wzrost PKB
-1,6
-1,3
-1,7
-4,0
-2,6
-3,2
-4,5
-3,2
-2,4
*) rodki dla FUS z tytułu ubytku składki przekazywanej do OFE.
**) Saldo udzielonych po yczek oraz prefinansowania.
***) Zmiana długu z tytułu: zmiany stanu rodków na rachunku bud etu pa stwa, dyskonta od SPW, kapitalizacja i indeksacja SPW,
ci gni cia pozakasowe, umorzenia długu, konwersja długu FUS wobec OFE na SPW.
Zmiany w poziomie kosztów obsługi długu SP były wypadkow przyrostu długu oraz zmian
poziomów stóp procentowych i kursów walutowych. Aby zmienna wysoko
kosztów obsługi
długu nie wpływała destabilizuj co na konstruowanie bud etu pa stwa, podejmowane były
działania słu ce ich równomiernemu rozkładowi w czasie. Zaliczały si do nich:
• transakcje na instrumentach pochodnych – stosowane od ko ca 2006 r.,
• ustalanie
wysoko ci oprocentowania nowych emisji obligacji na poziomie zbli onym do ich
rentowno ci tak, aby ograniczy kumulacj kosztów z tytułu dyskonta przy ich wykupie,
• przetargi zamiany i odkupu obligacji, stosowane od 2001 r., przede wszystkim w celu
ograniczania ryzyka refinansowania, ale pozwalaj ce równie na regulowanie rozkładu
kosztów obsługi długu w czasie.
Wykres 3. Koszty obsługi długu SP w latach 2001-2009
m ld PLN
% PKB
Koszty obsługi długu zagranicznego były znacznie ni sze ni krajowego, co w coraz
mniejszym stopniu wynikało z ró nicy poziomów stóp procentowych na rynku krajowym
i głównych rynkach zagranicznych, a w wi kszym z ograniczonego, chocia rosn cego od
2009 r., udziału długu zagranicznego w długu SP.

publicznego jedynie w metodologii UE. Ró nice mi dzy metodologi polsk a UE zostały omówione w
aneksie 6, a zestawienie deficytu i długu pa stw UE znajduje si w aneksie 3.
7
Wykres 4. Rynkowe stopy procentowe a rednie koszty obsługi długu krajowego i zagranicznego SP
rednie koszty obsługi długu SP *
Rentow no
5-letnich oligacji skarbow ych
*) rednie koszty obsługi długu SP zostały obliczone jako relacja kosztów obsługi długu w danym roku do redniej arytmetycznej z
wielko ci długu na koniec bie cego i poprzedniego roku.
Relacja kosztów całego długu SP do PKB, po obni eniu w latach 2003-04, w latach 2005-06
wykazywała niewielk tendencj wzrostow , a w latach 2007-08 ponownie wyra nie spadła,
głównie na skutek du ego wzrostu PKB przy jednoczesnym spadku nominalnego poziomu
kosztów. W 2009 r. relacja ta wzrosła przede wszystkim z powodu istotnego przyrostu długu
oraz ni szego wzrostu PKB.
II.2. Struktura długu Skarbu Pa stwa
Zmiany w strukturze długu SP wynikały z realizacji celu Strategii, tj. minimalizacji kosztów w
długim terminie, z uwzgl dnieniem ogranicze zwi zanych z ryzykiem. Prowadzona polityka
emisyjna i operacje na składnikach długu powodowały, e ryzyko zwi zane ze struktur długu
SP nie przekraczało bezpiecznego poziomu.
a) Ryzyko refinansowania
Ryzyko refinansowania długu krajowego od 2004 r. ulegało systematycznemu ograniczaniu,
a od 2007 r. wzgl dnej stabilizacji. Ograniczanie tego ryzyka było wypadkow :
• roli
obligacji rednio- i długoterminowych w finansowaniu potrzeb po yczkowych do 2008 r.;
obligacje o terminach zapadalno ci od 5 lat stanowiły odpowiednio 58,9% w 2001 r. i 81,5%
w 2008 r. ogółu sprzedanych na przetargach obligacji3. Ich udział w 2009 r. spadł do 51,6%,
a nast pnie wzrósł w I połowie 2010 r. do 57,0%. Udział sprzeda y obligacji rednio- i
długoterminowych zmniejszył si na rzecz finansowania w bonach skarbowych oraz
obligacjach 2-letnich, głównie na skutek ograniczonego popytu na te instrumenty w wyniku
kryzysu finansowego i wzrostu awersji do ryzyka. Główn przyczyn zmian w strukturze
popytu na SPW były przepływy inwestorów zagranicznych na rynku krajowym (odpływ 18,6
mld zł w 2008 r. oraz napływ odpowiednio 25,9 mld zł w 2009 i 42,8 mld zł do sierpnia 2010
r.);
• zmian
zadłu enia w bonach skarbowych:
− spadku w latach 2001-2007, zarówno warto ci nominalnej z 35,2 mld zł do 22,6 mld zł,
jak i udziału w krajowych SPW z 20,0% do 5,9%,
− przej ciowego wzrostu w latach 2008-2009 (maksymalnie do 64,3 mld zł, tj. do 14,3%
zadłu enia w krajowych SPW w lipcu 2009 r.), a nast pnie spadku do 39,7 mld zł (8,0%
zadłu enia w krajowych SPW) w połowie 2010 r. Wzrost zadłu enia w bonach
skarbowych wynikał z powrotu do wykorzystywania tych instrumentów do finansowania
potrzeb po yczkowych netto. W II połowie 2009 r. emisja bonów skarbowych została
wyra nie ograniczona, a wzgl dna stabilizacja na rynku finansowym oraz powrót na
rynek krajowy inwestorów zagranicznych przeło yły si na wzrost popytu na obligacje;
• du ej skali przetargów zamiany. W 2002 r. odkupiono obligacje o zbli aj cym si terminie
zapadalno ci na ł czn kwot 9,6 mld zł, w 2009 r. 32,2 mld zł, a w I połowie 2010 r. 19,3
mld zł. Przewa aj c cze obligacji wydawanych na przetargach zamiany stanowiły

3 Ł cznie z przetargami zamiany i uzupełniaj cymi.
8
obligacje rednio- i długoterminowe (odpowiednio 83,3% i 95,6% w 2009 r. i I połowie 2010
r.).
Wykres 5. Struktura długu SP wg faktycznych terminów wykupu w latach 2001-2010
Krajow e SPW
Dług zagraniczny
Wykres 6. rednia zapadalno
długu SP w latach 2001-2010
lata
Ryzyko refinansowania długu zagranicznego jest w porównaniu do długu krajowego istotnie
ni sze. Uległo ono skokowemu ograniczeniu w 2005 r., kiedy cz
zobowi za wobec Klubu
Paryskiego została spłacona przed terminem i refinansowana emisjami obligacji o znacznie
dłu szej zapadalno ci. Od tego czasu rednia zapadalno długu zagranicznego pozostawała
na stosunkowo stabilnym poziomie, powy ej 8 lat. Wzrost redniej zapadalno ci długu
zagranicznego w 2009 r. wynikał m.in. z zako czenia wykupu długu wobec Klubu Paryskiego
oraz zaci gni cia długoterminowego kredytu w Banku wiatowym.
Systematyczny, pocz wszy od 2003 r., wzrost redniej zapadalno ci całego długu SP
wynikał ze stabilnego wzrostu redniej zapadalno ci długu krajowego, maj cego dominuj cy
udział w długu ogółem oraz znacz cego wydłu enia w 2005 r. redniej zapadalno ci długu
zagranicznego. rednia zapadalno
długu SP jest ni sza ni przeci tna w pa stwach UE4. W
2009 r. wiele krajów UE odnotowało spadek redniej zapadalno ci na skutek zmian polityki
emisyjnej wywołanych kryzysem finansowym - nast pił wzrost potrzeb po yczkowych
finansowanych w znacznym stopniu krótkoterminowym zadłu eniem w sytuacji niskich stóp
procentowych.
b) Ryzyko kursowe
Udział długu nominowanego w walutach obcych w długu SP, za wyj tkiem niewielkiego
wzrostu w 2005 r., systematycznie spadał do 23,3% na koniec III kwartału 2008 r., nast pnie
zwi kszył si do 28,2% w I półroczu 2010 r.
Ograniczaniu ulegał udział innych ni euro walut obcych. Od połowy 2006 r. udział długu w
euro utrzymywał si w przedziale 70%-75%. Na koniec czerwca 2010 r. wyniósł 69,8%, co było

4 Ni sza zapadalno wyst puje w Finlandii (4,1), na W grzech (4,4) i Słowacji (4,6). Szczegółowe dane
o redniej zapadalno ci i duration w pa stwach UE znajduj si w aneksie 5.
9
efektem wyra nego osłabienia si euro wobec dolara przy wi kszej ni w poprzednich latach
aktywno ci SP zarówno na rynku euro jak i na innych głównych rynkach.
Zwi kszenie roli długu w walutach obcych w latach 2008-2010 były rezultatem:
• elastycznego
podej cia do realizacji celu minimalizacji kosztów obsługi długu w kontek cie
ogranicze wynikaj cych z ryzyka kursowego i pozwalaj cego na przej ciowe zwi kszenie
finansowania zagranicznego, uzasadnionego d
eniem do stabilizacji rynku krajowego,
dywersyfikacj
ródeł pozyskiwania kapitału oraz wykorzystaniem mo liwo ci zaci gania
nisko oprocentowanych kredytów w mi dzynarodowych instytucjach finansowych (MIF),
• du ej zmienno ci kursu złotego, w tym znacznej aprecjacji w okresie od ko ca 2001 r. do
połowy 2008 r. (kiedy to kurs euro obni ył si o 5%, a kurs dolara o 47%), gwałtownej
deprecjacji w IV kwartale 2008 r. i I kwartale 2009 r. (kiedy to kurs euro wzrósł o 40%, a kurs
dolara o 67%) oraz powrotowi do trendu aprecjacyjnego od II półrocza 2009 r.,
• strategicznej roli euro jako przyszłej waluty krajowej (przyj cie euro oznacza b dzie
skokowy spadek ryzyka kursowego).
Wykres 7. Struktura walutowa zadłu enia SP
Wykres 8. Struktura walutowa długu zagranicznego SP
XII 2001
VI 2010
c) Ryzyko stopy procentowej
Ze wzgl du na dominuj ce znaczenie instrumentów o oprocentowaniu stałym w nowo
emitowanym długu, ryzyko stopy procentowej długu krajowego i zagranicznego podlegało
w ostatnich latach podobnym zmianom jak ryzyko refinansowania.
10
Wykres 9. Duration i ATR długu SP w latach 2001-2010
Duration
ATR
Duration długu SP jest jednym z ni szych w UE5. Podobnie jak w przypadku ryzyka
refinansowania, ryzyko stopy procentowej długu w walutach obcych znajduje si na
akceptowalnym poziomie.
II.3. Ocena realizacji celu Strategii w 2009 r. i w pierwszej połowie 2010 r.
W 2009 r. i pierwszym półroczu 2010 r. zarz dzanie długiem odbywało si na podstawie
Strategii zarz dzania długiem sektora finansów publicznych w latach 2009-11, przyj tej przez
Rad Ministrów we wrze niu 2008 r. oraz Strategii zarz dzania długiem sektora finansów
publicznych w latach 2010-12, zaakceptowanej we wrze niu 2009 r.
Tabela 3 przedstawia ocen stopnia realizacji celu Strategii wraz z ograniczeniami na
ryzyko w 2009 r. i w I połowie 2010 r.

5 Szczegółowe dane o redniej zapadalno ci i duration w pa stwach UE znajduj si w aneksie 5.
11