Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o izbach lekarskich

4) data i miejsce urodzenia lekarza,
5) imię ojca,
6) imię matki,
7) numer prawa wykonywania zawodu,
8) numer rejestru w okręgowej izbie lekarskiej,
9) oznaczenie orzeczenia,
10) data orzeczenia,
11) nazwa orzekającego sądu,
12) rodzaj orzeczonej kary,
13) data uprawomocnienia orzeczenia,
14) data wykonania kary,
15) data zatarcia,
16) adnotacje o orzeczeniach wydanych w trybie art. 57b.
4. Zatarcie ukarania następuje z urzędu:
1) po upływie roku od daty uprawomocnienia się orzeczenia o ukaraniu karą
wymienioną w art. 57h ust. 1 pkt 1,
2) po upływie 3 lat od daty uprawomocnienia się orzeczenia o ukaraniu karą
wymienioną w art. 57h ust. 1 pkt 2,
3) po upływie 3 lat od daty wykonania orzeczenia o ukaraniu karą
wymienioną w art. 57h ust. 1 pkt. 3-5,
4) po upływie 5 lat od daty wykonania orzeczenia o ukaraniu karą
wymienioną w art. 57h ust. 1 pkt 6, jeżeli lekarz nie zostanie w tym
czasie ponownie ukarany lub nie zostanie wszczęte przeciwko niemu
postępowanie w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej,
5) z chwilą zatarcia skazania środkiem karnym wymierzonym w
postępowaniu karnym, w trybie i na zasadach określonych w odrębnych
przepisach.
4. Kara pozbawienia prawa wykonywania zawodu nie ulega zatarciu.
5. Zatarcie ukarania następuje poprzez usunięcie z rejestru ukaranych lekarzy
wzmianki o ukaraniu.
Art. 57zk. Minister właściwy do spraw zdrowia w porozumieniu z Ministrem
Sprawiedliwości, po zasięgnięciu opinii Naczelnej Rady Lekarskiej określi,
w drodze rozporządzenia:
1) regulamin wewnętrznego urzędowania sądów lekarskich oraz rzeczników
odpowiedzialności zawodowej,
2) sposób i tryb prowadzenia rejestru ukaranych lekarzy,
3) sposób i tryb wykonania prawomocnych orzeczeń sądów lekarskich,
- kierując się potrzebą respektowania praw uczestników postępowania,
specyfiką, złożonością i czasochłonnością postępowań w przedmiocie
odpowiedzialności zawodowej.
Art. 57zl. W sprawach nieuregulowanych w ustawie do postępowania w przedmiocie
odpowiedzialności zawodowej stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z
dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego oraz przepisy
rozdziałów I-III i art. 53 § 1 i 2 Kodeksu karnego.”;

13) art. 60 otrzymuje brzmienie:
„Art. 60. 1. Naczelna Izba Lekarska oraz Wojskowa Izba Lekarska otrzymują z budżetu
państwa środki finansowe na pokrycie kosztów tych czynności określonych w
ustawie, które dotychczas były wykonywane przez organy administracji
państwowej.
2. Okręgowe izby lekarskie otrzymują z budżetów właściwych wojewodów
środki finansowe na pokrycie kosztów tych czynności określonych w ustawie,
które dotychczas były wykonywane przez organy administracji państwowej.”;

14) w art. 61a ust. 2 otrzymuje brzmienie:
„2. W przypadku, gdy Naczelna Rada Lekarska lub okręgowa rada lekarska otrzyma
informacje od odpowiednich władz lub organizacji państwa członkowskiego Unii
Europejskiej o zdarzeniu, które może mieć wpływ na wykonywanie przez daną osobę
zawodu lekarza, podejmuje odpowiednie działania dla sprawdzenia prawdziwości
tych informacji oraz w zależności od ustaleń podejmie postępowanie, o którym mowa
w art. 41-57zk. Właściwa rada informuje odpowiednie władze lub organizacje
państwa członkowskiego Unii Europejskiej, od których pochodzi informacja, o
podjętych środkach w terminie trzech miesięcy od dnia otrzymania informacji.".


Art. 2
1. Przepisy ustawy stosuje się do spraw wszczętych i niezakończonych w dniu wejścia w
życie ustawy prawomocnym orzeczeniem w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej.
2. Czynności w sprawach, o których mowa w ust. 1, dokonane na podstawie przepisów
dotychczasowych są skuteczne.
3. Przepisu art. 7 ust. 7 nie stosuje się do rzeczników odpowiedzialności, zastępców
rzeczników odpowiedzialności zawodowej i członków sądów lekarskich wybranych na
podstawie dotychczasowych przepisów.
4. O podziale majątku okręgowych izb lekarskich likwidowanych w związku z wejściem w
życie art. 1 pkt 1 niniejszej ustawy decyduje Krajowy Zjazd Lekarzy.
5. W terminie 3 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy odbędą się wybory do organów
okręgowych izb lekarskich powołanych w związku z wejściem w życie art. 1 pkt 1 ustawy.

Art. 3

Ustawa wchodzi w życie z dniem ……… z wyjątkiem przepisu art. 1 pkt 1, który wchodzi w
życie z dniem ……………



1Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1990 r. Nr 20, poz. 120, z 1996 r. Nr 106,
poz. 496, z 1997 r. Nr 28, poz. 152, z 1998 r. Nr 106, poz. 668, z 2001 r. Nr 126, poz. 1383, z 2002 r.
Nr 153, poz. 1271 i Nr 240, poz. 2052 oraz z 2004 r. Nr 92, poz. 885.
2Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. 2005 r. Nr 175, poz.
1461, oraz z 2006 r. Nr 117, poz. 790, Nr 191, poz. 1410 i Nr 202, poz. 1600.


UZASADNIENIE


Obowiązujące przepisy dotyczące odpowiedzialności zawodowej lekarzy powstały w latach
1989 – 1990 - ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o izbach lekarskich (Dz. U. z 1989 r. Nr 30, poz.
158) oraz rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 26 września 1990 r. w
sprawie postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy (Dz. U. z 1990 r.
Nr 69, poz. 406). W czasie ich obowiązywania zmianie uległy zasady procedury karnej, na
której oparte jest postępowanie w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej. Zmianie uległy
również przepisy dotyczące odpowiedzialności zawodowej innych zawodów zaufania
publicznego. Dotychczasowe uregulowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej
lekarzy są niedoskonałe, nie zapewniając stronom postępowania należytej ochrony ich praw.
Najważniejsze cele, które zamierza się osiągnąć poprzez wprowadzenie zmian zawartych w
niniejszym projekcie to:
1. Usunięcie niezgodności przepisów z roku 1989 i 1990 z obowiązującymi obecnie zasadami
legislacji. Np. w rozporządzeniu Ministra Zdrowia zawarte są przepisy kształtujące prawa
uczestników postępowania, jest rzeczą oczywistą, że taka regulacja może być zawarta tylko
w ustawie. W konsekwencji większość materii regulowanej rozporządzeniem należy
przenieść do ustawy.
2. Rozszerzenie uprawnień osób pokrzywdzonych. Obecnie obowiązujące przepisy
ograniczają prawa pokrzywdzonego do złożenia skargi i występowania w pierwszej
instancji w roli świadka, co jest niezgodne z dążeniem do rozszerzania uprawnień
pokrzywdzonych w każdym rodzaju postępowania, co znalazło odbicie w Kodeksie
postępowania karnego.
3. Wprowadzenie jawności postępowania przed sądami lekarskimi. Obecnie postępowanie w
przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy jest jawne tylko dla członków
samorządu lekarzy.
4. Rozszerzenie katalogu kar (obecnie brak kary pośredniej pomiędzy karą nagany a
zawieszenia lub odebrania prawa wykonywania zawodu co utrudnia dostosowanie kary do
wagi przewinienia zawodowego).
5. Wprowadzenie możliwości odwołania od orzeczeń sądów lekarskich do sądu okręgowego
– wydziału karnego (obecnie orzeczenia wydane przez Naczelny Sąd Lekarski są
ostateczne)
Zmiany w części ustawy dotyczącej organizacji samorządu lekarskiego i praw członków
ograniczają czynne i bierne prawo wyborczego w wyniku orzeczenia kary w postępowaniu w
przedmiocie odpowiedzialności zawodowej (art. 7). W efekcie jakiekolwiek funkcje w
samorządzie będą mogły pełnić tylko osoby niekarane, zaś w przypadku organów
odpowiedzialności zawodowej - dodatkowo posiadające doświadczenie w wykonywaniu
zawodu i niepełniące żadnych innych funkcji w organach samorządu. Art. 12 i 13 porządkują
zasady wpisywania na listę członków okręgowej izby lekarskiej i do rejestru lekarzy oraz
skreślania z listy i rejestru, między innymi w związku z orzeczeniami sądów lekarskich.
Projekt przewiduje, że obszar działania poszczególnych okręgowych izb lekarskich pokrywać
się będzie z podziałem administracyjnym kraju na województwa. Siedzibami organów
okręgowych izb lekarskich będą miasta będące siedzibami wojewodów. W chwili obecnej na
terenie kraju funkcjonuje 22 okręgowe izby lekarskie, których obszar działania obejmuje
najczęściej teren kilku województw.
W projekcie przewidziano, iż minister właściwy do spraw zdrowia będzie mógł zaskarżyć do
Naczelnego Sądu Administracyjnego sprzeczną z prawem uchwałę Krajowego Zjazdu
Lekarzy, organu okręgowej izby lekarskiej lub Naczelnej Izby Lekarskiej pod zarzutem
niezgodności z prawem. Zmiana sądu właściwego do rozpatrywania ww. spraw z Sądu
Najwyższego na Naczelny Sąd Administracyjny wynika z faktu, iż ustawa przyznaje
ministrowi właściwemu ds. zdrowia uprawnienia jedynie do kwestionowania uchwał pod
kątem ich legalności. Jednocześnie nowelizacja przyznaje ministrowi prawo do zaskarżania
uchwał Krajowego Zjazdu Lekarzy, którego uchwały nie podlegały dotychczas takiej
kontroli.
Art. 15 łączy w jednym przepisie obowiązki członków samorządu lekarskiego określone
dotychczas w art. 15, 59 i 61. Obowiązek opłacania składki członkowskiej był do tej pory
określony tylko domyślnie poprzez przepisy art. 59 i 61 mówiących o źródłach finansowania
samorządu oraz o ściąganiu należności za niezapłacone składki.
Zmiany w art. 18 mają na celu jednoznaczne objęcie ochroną przed zwolnieniem z pracy
zastępców rzeczników odpowiedzialności zawodowej, co jest niezbędne ze względu na
jednoosobowy charakter organu rzecznika odpowiedzialności zawodowej przewidziany w art.
20 i 31 ustawy. Jest oczywiste, że dla zachowania niezawisłości zastępcy rzecznika
prowadzący postępowanie wyjaśniające powinni mieć takie same uprawnienia i
zabezpieczenie jak rzecznik. Przyjęto zasadę, że okręgowi rzecznicy odpowiedzialności
zawodowej i okręgowe sądy lekarskie są właściwymi organami do prowadzenia wszystkich
postępowań w pierwszej instancji. Jedynym wyjątkiem jest postępowanie wyjaśniające
przejęte przez Naczelnego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej w ramach nadzoru (art.
40).
Zmiana brzmienia całego Rozdziału 6 wynika przede wszystkim z potrzeby przeniesienia do
ustawy regulacji zwartych w rozporządzeniu, co wymaga zmiany prawie wszystkich
artykułów tego rozdziału i dodania wielu nowych. Utrzymano ogólną zasadę zgodności trybu
postępowania prowadzonego przez organy odpowiedzialności zawodowej z procedurą karną i
brzmienie wielu artykułów jest odpowiednim dostosowaniem przepisów Kodeksu
postępowania karnego. Umieszczenie ich w ustawie niezależnie od art. 57 mówiącego o
odpowiednim stosowaniu Kodeksu postępowania karnego jest celowe ze względu na
głównych odbiorców ustawy, którzy nie są prawnikami i takie ułatwienie pozwoli im pokonać
trudności z interpretacją przepisów innych ustaw oraz interpretowaniem ich wzajemnych
korelacji.
Art. 44 i 45 zawierają bardzo szeroką definicję pokrzywdzonego oraz stanowią, że jest on
stroną w postępowaniu, ze wszystkimi wynikającymi z tego uprawnieniami. Uregulowanie to
stanowi realizację jednego z najczęściej zgłaszanych postulatów dotyczących postępowania w
przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy.
W art. 53 zawarto zasadę nadzoru sądowego nad postanowieniami rzeczników
odpowiedzialności zawodowej kończącymi postępowanie poprzez odmowę wszczęcia
postępowania albo umorzenie postępowania. Jeżeli zostanie wniesione zażalenie na takie
postanowienie, ostatecznie o zakończeniu postępowania w tym trybie powinien decydować
sąd, analogicznie jak w procedurze karnej. Postępowanie wyjaśniające w sprawach
kierowanych do sądów lekarskich trwa obecnie średnio 9 miesięcy, postępowanie sądowe
średnio 7 miesięcy w każdej instancji, ale zdarzają się przypadki przewlekłości postępowania.
W nowelizacji zawarto przepisy, które usprawnią przebieg postępowania, w szczególności
ustanowiono nadzór Naczelnego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej nad
postępowaniem wyjaśniającym, prowadzonym przez okręgowych rzeczników
odpowiedzialności zawodowej, wprowadzono możliwość przejęcia postępowania, przyznano
stronom postępowania prawo do skargi na przewlekłość postępowania (art. 40).

Dotychczasowe przepisy mówią o zakończeniu postępowania wyjaśniającego w ciągu 3
miesięcy, ale jak wskazują przytoczone powyżej dane, jest to termin niemożliwy do
zachowania, ponieważ organy odpowiedzialności zawodowej nie dysponują żadnymi
środkami przymusu, a praca w nich jest pracą społeczną, którą coraz trudniej jest pogodzić z
rosnącymi stale obowiązkami zawodowymi. Dlatego termin zakończenia postępowania
wyjaśniającego określono na 6 miesięcy (art. 57a) co w połączeniu z wymienionymi
przepisami służącymi poprawie sprawności postępowania powinno umożliwić rzeczywiste
zachowanie terminu.
W art. 57d wprowadza się jawność postępowania przed sądem lekarskim i określa przesłanki
wyłączenia jawności, które odpowiadają przesłankom występującym w procedurze karnej.
Ten przepis realizuje wielokrotnie zgłaszany postulat jawności postępowania w przedmiocie
odpowiedzialności zawodowej, co z kolei powinno poprawić zrozumiałość zasad
postępowania wśród pokrzywdzonych i ograniczyć zarzuty kwestionujące obiektywność
postępowania. Konsekwentnie temu samemu celowi służy powołanie sędziów sądu
powszechnego, jako przewodniczących składów orzekających w Naczelnym Sądzie
Lekarskim. Obecność zawodowego prawnika jest również bardzo ważna ze względu na
wprowadzenie do postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy nowej
strony, czyli pokrzywdzonego i jego pełnomocników, co znacznie skomplikuje postępowanie
w aspekcie formalnym i proceduralnym. Doświadczeni sędziowie sądów powszechnych
zapewniają zgodność z zasadami procedury i szybkie rozpatrywanie wniosków stron, co
powinno bardzo usprawnić postępowanie.
Katalog kar obejmuje 7 pozycji. Do orzekanych dotychczas kar upomnienia, nagany,
zawieszenia i pozbawienia prawa wykonywania zawodu dołączono karę pieniężną oraz kary
ograniczające zakres wykonywanych przez ukaranego lekarza czynności administracyjnych
(zakaz pełnienia funkcji kierowniczych) lub czynności zawodowych (ograniczenie zakresu
czynności w wykonywaniu zawodu). W ten sposób sądy lekarskie uzyskują znacznie lepszą
możliwość dostosowania kary do stopnia zawinienia. Obowiązujący katalog kar zawiera
bowiem tylko kary o względnie niewielkiej dotkliwości (upomnienie i nagana) i kary bardzo
dotkliwe (zawieszenie i pozbawienie prawa wykonywania zawodu), które powinny być
orzekane w przypadku ciężkiego naruszenia zasad etyki i zasad wykonywania zawodu.
Dodatkową możliwością jest zarządzenie przez sąd publikacji orzeczenia w biuletynie