Poselski projekt ustawy o ochronie indywidualnych i zbiorowych praw pacjenta oraz o Rzeczniku Praw Pacjenta

8) prawo do intymności i poszanowania godności osobistej,
9) prawo do dostępu do dokumentacji medycznej dotyczącej jego stanu zdrowia,
10) prawo do zgłoszenia sprzeciwu od orzeczenia lekarza.
W projekcie proponuje się nowe rozwiązania uprawniające pacjenta lub jego przedstawiciela
ustawowego do wniesienia sprzeciwu, w przypadku gdy nie zgadzają się z rozpoznaniem
dokonanym przez lekarza orzekającego o stanie zdrowia pacjenta, jeżeli to orzeczenia ma wpływ
na jego prawa lub obowiązki wynikające z przepisów prawa. Sprzeciw wnosi się do Komisji
Lekarskiej działającej przy okręgowej radzie lekarskiej. Od rozstrzygnięcia Komisji Lekarskiej
nie przysługuje odwołanie. Do postępowania przed Komisją Lekarską nie stosuje się przepisów
kodeksu postępowania administracyjnego.
Natomiast art. 32 ust. 10 nakłada na ministra właściwego do spraw zdrowia obowiązek określenia
sposobu działania Komisji Lekarskiej działającej przy okręgowej radzie lekarskiej rozpatrującej
sprzeciw pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego od rozpoznania dokonanego przez
lekarza.
Proponuje się także wprowadzenie instytucji Rzecznika Praw Pacjenta stojącego na straży praw
pacjenta określonych w ustawie i innych przepisach prawa. Rzecznika powołuje na 5 – letnią
Sejm, za zgodą Senatu, spośród kandydatów zgłoszonych przez Marszałka Sejmu, Marszałka
Senatu, grupę co najmniej 35 posłów lub 15 senatorów. Rzecznik jest w swojej działalności
niezależny od innych organów państwowych i odpowiada jedynie przed Sejmem. W sprawach
karnych i w sprawach o wykroczenia Rzecznik będzie mógł występować przed sądami
powszechnymi jako oskarżyciel posiłkowy. W sprawach cywilnych Rzecznik będzie mógł
spowodować wszczęcie postępowania lub brać udział w toczącym się postępowaniu. Rzecznik
będzie mógł występować także przed sądami odpowiedzialności zawodowej zawodów
medycznych jako strona. Ponadto Rzecznik będzie mógł zwrócić się do organów władzy
publicznej, organizacji lub instytucji o złożenie wyjaśnień i udzielenie niezbędnych informacji, a
także o udostępnienie akt i dokumentów, w tym zawierających dane osobowe, zwrócić się do
właściwych organów, w tym Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka,
organizacji lub instytucji o podjęcie na rzecz pacjenta działań z zakresu ich kompetencji,
opiniować projekty aktów prawnych dotyczących zakresu jego działania. Proponuje się również,
aby Rzecznik przedstawiał właściwym organom władzy publicznej, organizacjom i instytucjom
oceny i wnioski zmierzające do zapewnienia skutecznej ochrony praw pacjenta. Rzecznik będzie

24
mógł również występować do właściwych organów z wnioskami o podjęcie inicjatywy
ustawodawczej bądź o wydanie lub zmianę aktów prawnych. Ponadto Rzecznik ma być organem
w postępowaniu w sprawach praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów. Przez praktykę
naruszającą zbiorowe prawa pacjentów rozumie się bezprawne, bezpośrednie lub pośrednie
zorganizowane działania lub zaniechania podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych
mające na celu pozbawienie pacjentów praw określonych w przepisach ustawy oraz innych
ustaw, lub ograniczenie tych praw, w szczególności podejmowane celem osiągnięcia korzyści
majątkowej. Stroną postępowania o naruszenie zbiorowych praw pacjentów będzie każdy, kto
wnosi o wydanie decyzji w sprawie praktyki naruszającej zbiorowe prawa pacjentów, lub wobec
kogo zostało wszczęte postępowanie o stosowanie takiej praktyki.
Projekt ustawy nie zawiera przepisów technicznych w rozumieniu przepisów
rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie funkcjonowania krajowego
systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039 oraz z 2004 r. Nr 65, poz.
597) i w związku z tym nie podlega przedmiotowej notyfikacji.
Ponadto art. 4 ust. 5 projektu zawiera upoważnienie ustawowe dla ministra właściwego do
spraw zdrowia do unormowania kwestii związanych z zakresem spisu przedmiotów oddanych do
depozytu przez pacjenta korzystającego ze świadczeń zdrowotnych udzielanych przez szpital
oraz ze sposbem zabezpieczenia przedmiotów oddawanych do depozytu i warunków
prowadzenia i przechowywania księgi depozytów.
Akty wykonawcze, o którym mowa w art. 32 uregulują rodzaje i zakres dokumentacji
medycznej oraz sposób jej przetwarzania, uwzględniając konieczność zapewnienia realizacji
prawa dostępu do dokumentacji medycznej, rzetelnego jej prowadzenia oraz ochrony danych i
informacji dotyczących stanu zdrowia pacjenta.

Ocena Skutków Regulacji

Projektowana regulacja nie będzie miała istotnego wpływu na sektor finansów publicznych.
Projektowana regulacja nie będzie miała istotnego wpływu na rynek pracy.
Projektowana regulacja nie będzie miała bezpośredniego wpływu na konkurencyjność
gospodarki oraz na przedsiębiorczość, w tym rozwój przedsiębiorstw.
Projektowana regulacja nie będzie miała bezpośredniego wpływu na sytuację i rozwój regionów.

25
Regulacja nie będzie miała bezpośredniego wpływu na ochronę zdrowia i zmniejszenie ryzyka
chorób.
Regulacja jest zgodna z prawem Unii Europejskiej.

Na podstawie przepisów ww. ustawy minister właściwy do spraw zdrowia wyda następujące
rozporządzenia:
1. Art. 4 ust. 5 – rozporządzenie, w którym zostaną określone: zakres spisu przedmiotów
oddanych do depozytu, sposób zabezpieczenia przedmiotów oddawanych do depozytu,
sposób i warunki prowadzenia i przechowywania księgi depozytów - uwzględniając
zapewnienie właściwej realizacji prawa pacjenta.
2. Art. 32 ust. 1 – rozporządzenie, w którym (po zasięgnięciu opinii Naczelnej Rady
Lekarskiej, Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych oraz Krajowej Rady Diagnostów
Laboratoryjnych) określone zostaną rodzaje i zakres dokumentacji medycznej oraz sposób
jej przetwarzania, uwzględniając konieczność zapewnienia realizacji prawa dostępu do
dokumentacji medycznej, rzetelnego jej prowadzenia oraz ochrony danych i informacji
dotyczących stanu zdrowia pacjenta.
3. Art. 33 ust. 10 – rozporządzenie, w którym zostanie określony sposób działania Komisji
Lekarskiej uwzględniając efektywność realizacji praw pacjenta.
Ponadto na podstawie ww. przepisów ww. ustawy Ministrowie: właściwy do spraw
wewnętrznych, Obrony oraz Sprawiedliwości (każdy w zakresie swojego działania),
w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia, wydadzą następujące
rozporządzenia:
Art. 32 ust. 2 – rozporządzenie, w którym (po zasięgnięciu opinii Naczelnej Rady Lekarskiej,
Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych i Krajowej Rady Diagnostów Laboratoryjnych, w
której zostaną określone rodzaje i zakres dokumentacji medycznej oraz sposób jej
przetwarzania, uwzględniając konieczność zapewnienia realizacji prawa dostępu do
dokumentacji medycznej, rzetelnego jej prowadzenia oraz ochrony danych i informacji
dotyczących stanu zdrowia pacjenta.


26
Warszawa, 25 stycznia 2008 r.
BAS-WAEM-145/08

Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej

Opinia prawna
w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej poselskiego projektu
ustawy o ochronie indywidualnych i zbiorowych praw pacjenta oraz o
Rzeczniku Praw Pacjenta (przedstawiciel wnioskodawców: poseł Jerzy
Ziętek)

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jednolity: Monitor Polski z
2002 r., Nr 23, poz. 398, ze zmianami) sporządza się następującą opinię:

1. Przedmiot projektu ustawy
Projekt określa: prawa i obowiązki pacjenta w związku z udzielanymi
świadczeniami zdrowotnymi, odnoszące się do praw pacjenta obowiązki
podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych, zasady powoływania
Rzecznika Praw Pacjenta oraz jego zadania, postępowanie w sprawach praktyk
naruszających zbiorowe prawa pacjenta.
Projekt zawiera regulacje istniejące już w ustawach obowiązujących – z
dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. z 2007 r. Nr 14,
poz. 89, ze zmianami), z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza
dentysty (Dz. U. z 2005 r. Nr 226, poz. 1943, ze zmianami), z dnia 5 lipca 1996
r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz. U. z 2001 r. Nr 57, poz. 602, ze
zmianami). Są to przepisy odnoszące się do praw pacjenta oraz
odpowiadających tym prawom obowiązków związanych z wykonywaniem
zawodów medycznych (przepisy rozdziału 1a ustawy o zakładach opieki
zdrowotnej, rozdziału 5 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, rozdziału
4 ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej).
Projekt bardziej szczegółowo – niż obowiązujące przepisy – reguluje:
zasady ponoszenia kosztów realizacji praw pacjenta, prawo pacjenta do żądania
zasięgnięcia opinii innej osoby wykonującej zawód medyczny lub zwołania
konsylium lekarskiego, zasady wyrażenia zgody na udzielanie świadczeń
zdrowotnych. Rozdział 7 proponowanej ustawy zawiera przepisy określające
zasady prowadzenia i udostępniania dokumentacji medycznej oraz zobowiązuje
podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych do zapewnienia ochrony danych
zawartych w dokumentacji. Ponadto w projekcie przewidziano prawo pacjenta
do zgłoszenia sprzeciwu od orzeczenia lekarza.

2
Projekt wprowadza – dla potrzeb proponowanej ustawy – definicje
legalne pojęć, w tym definicje pojęć „pacjent” oraz „podmiot udzielający
świadczeń zdrowotnych”, oraz odsyła do definicji, które mają znaleźć się w
innej proponowanej ustawie – o zakładach opieki zdrowotnej, będącej, zgodnie
z deklaracją wnioskodawcy, częścią proponowanego pakietu ustaw z zakresu
ochrony zdrowia.
Przepis końcowy projektu zakłada, że wejście w życie proponowanej
ustawy zostanie określone w ustawie wprowadzającej ustawy z zakresu ochrony
zdrowia.

2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem
Zakres polityki i działań Wspólnoty w dziedzinie ochrony zdrowia został
określony w art. 152 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (TWE) w
tytule XIII „Zdrowie publiczne”. Działanie Wspólnoty uzupełnia polityki
krajowe nakierowane na poprawę zdrowia publicznego, zapobieganie chorobom
i dolegliwościom ludzkim oraz usuwanie źródeł zagrożeń dla zdrowia
ludzkiego.
Prawa pacjenta – w szczególności godność osoby – należą do katalogu
praw człowieka; odnosząc się do treści projektu można więc wskazać art. 6
Traktatu o Unii Europejskiej (TUE), zgodnie z którym Unia opiera się na
zasadach m.in. poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności, które
są wspólne dla państw członkowskich. Prawa człowieka zostały określone także
w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej proklamowanej w Nicei w dniu
7 grudnia 2000 r. (Dz. Urz. WE C 364 z 18 grudnia 2000 r., str. 1). Należy
zaznaczyć, że dokument ten nie stanowi samodzielnego, wiążącego źródła
prawa UE. Jest jednak wykorzystywany w praktyce legislacyjnej i stosowaniu
prawa.
Ze względu na kwestie ochrony danych osobowych pacjenta,
przetwarzanych w związku z procedurami medycznymi i zawartych w
dokumentacji medycznej, należy wskazać dyrektywę 95/46/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 24 października 1995 r. w sprawie ochrony osób
fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego
przepływu tych danych (Dz. Urz. WE L 281 z 23.11.1995 r., str. 31, ze
zmianami; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 15, s. 355).
Zgodnie z art. 1 ust. 1 dyrektywy 95/46/WE państwa członkowskie są
zobowiązane chronić podstawowe prawa i wolności osób fizycznych, w
szczególności ich prawo do prywatności w odniesieniu do przetwarzania danych
osobowych.

3. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa
Unii Europejskiej
Zagadnienie ochrony praw pacjenta nie jest przedmiotem regulacji art.
152 TWE ani aktów prawa pochodnego w tym zakresie.