Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji

12

OCENA SKUTKÓW REGULACJI

I. Cel projektowanej ustawy

Celem przedmiotowego projektu ustawy jest wykonanie wyroków Trybunału
Konstytucyjnego: z dnia 14 maja 2009 r. o sygn. akt K 21/08 ( Dz. U. Nr 81, poz. 687)
oraz z dnia 16 czerwca 2009 r. o sygn. akt SK 5/09 (Dz. U. Nr 105, poz. 879).
Przewiduje on wprowadzenie odpowiednich zmian w zakresie przymusu wszczęcia
postępowania egzekucyjnego przez wybranego komornika, uprawnienia rady właściwej
izby komorniczej oraz prezesa właściwego sądu apelacyjnego do zobowiązania
komornika do zatrudnienia wskazanego asesora komorniczego, ukształtowania
obowiązku uiszczania przez Skarb Państwa zaliczki na wydatki oraz opłat w toku
prowadzonej egzekucji, a także odnośnie do prawa do opłat egzekucyjnych
prawomocnie ustalonych przez zastępcę komornika – ustanowionego w razie odwołania
albo śmierci komornika.
Zgodnie
ze
zmianą wprowadzaną do art. 8 ust. 7 ustawy, wybrany komornik
będzie mógł odmówić wszczęcia egzekucji, wykonania postanowienia o udzieleniu
zabezpieczenia, podjęcia innych czynności w zakresie ustawowych zadań, jeżeli byłyby
prowadzone poza obszarem właściwości sądu apelacyjnego obejmującego jego rewir.
Z kolei w projektowanym art. 32 ust. 7 i 7a ustawy przewiduje się, że rada właściwej
izby komorniczej, a także prezes właściwego sądu apelacyjnego (po zasięgnięciu opinii
rady właściwej izby komorniczej i w ściśle określonych przypadkach) będą mogli
zobowiązać komornika do zatrudnienia wskazanego asesora komorniczego, dając
gwarancję realizacji obowiązku zatrudnienia przez komornika w okresie dwóch lat co
najmniej jednego asesora komorniczego. W zakresie art. 40, 45 oraz 49a ustawy projekt
zakłada ukształtowanie tych regulacji w taki sposób, aby objąć również Skarb Państwa
obowiązkiem uiszczania zaliczki na wydatki oraz opłat w postępowaniu egzekucyjnym
i zabezpieczającym.

Ponadto zamierzeniem projektowanej regulacji jest przyznanie odwołanemu
zastępcy komornika, ustanowionemu w razie odwołania albo śmierci komornika,
a także jego spadkobiercom prawa do prawomocnie ustalonych opłat egzekucyjnych,
lecz niepobranych i ściągniętych przed jego odwołaniem albo śmiercią.

13

II. Podmioty, na które oddziałuje projektowana ustawa

Projektowana ustawa będzie oddziaływać na komorników sądowych i asesorów
komorniczych, w tym również w przypadku gdy zostaną wyznaczeni jako zastępcy
komornika. Jednocześnie projekt będzie miał wpływ na samorząd komorniczy
sprawujący pieczę nad należytym wykonywaniem zawodu komornika sądowego.
Należy mieć na uwadze, że na skutek wyroku Trybunału Konstytucyjnego
z dnia 14 maja 2009 r. o sygn. akt K 21/08 już w obecnym stanie prawnym obalone
zostało domniemanie konstytucyjności regulacji zobowiązującej komornika wybranego
przez wierzyciela, na całym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, do wszczęcia
egzekucji, wykonania postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia lub podjęcia innych
czynności, bez jakiejkolwiek możliwości odmowy przyjęcia wniosku w tym zakresie.
Ponadto niedopuszczalne jest również dalsze różnicowanie sytuacji prawnej
komorników i zastępców komorników w zakresie podziału prawa do dochodu,
określonego w art. 63 ust. 5 ustawy (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia
16 czerwca 2009 r. o sygn. akt SK 5/09).

III. Wyniki konsultacji społecznych
Projekt ustawy został przekazany do konsultacji społecznych z następującymi
podmiotami: Krajową Radą Komorniczą, Krajową Radą Radców Prawnych, Naczelną
Radą Adwokacką, Stowarzyszeniem Sędziów Polskich IUSTITIA, Helsińską Fundacją
Praw Człowieka.
Ponadto projekt został przesłany do zaopiniowania Pierwszemu Prezesowi Sądu
Najwyższego oraz Krajowej Radzie Sądownictwa.
Uwagi do projektu zgłosiła Krajowa Rada Komornicza.
W projektowanej ustawie uwzględniona została uwaga Krajowej Rady
Komorniczej, dotycząca art. 32 ust. 7 ustawy. Projekt przewiduje, że rada właściwej
izby komorniczej będzie mogła zobowiązać komornika do zatrudnienia wskazanego
asesora komorniczego. Natomiast, w stosunku do prezesa właściwego sądu
apelacyjnego, określono dyrektywy decydujące o możliwości skorzystania przez niego
z powyższego uprawnienia, a także wprowadzono obowiązek zasięgnięcia opinii rady
właściwej izby komorniczej. Projektowana ustawa ogranicza uprawnienie prezesa
właściwego sądu apelacyjnego do przypadków, w których komornik nie wykonuje
obowiązku nałożonego na niego przez art. 32 ust. 6 ustawy lub gdy w zakresie



14
prowadzonych przez niego egzekucji powstanie zaległość przekraczająca wskaźnik
określony w art. 8 ust. 8 ustawy. Ponadto uwzględniona została uwaga dotycząca
redakcji projektowanego art. 40 ust. 3, a także art. 49a ust. 4, w części dotyczącej
odwołania się w ust. 4 do art. 49a ust. 1 i 2 ustawy.
W projekcie nie uwzględniono uwag dotyczących:
1) założenia, że obowiązek odmowy przyjęcia przez wybranego komornika wniosku
wierzyciela, określony w art. 8 ust. 8 ustawy, będzie dotyczyć tylko sytuacji wprost
uregulowanych w
projektowanym art. 8 ust. 7. W projektowanym art. 8
ust. 7 zmierza się do ograniczenia obligatoryjności przyjęcia przez komornika
wniosku wierzyciela, tylko do granic właściwości sądu apelacyjnego. Jednocześnie
regulacja ta odnosi się również do sytuacji, w której przyjęcie wniosku wierzyciela
jest fakultatywne – gdy czynności mają być prowadzone poza granicami apelacji.
Tym samym, projektowany art. 8 ust. 7 dokonując wyraźnego rozróżnienia między
przypadkiem, w
którym komornik nie może odmówić przyjęcia wniosku
wierzyciela, a przypadkiem, kiedy komornik może z odmowy skorzystać, obejmuje
swoim zakresem obydwie sytuacje. Obowiązek odmowy przyjęcia przez komornika
wniosku wierzyciela, uregulowany w art. 8 ust. 8 ustawy, powstanie niezależnie od
obligatoryjności czy też fakultatywności przyjęcia wniosku, na podstawie
projektowanego art. 8 ust. 7;
2) odwołania się do wyboru komornika w obszarze właściwości sądu apelacyjnego,
a nie do miejsca prowadzenia egzekucji. Brzmienie zaproponowane przez Krajową
Radę Komorniczą prowadziłoby do sytuacji, w której brak jest możliwości odmowy
przyjęcia przez komornika, wybranego w obszarze właściwości sądu apelacyjnego,
wniosku wierzyciela, również gdy egzekucja ma być przeprowadzona w miejscu
znacznie oddalonym od obszaru apelacji. Wydaje się, że nie było to zamierzeniem
Trybunału Konstytucyjnego;
3) niecelowości dodawania w art. 49a ust. 4. Dodanie do art. 49a ustawy
projektowanego ust. 4 jest niezbędne do tego, aby art. 49a ust. 1 ustawy mógł być
stosowany do Skarbu Państwa, także w zakresie postępowania egzekucyjnego.
Przepis ten stanowić będzie lex specialis wobec ogólnej normy zawartej w art. 771
ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U.
Nr 43, poz. 296, z późn. zm.), wskazującej, że „(…) zwolnienie od kosztów
sądowych, które przysługiwało stronie w postępowaniu rozpoznawczym rozciąga
się na postępowanie egzekucyjne (…).”. W przypadku braku takiej regulacji Skarb



15
Państwa objęty byłby normą ogólną przewidującą zwolnienie go z opłaty stałej
w postępowaniu egzekucyjnym;
4) odpowiedniego stosowania art. 63 ust. 5 nie tylko do zastępcy komornika
ustanowionego w związku z odwołaniem albo śmiercią komornika, ale również do
zastępcy komornika ustanowionego w razie konieczności zastępowania chwilowo
nieobecnego komornika. Ustawa z
dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach
sądowych i
egzekucji dokonuje wyraźnego rozróżnienia statusu zastępcy
komornika: ustanowionego w razie konieczności zastępowania chwilowo
nieobecnego komornika oraz ustanowionego w razie odwołania albo śmierci
komornika. Zgodnie z art. 27a ust. 1 ustawy, do zastępcy komornika ustanowionego
w razie śmierci lub odwołania komornika stosuje się odpowiednio art. 3a i art. 28
ustawy, tym samym tylko taki zastępca prowadzi kancelarię komorniczą na własny
rachunek jak komornik. Mając na uwadze zalecenia Trybunału Konstytucyjnego
oraz podział zastępców wprowadzony przez ustawę, projekt przewiduje przyznanie
wyłącznie zastępcy komornika ustanowionemu w razie odwołania albo śmierci
komornika oraz jego spadkobiercom uprawnienia wynikającego z art. 63 ust. 5
ustawy.
Pozostałe podmioty nie zgłosiły uwag do przedmiotowego projektu ustawy.

IV. Wpływ regulacji na sektor finansów publicznych, w tym budżet państwa
i budżety jednostek samorządu terytorialnego
Z projektowaną ustawą mogą wiązać się dodatkowe koszty dla budżetu państwa
w części 15 „Sądy Powszechne” oraz w części 37 „Sprawiedliwość”. Na skutek
wykonania wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 maja 2009 r. o sygn. akt
K 21/08 zwiększy się obciążenie finansowe jednostek Skarbu Państwa występujących
w roli strony lub innego uczestnika postępowania, wobec konieczności uiszczania
zaliczek na pokrycie wydatków oraz opłat w sprawach o wykonanie postanowienia
o udzieleniu
zabezpieczenia
roszczeń pieniężnych, o egzekucję świadczeń
niepieniężnych oraz o wykonanie postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia roszczeń
niepieniężnych. Dotyczy to również czynności komorniczych w sprawach
wykonywanych na polecenia sądu lub prokuratora w zakresie wnoszenia na rzecz
komornika opłat związanych z wykonaniem postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia
roszczenia pieniężnego oraz zaliczek na wydatki gotówkowe ponoszone przez
komornika w trakcie postępowania egzekucyjnego.



16
Niemniej jednak brak jest pełnych danych odnośnie do liczby postępowań
komorniczych prowadzonych na wniosek Skarbu Państwa, w tym egzekucji
prowadzonych na polecenia sądu lub prokuratora, pozwalających na oszacowanie
skutków finansowych dla budżetu państwa.
Projektowana ustawa stanowi konsekwencję wyroków Trybunału
Konstytucyjnego: z dnia 14 maja 2009 r. o sygn. akt K 21/08 oraz z dnia 16 czerwca
2009 r. o sygn. akt SK 5/09. Tym samym, skutki finansowe dla budżetu państwa tylko
pośrednio będą wiązały się z wejściem w życie projektowanej ustawy, gdyż powstały
one już w dniu wejścia w życie przedmiotowych wyroków Trybunału Konstytucyjnego.

V. Wpływ regulacji na rynek pracy
Wejście w życie projektu ustawy nie wpłynie na rynek pracy.

VI. Wpływ regulacji na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym na
funkcjonowanie przedsiębiorstw
Wejście w życie projektu ustawy nie wpłynie na konkurencyjność gospodarki
i przedsiębiorczość, w tym na funkcjonowanie przedsiębiorstw.

VII. Wpływ regulacji na sytuację i rozwój regionalny
Wejście w życie projektu ustawy nie wpłynie na sytuację i rozwój regionalny.

14-04-tg