Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji

7
kierować się, w tej sytuacji, prezes sądu apelacyjnego. Dlatego też, projektowana
ustawa wiąże ww. uprawnienie prezesa właściwego sądu apelacyjnego z opinią rady
właściwej izby komorniczej oraz ogranicza je do przypadków, w których komornik nie
wykonuje obowiązku nałożonego na niego przez art. 32 ust. 6 ustawy (obowiązek
zatrudnienia co najmniej jednego asesora komorniczego w okresie dwóch lat) lub gdy
w zakresie prowadzonych przez niego egzekucji powstanie zaległość przekraczająca
wskaźnik określony w art. 8 ust. 8 ustawy (w zakresie prowadzonych egzekucji
powstanie zaległość przekraczająca 6 miesięcy). Oznacza to, że tylko we wskazanych
wyżej przypadkach prezes właściwego sądu apelacyjnego, po zasięgnięciu ww. opinii,
będzie mógł skorzystać z
przyznanego mu uprawnienia, pozostawiając, przede
wszystkim, radzie właściwej izby komorniczej możliwość podejmowania działań w tym
zakresie.

2.3. Dotyczące podmiotów zobowiązanych do wnoszenia zaliczek na wydatki lub
uiszczania opłat egzekucyjnych

Projektowana ustawa przewiduje również zmianę art. 40 ust. 3 ustawy z dnia
29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji oraz dodanie ust. 4 w art. 49a
ustawy.

Ustawa o komornikach sądowych i egzekucji w art. 40 ust. 1 reguluje kwestię
wydatków gotówkowych poniesionych w sprawach o egzekucję i o zabezpieczenie,
przewidując możliwość żądania przez komornika uiszczenia zaliczki na wydatki
związane z prowadzeniem egzekucji. Z kolei art. 45 ust. 1, 49 ust. 1 i 49a ust. 1 ustawy
regulują kwestię opłaty stosunkowej za dokonanie zabezpieczenia roszczenia
pieniężnego, opłaty stosunkowej za egzekucję świadczenia pieniężnego oraz opłaty
stałej za egzekucję świadczenia niepieniężnego i dokonanie zabezpieczenia roszczenia
niepieniężnego. Odpowiednie przepisy znajdą zatem zastosowanie w zależności od
tego, jakie czynności podejmuje komornik: zabezpieczenie czy egzekucję, a także
w zależności od charakteru roszczeń: pieniężne czy niepieniężne.

Przepis art. 40 ust. 1 ustawy przewiduje możliwość żądania przez komornika
uiszczenia zaliczki na wydatki związane z prowadzeniem egzekucji od strony lub
innego uczestnika postępowania. Przedmiotowy artykuł w ust. 2 wprowadzał wyjątek,
zwalniając Skarb Państwa z
obowiązku uiszczenia zaliczki. Jednak, w wyniku
stwierdzenia przez Trybunał niekonstytucyjności art. 40 ust. 2 ustawy z systemu prawa
wyeliminowana została powyższa norma, zwalniająca Skarb Państwa z obowiązku



8
uiszczenia zaliczki na pokrycie wydatków za prowadzenie egzekucji w sprawach
niezwiązanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Ponadto zaznaczenia wymaga, że także ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, z późn. zm.) – zwana dalej
ustawą o kosztach sądowych, nie przewiduje zwolnienia Skarbu Państwa z obowiązku
ponoszenia wydatków, tak jak ma to miejsce w przypadku zwolnienia z obowiązku
uiszczania opłat (art. 94 ustawy o kosztach sądowych). Tym samym, wobec braku
normy zwalniającej z obowiązku uiszczania zaliczek na wydatki, w ustawie
o komornikach sądowych i egzekucji Skarb Państwa będzie objęty ogólną zasadą
wynikającą z art. 40 ust. 1 ustawy i nie jest wymagane wprowadzanie w tym zakresie
dodatkowych regulacji.

Zmiana dokonana w art. 40 ust. 3 ustawy ma charakter porządkujący, gdyż
przepis ten nawiązywał swoją konstrukcją do nieobowiązującego już art. 40 ust. 2
ustawy. Zgodnie z zaproponowanym brzmieniem, projektowany przepis wskazuje, że
sąd rejonowy, przy którym działa komornik, przekazuje komornikowi sumy niezbędne
na pokrycie wydatków w toku egzekucji (art. 39 ustawy) w sprawach podmiotów
zwolnionych od ponoszenia wydatków na podstawie ustawy o kosztach sądowych.
W
kontekście art. 40 ust. 3 ustawy zauważyć należy, że zgodnie z art. 771
ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43,
poz. 296, z późn. zm.) – zwanej dalej „K.p.c.”, a także przyjętym orzecznictwem1) oraz
doktryną2), co zaznaczył Trybunał w uzasadnieniu „(…) zwolnienie od kosztów
sądowych, które przysługiwało stronie w postępowaniu rozpoznawczym rozciąga się na
postępowanie egzekucyjne (…).” Natomiast nie można odnieść tej regulacji do
postępowania zabezpieczającego.

W art. 45 ust. 1 ustawy wprowadzono normę zgodnie, z którą za dokonanie
zabezpieczenia roszczenia pieniężnego wierzyciel uiszcza opłatę stosunkową. Podobnie
jak w przypadku art. 40 ustawy, art. 45 ust. 2 ustawy wprowadzono wyjątek,
zwalniający Skarb Państwa z obowiązku uiszczenia tej opłaty. Orzeczenie
niekonstytucyjności art. 45 ust. 2 ustawy spowodowało, że także w przypadku tego
przepisu wyeliminowana została z systemu prawa norma zwalniająca Skarb Państwa

1) Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 2005 r., sygn. akt III CZP 22/05.
2) Z. Knypl, Z Merchel, Ustawa o komornikach sądowych i egzekucji. Komentarz. Warszawa 2008 r.,
s. 180.



9
z obowiązku uiszczenia opłaty za dokonanie zabezpieczenia roszczenia pieniężnego
w sprawach niezwiązanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Na uwadze trzeba mieć również art. 771 K.p.c., na podstawie którego wywieść
należy, że zasada rozciągająca zwolnienie od kosztów sądowych na postępowania
egzekucyjne nie ma zastosowania do postępowania zabezpieczającego. Tym samym
zwolnienie od kosztów sądowych nie będzie zwalniało od ponoszenia opłaty od
wniosku o dokonanie zabezpieczenia roszczenia.
Dlatego
też, ze względu na brak zwolnienia Skarbu Państwa z tego obowiązku
w ustawie o komornikach sądowych i egzekucji będzie on objęty ogólną regulacją
wynikającą z art. 45 ust. 1 ustawy i zobowiązany do uiszczenia opłaty za dokonanie
zabezpieczenia roszczenia pieniężnego.

W art. 49a ust. 1 ustawy wskazuje się na obowiązek uiszczenia opłaty stałej za
wszczęcie egzekucji świadczenia niepieniężnego, a także opłaty stałej za dokonanie
zabezpieczenia roszczenia niepieniężnego, z zastrzeżeniem zwolnienia Skarbu Państwa
od tego obowiązku (art. 49a ust. 3 ustawy). W wyniku stwierdzenia niekonstytucyjności
art. 49a ust. 3 ustawy norma przewidująca zwolnienie Skarbu Państwa z powyższego
obowiązku przestała być częścią systemu prawa. Jednak ze względu na art. 771 K.p.c.,
przewidujący stosowanie zwolnienia z opłat sądowych również do postępowania
egzekucyjnego oraz przy jednoczesnym zwolnieniu Skarbu Państwa z opłat – zgodnie
z art. 94 ustawy o kosztach sądowych, konieczne stało się dodanie ust. 4 do art.49a
ustawy.

W projektowanym przepisie ust. 4 zaznaczono, że regulacja zawarta w art. 49a
ustawy, w zakresie opłaty za wszczęcie egzekucji świadczenia niepieniężnego, ma
zastosowanie również do Skarbu Państwa. Dodawany ust. 4 wskazuje, że Skarb
Państwa, tak jak wierzyciel, o którym mowa w art. 49a ust. 1 ustawy, będzie ponosił
opłaty za wszczęcie egzekucji świadczeń niepieniężnych.

Przedmiotowa regulacja (dodawany ust. 4) nie obejmuje opłaty za dokonanie
zabezpieczenia roszczenia niepieniężnego, gdyż w tym przypadku nie ma zastosowania
art. 771 K.p.c., a żaden inny przepis nie przewiduje stosowania zwolnienia z kosztów
sądowych, przyznanego w postępowaniu rozpoznawczym do postępowania
zabezpieczającego. Tym samym, zastosowanie będzie miał ust. 1 w art. 49a ustawy,
uzależniający dokonanie zabezpieczenia roszczenia niepieniężnego od uiszczenia opłaty
stałej.




10
2.4. Dotyczące opłat egzekucyjnych prawomocnie ustalonych przez zastępcę
komornika przed jego odwołaniem albo śmiercią

Celem projektowanej regulacji jest przyznanie zastępcy komornika
ustanowionemu w razie odwołania albo śmierci komornika (jego spadkobiercom)
wypracowanych przez niego, prawomocnie ustalonych opłat egzekucyjnych, lecz
niepobranych i ściągniętych przed jego odwołaniem albo śmiercią.

Przyznawane w projekcie uprawnienie ma analogiczny charakter do uprawnienia
komornika zastępowanego w związku z odwołaniem albo śmiercią, wynikającego
z art. 63 ust. 5 ustawy. W przypadku odwołanego komornika (albo spadkobierców
zmarłego komornika), art. 63 ust. 5 ustawy stanowi gwarancję, że opłaty egzekucyjne
przypadną temu komornikowi (jego spadkobiercom), który prowadził postępowanie
egzekucyjne. Jest to, jak podkreślił Trybunał w uzasadnieniu do ww. wyroku, ogólna
zasada wynagradzania za wykonaną pracę. Dlatego też zasada ta powinna mieć również
zastosowanie do zastępcy komornika ustanowionego w razie odwołania albo śmierci
komornika.

Projektowana ustawa przewiduje dodanie ust. 6 w art. 63 ustawy, przyznając
zastępcy komornika ustanowionemu w razie odwołania albo śmierci komornika
analogiczne uprawnienie do tego przyznanego w art. 63 ust. 5 ustawy komornikowi
odwołanemu albo spadkobiercom zmarłego komornika. Tym samym również zastępca
komornika, który prowadził postępowanie egzekucyjne i prawomocnie ustalił opłaty za
czynności przez siebie podjęte, będzie miał prawo do tych opłat (albo jego
spadkobiercy), mimo że nie wpłynęły one na konto kancelarii przed jego odwołaniem
albo śmiercią.

2.5. Dodatkowe zmiany przewidziane w projekcie ustawy

Projektowana ustawa, w art. 1 w pkt 7 i 8, przewiduje dokonanie korekty
terminologicznej dotyczącej czynności zabezpieczenia roszczeń. Zgodnie
z obowiązującymi przepisami komornik nie dokonuje zabezpieczenia, lecz jak wynika
z art. 743 § 1 K.p.c. wykonuje postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia. Tym samym,
niezbędne jest ujednolicenie, w tym zakresie, terminologii ustawy z terminologią, którą
posługuje się K.p.c.

W projekcie ustawy nadaje się również nowe brzmienie art. 42 ust. 2 ustawy
z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji. Zmiana powyższego
artykułu stanowi konsekwencję stwierdzenia niekonstytucyjności art. 40 ust. 2 ustawy,



11
a także rozważań przedstawionych przez Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia
14 maja 2009 r. o sygn. akt K 21/08.
Należy zauważyć, że art. 42 ust. 2 ustawy w obowiązującym brzmieniu
pozostaje w sprzeczności z art. 745 K.p.c., zgodnie z którym o kosztach postępowania
zabezpieczającego rozstrzyga sąd w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.
Natomiast o kosztach postępowania zabezpieczającego później powstałych rozstrzyga
na wniosek stron sąd, który udzielił zabezpieczenia. Tym samym, niedopuszczalne jest
stosowanie art. 42 ust. 2 ustawy, w zakresie, w jakim przyznaje komornikowi
uprawnienie do rozstrzygnięcia, w drodze postanowienia, o kosztach postępowania
zabezpieczającego. Ponadto w postępowaniu zabezpieczającym komornik nie
egzekwuje żadnych kwot tylko je zabezpiecza, i nie ma możliwości pokrycia wydatków
z wyegzekwowanej części świadczenia.
Mając powyższe na uwadze, projektowany przepis odwołuje się wyłącznie do
postępowania egzekucyjnego, przewidując obciążenie wierzyciela wydatkami
poniesionymi przez komornika, jeżeli nie zostaną one pokryte z wyegzekwowanej od
dłużnika części świadczenia.

Projekt ustawy nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.

Projektowana ustawa nie podlega notyfikacji zgodnie z trybem przewidzianym
w przepisach dotyczących sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji
norm i aktów prawnych.

Zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej
w procesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414 oraz z 2009 r. Nr 42,
poz. 337), projekt ustawy został zamieszczony w Biuletynie Informacji Publicznej
Rządowego Centrum Legislacji. Nie zgłoszono uwag w trybie przewidzianym
ww. ustawą.
Opr.: Oliwia Jokiel
Tel.: 694 60 34