Poselski projekt ustawy o sporcie

projektu ustawy), zwanej dalej „ustawą CIT”, polegają na wprowadzeniu nowych zwolnień i
odliczeń podatkowych lub rozszerzeniu istniejących.
Pomijając błędy legislacyjne (np. błędne odwołania do przepisów), powyższe propozycje
przede wszystkim:
- komplikują obowiązujący system podatkowy,
- wprowadzają nierówne traktowanie podatników, co może być przedmiotem skargi
konstytucyjnej,
- wiążą się z dalszym spadkiem wpływów z podatków dochodowych, co w obecnej sytuacji
gospodarczej, nie jest pożądanym efektem.
Każde wyłączenie z opodatkowania, czy to poprzez pomniejszenie podstawy
opodatkowania, czy też rozszerzenie katalogu zwolnień przedmiotowych, niesie za sobą
ubytek dochodów z tytułu podatku i w konsekwencji nie pozostaje obojętne na sferę
finansowania różnych zadań przez sektor finansów publicznych.
Trudno zatem podzielić założenie projektodawcy, iż wprowadzenie omawianego systemu
zachęt podatkowych przyczyni się do znacznego zwiększenia ilości klubów sportowych i w
konsekwencji wprowadzone zmiany podatkowe będą miały wyłącznie pozytywny skutek dla
finansów publicznych.
Takie założenie nie znajduje podstaw. Nie jest bowiem zgodne ze stanem faktycznym
stwierdzenie (str. 51 uzasadnienia do projektu ustawy), że kluby sportowe działające w
dotychczasowych formach prawnych posiadają zwolnienia podatkowe, a więc ewentualne
wprowadzenie zmian w tym zakresie (zwolnień podatkowych) nie będzie związane ze
zmniejszeniem wpływów budżetowych. Podkreśla się, iż kluby sportowe prowadzone przez
osoby fizyczne w obowiązującym stanie prawnym nie korzystają ze zwolnienia w podatku
dochodowym od osób fizycznych, zatem ewentualne jego wprowadzenie będzie właśnie
skutkowało zmniejszeniem wpływów budżetowych.
Powyższe okoliczności wskazują, iż szacunki projektodawców należy traktować jako
niewiarygodne.
Jednocześnie należy zauważyć, iż nie wszystkie osoby fizyczne są podatnikami podatku
dochodowego. Z kolei, nie wszyscy podatnicy tego podatku uzyskują dochody (przychody)
opodatkowane na ogólnych zasadach przy zastosowaniu skali podatkowej. A to wyłącznie ta
10

grupa osób fizycznych – zgodnie z przedłożonym projektem ustawy - miałaby prawo do ulg
odliczanych od dochodu.
W świetle powyższego, z finansowego wsparcia państwa związanego z udziałem dzieci w
zajęciach sportowych organizowanych przez związki lub kluby sportowe (poprzez ulgę
podatkową) nie mogłyby skorzystać osoby fizyczne, które nie są podatnikami tego podatku
(dotyczy to w znacznej mierze rolników), jak również osoby opłacające ten podatek
w formach zryczałtowanych (np. ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, karta
podatkowa) lub według 19% stawki podatku.
Ponadto nie można zapominać, iż w obecnym stanie prawnym funkcjonuje ulga na dzieci.
Co do zasady ulga ta przysługuje podatnikom, którzy w stosunku do małoletniego dziecka
wykonują władzę rodzicielską, w ramach której mają obowiązek troszczyć się o fizyczny jak i
duchowy rozwój dziecka. Należy zatem zauważyć, iż państwo, poprzez system podatkowy,
wspiera już rodziny posiadające dzieci (niezależnie od rodzaju zajęć, których uczestnikami są
małoletni). Brak jest zatem uzasadnienia do wprowadzania kolejnej ulgi adresowanej
wyłącznie do rodziców dzieci uczęszczających na zajęcia sportowe prowadzone przez
związki (kluby) sportowe. Nie spotkałoby się to z pozytywnym przyjęciem ze strony osób,
które co prawda posiadają dzieci, jednakże z uwagi na swój status materialny lub formę
płaconego podatku, nie mogą być beneficjentem przedmiotowej regulacji.
Podkreśla się, iż obecnie obowiązujące przepisy ustaw o podatkach dochodowych
umożliwiają odliczenie od dochodu darowizn przekazanych na cele upowszechniania kultury
fizycznej i sportu realizowane przez podmioty niedziałające w celu osiągnięcia zysku.
Natomiast brak jest społecznego uzasadnienia do wspierania podmiotów nastawionych na
osiąganie zysku, a taką możliwość przewiduje propozycja odliczania darowizn na cele
związane z działalnością związku sportowego lub klubu sportowego.
Poza tym nie można zapominać, iż ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych
zawiera również możliwość alokacji 1% podatku należnego z zeznań podatkowych na rzecz
organizacji pożytku publicznego. Organizacjami takimi są również kluby sportowe niebędące
spółkami. Stąd budżet państwa wspomaga już rozwój kultury fizycznej i sportu.
Ważnym aspektem proponowanych zmian jest także umożliwienie odliczenia darowizn
przekazywanych na rzecz osób fizycznych prowadzących kluby sportowe. Propozycja ta stoi
w sprzeczności z dotychczas obowiązującą zasadą, iż odliczeniu nie podlegają darowizny
przekazywane na rzecz osób fizycznych.
11

Niewątpliwie przyjęcie tej propozycji byłoby złamaniem dotychczasowej normy i
mogłoby skutkować zaskarżeniem tej normy prawnej do Trybunału Konstytucyjnego, a także
spowodować, że inne grupy zawodowe czy społeczne mogłyby oczekiwać dalszego
rozszerzania tego odliczenia.
Projektodawcy w uzasadnieniu do projektu ustawy, stwierdzają, że celem rozszerzenia
zakresu ulgi z tytułu darowizn, jest wprowadzenie zachęt podatkowych dla dotychczas
„ogromnego i do tej pory absolutnie niezauważalnego źródła finansowania sportu” -
budżetów domowych obywateli.
Zauważyć należy, iż tego rodzaju zachęty podatkowe nie są istotne z punktu widzenia
osób zorientowanych na działania mające na celu pomoc innym, w tym poprzez filantropię
rozumianą jako udzielanie wsparcia finansowego. Tym bardziej, że przez darowiznę należy
rozumieć bezpłatne świadczenie na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Nie mogą
być zatem uznane za darowizny żadne świadczenia ekwiwalentne ze strony obdarowanego.
Ponadto jak wskazano wyżej, osoby fizyczne mają już możliwość wspierania tego rodzaju
celu, jednakże brak takiego wsparcia obecnie związany jest przede wszystkim z kondycją
finansową przeciętnej polskiej rodziny, która głównie koncentruje się na zaspokojeniu
podstawowych potrzeb życiowych. Kultura, sport czy rozrywka w sposób naturalny schodzą
na plan dalszy.
Ponadto wprowadzenie do ustaw o podatkach dochodowych przepisów uprawniających
przekazanie darowizny na rzecz klubów sportowych (związków sportowych) działających
wyłącznie na podstawie projektowanej ustawy, mogłoby spowodować zarzut nierównego
traktowania i dyskryminacji podatników w obrębie Unii Europejskiej oraz złamanie zasad
wynikających z art. 56 Traktatu Ustanawiającego Wspólnotę Europejską dotyczących
swobody przepływu kapitału.
Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem ETS, aby zróżnicowane traktowanie rezydentów
i nierezydentów mogło być uznane za zgodne z postanowieniami traktatu dotyczącymi
swobodnego przepływu kapitału, odmienne traktowanie winno dotyczyć sytuacji, które nie są
obiektywnie porównywalne bądź winno być uzasadnione nadrzędnymi względami interesu
ogólnego. Autorzy projektu ustawy nie wskazali, iż te przesłanki zachodzą w zakresie
proponowanych przez nich rozwiązań.
Podobny zarzut może się pojawić wobec proponowanego w ustawie PIT zwolnienia
przedmiotowego dla dochodów z tytułu prowadzenia klubów sportowych w rozumieniu
12

przepisów ustawy o sporcie. Ponadto propozycja ta, z uwagi na istotne wątpliwości
interpretacyjne, dodatkowo komplikuje system podatkowy. Projekt ustawy zakłada bowiem,
że zwolnieniem objęte będą dochody wydatkowane na cele klubu sportowego, ale nie
precyzuje tych celów. To z kolei będzie prowadzić do sporów pomiędzy organami
podatkowymi i podatnikami. Może również skutkować nadużyciami w celu uniknięcia
zapłaty podatku dochodowego przez podatników prowadzących kluby sportowe.
Z kolei propozycja ulgi w ustawie PIT, polegająca na umożliwieniu odliczania od
dochodu wydatków na nabycie udziałów lub akcji klubu sportowego, prowadzi do stworzenia
nieuzasadnionej preferencji podatkowej.
Nabycie akcji (udziałów) klubu sportowego nie musi się wiązać z chęcią wspierania
rozwoju sportu, lecz będzie przede wszystkim traktowane jako forma inwestycji kapitałowych
przynosząca zyski, zwłaszcza gdy dodatkowo będzie promowane odliczeniem wydatków
poniesionych na ich zakup. Niewątpliwie wpłynie to na atrakcyjność zawieranych transakcji
w tym obszarze.
Ponadto taka regulacja prawna czyni wyłom w zasadach równego traktowania podatników
uzyskujących dochody kapitałowe. Ustawodawca nie powinien zatem narażać się na zarzut
niekonstytucyjności uchwalanych przepisów podatkowych.
Sprzeczna z konstytucyjną zasadą równości wobec prawa jest również propozycja zmiany
ustawy CIT, polegająca na uprzywilejowaniu spółek będących związkami lub klubami
sportowymi w zakresie możliwości uwzględniania w kosztach uzyskania przychodów
wydatków na nabycie udziałów (akcji) w takich spółkach już w momencie ich nabycia, a nie
jak w przypadku innych spółek w momencie zbycia tych udziałów (akcji).
Ponadto proponowane w ustawie CIT rozwiązania zmierzają w kierunku wyłączenia
z opodatkowania podmiotów prowadzących działalność w sferze sportu, co byłoby wyjątkiem
od obowiązujących obecnie rozwiązań w tym zakresie, które skierowane są do podatników
prowadzących działalność non profit. Przykładem takich rozwiązań jest propozycja zmiany
art. 17 ust. 1 pkt 5a ustawy CIT, poprzez nie tylko objęcie zwolnieniem od podatku dochodów
podatników będących spółkami, przeznaczonych i wydatkowanych na szkolenie wszystkich
zawodników (a nie jak jest obecnie na szkolenie dzieci i młodzieży), ale także wyłączenie
okresu przeznaczenia (wydatkowania) takich dochodów (z obecnych dwóch lat – rok
podatkowy osiągnięcia dochodów i rok po nim następujący) na bezterminowy okres.
13

Również propozycja dotycząca możliwości skorzystania ze zwolnienia przewidzianego
w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy CIT przez spółki akcyjne będące polskimi związkami
sportowymi jest niemożliwa do przyjęcia. Ze zwolnienia, o którym mowa w tym przepisie,
mogą korzystać podmioty w formach organizacyjnych, które są przewidziane dla jednostek o
charakterze niekomercyjnym. Odstępstwo od tej zasady, nawet dla jednej grupy, oznaczałoby
jej złamanie i pociągnęłoby za sobą oczekiwanie kolejnych zmian. W zasadzie nie wiadomo
też, czym miałoby być to uzasadnione. Z tego zwolnienia mogą bowiem korzystać związki
sportowe w formie stowarzyszeń bądź ich związków.
Projektowane przepisy art. 10, 65, 66 i 82 dotyczą zwolnień z podatków, z których
wpływy stanowią dochody jednostek samorządu terytorialnego. W związku z tym, iż
projektowane przepisy spowodują ubytek dochodów budżetów jednostek samorządu
terytorialnego, brak sposobu rekompensaty tych ubytków będzie stanowić naruszenie art. 167
Konstytucji RP. Ponadto na marginesie należy zaznaczyć, że w uzasadnieniu do poselskiego
projektu ustawy nie omówiono wyczerpująco skutków finansowych dla jednostek samorządu
terytorialnego (m.in. w zakresie obowiązku nieodpłatnego udostępniania obiektów
sportowych, jak i zwolnień podatków lokalnych).
Wyłączenie z opodatkowania podatkiem od nieruchomości gruntów, budynków i budowli
związanych z działalnością w dziedzinie sportu oraz objęcie podatkiem rolnym gruntów
powyżej 10 ha wykorzystywanych do uprawiania sportu stałoby w sprzeczności
z konstytucyjną zasadą demokratycznego państwa prawnego, która nakazuje identyczne
traktowanie w prawie podatkowym tych samych stanów faktycznych. Dopuszczone prawem
wyjątki od tej zasady wymagają zachowania proporcjonalności i sprawiedliwości
dokonywanych zróżnicowań. W sytuacji, gdy z wyłączeń podatkowych korzystałyby związki
i kluby sportowe działające w formie m.in. spółek prawa handlowego, które są podmiotami
prowadzącymi działalność gospodarczą lub stowarzyszenia, co do których przepisy
dopuszczają prowadzenie takiej działalności, oznaczałoby to nierównoprawne pod względem
podatkowym traktowanie podmiotów gospodarczych.
Negatywnie ocenia się zaproponowane w art. 82 projektu zwolnienie od podatku od
spadków i darowizn nabycia w drodze darowizny pieniędzy lub innych rzeczy przez osobę
fizyczną prowadzącą klub sportowy na cele szkolenia zawodników i udziału we
współzawodnictwie sportowym, które w uprzywilejowanej sytuacji stawiałoby tę grupę
przedsiębiorców, wbrew zasadzie równości wobec prawa. Nieopodatkowane wsparcie tych
osób jest zapewnione przez istniejące przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn,
14