Rządowy projekt ustawy o ratyfikacji Umowy o zabezpieczeniu społecznym między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Korei, podpisanej w Warszawie dnia 25 lutego 2009 roku

społecznych (interesy polskich i południowokoreańskich obywateli w zakresie nabywania prawa
do świadczeń emerytalnych i rentowych), ale również ze względów gospodarczych (szansa na
zwiększenie południowokoreańskich inwestycji w Polsce). Dlatego też związanie
Rzeczypospolitej Polskiej Umową o zabezpieczeniu społecznym z Republiką Korei wydaje się
zasadne.


2.
Dotychczasowy a projektowany stan prawny

Pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Republiką Korei nie ma regulacji prawnych
w dziedzinie zabezpieczenia społecznego. Dlatego też przy ustalaniu prawa i wysokości
świadczeń pieniężnych, szczególnie długoterminowych – jak emerytury i renty, każde z państw
bierze pod uwagę jedynie okresy ubezpieczenia przebyte na podstawie własnego
ustawodawstwa. Wobec braku stosownej dwustronnej umowy – dla ustalenia prawa do tych
świadczeń i ich wysokości – nie jest możliwe sumowanie okresów ubezpieczenia przebytych
pod działaniem ustawodawstwa każdego z obu państw. W efekcie osoby zainteresowane nie
mogą uzyskać prawa do tych świadczeń, ani przy zastosowaniu wyłącznie polskich (lub
południowokoreańskich) wewnętrznych przepisów ubezpieczeniowych, ani przy zastosowaniu
zasady sumowania okresów ubezpieczenia – stanowiącej standard w tego typu umowach.
Kolejnym problemem wynikającym z braku dwustronnej polsko-południowokoreańskiej
umowy regulującej sprawy zabezpieczenia społecznego jest kwestia transferu (eksportu)
świadczeń. W obowiązującym stanie prawnym, świadczenia emerytalno-rentowe przysługujące
wyłącznie z tytułu przynależności do polskiego systemu zabezpieczenia społecznego, osobom
zamieszkałych za granicą, w tym także w Republice Korei, są wypłacane – na ich wniosek –
osobie przez nich upoważnionej do odbioru, zamieszkałej w kraju, lub na rachunek bankowy
emeryta lub rencisty w kraju. Oznacza to, że osoby zamieszkałe w Republice Korei, które
uzyskały już prawo do polskich emerytur lub rent, nie mogą ich otrzymywać w miejscu swego
zamieszkania w Republice Korei, gdyż polskie ustawodawstwo w takim przypadku przewiduje
wypłatę tych świadczeń tylko w Polsce.
Przedstawiona Umowa – zgodnie z założeniami Strony polskiej – w pełni odpowiada
standardom międzynarodowym w dziedzinie zabezpieczenia społecznego. Została ona oparta na
czterech podstawowych zasadach koordynacji systemów, tj.:

– zasadzie równego traktowania – zgodnie z którą osoby objęte zakresem podmiotowym
Umowy, które mają miejsce zamieszkania na terytorium Umawiającej się Strony, podlegają

3
ustawodawstwu tej Umawiającej się Strony i są uprawnione do świadczeń przewidzianych
przez to ustawodawstwo na równi z obywatelami tej Umawiającej się Strony (art. 4 Umowy),

– zasadzie swobodnego transferu (eksportu) świadczeń – zgodnie z którą świadczenia
pieniężne nabyte na podstawie ustawodawstwa jednej Umawiającej się Strony nie mogą być
zmniejszane, zmieniane, zawieszane ani wstrzymywane z tego powodu, że osoba uprawniona
do tych świadczeń ma miejsce zamieszkania na terytorium drugiej Umawiającej się Strony.
Fakt zamieszkiwania w drugim państwie nie będzie miał żadnego wpływu na prawo
i wysokość wypłacanych świadczeń (art. 5 Umowy),

– zasadzie jedności stosowanego ustawodawstwa – zgodnie z którą pracownik wykonujący
pracę na terytorium Umawiającej się strony, w odniesieniu do tej pracy – w dziedzinie
zabezpieczenia społecznego – będzie podlegał wyłącznie ustawodawstwu tej Umawiającej
się Strony (art. 6 ust. 1 Umowy),

– zasadzie sumowania okresów ubezpieczenia – zgodnie z którą następuje sumowanie
wszelkich okresów ubezpieczenia przebytych pod działaniem polskiego lub
południowokoreańskiego ustawodawstwa, które w myśl tego ustawodawstwa wymagane są
do nabycia lub zachowania prawa do świadczeń z zabezpieczenia społecznego, a także do
obliczania wymiaru tych świadczeń (art. 12 Umowy).

Przedstawiona Umowa ma na celu zapewnienie możliwej dla obu Umawiających się
Stron koordynacji systemów ubezpieczenia społecznego. Oprócz zapisów dotyczących
wymienionych powyżej zasad koordynacyjnych zawiera także regulacje merytoryczne
odnoszące się do poszczególnych dziedzin zabezpieczenia społecznego objętych zakresem
przedmiotowym umowy, czyli uregulowania dotyczące:

a) właściwego ustawodawstwa (art. 6 – 11 Umowy)
W tym zakresie podstawową zasadą jest zasada obowiązywania jednego ustawodawstwa
w odniesieniu do danego zatrudnienia. Zgodnie z art. 6 ust. 1 Umowy osoby, do których
zastosowanie będą miały postanowienia Umowy, będą podlegały – w odniesieniu do danego
zatrudnienia – ustawodawstwu tego państwa, na terytorium którego są zatrudnione.
Umowa przewiduje także pewne wyjątki od powyższej zasady podlegania ustawodawstwu
miejsca wykonywania zatrudnienia. Wyjątki te wynikają głównie z charakteru lub specyfiki
wykonywanej pracy (zawodu) i powszechnie występują w tego typu umowach dwustronnych,
jak też w przepisach wspólnotowych.

4
Najistotniejszym – z punktu widzenia stosunków polsko-południowokoreańskich – jest wyjątek
dotyczący pracowników delegowanych (art. 7 Umowy). Zgodnie z tym artykułem pracownik
polski, który zostanie delegowany przez swego pracodawcę do pracy w Republice Korei – nadal
– przez okres 60 miesięcy, w zakresie zabezpieczenia społecznego, będzie podlegał przepisom
polskim, a nie przepisom południowokoreańskim – co wynikałoby z zasady ogólnej wyrażonej
w art. 6 ust. 1 Umowy. Artykuł ten pozwala więc na pozostawienie pracownika w dotychczas
mającym do niego zastosowanie systemie zabezpieczenia społecznego, bez konieczności zmiany
przynależności do systemu na okres jego delegowania. Ta regulacja będzie działała także
w drugą stronę, tj. w odniesieniu do pracowników południowokoreańskich delegowanych do
pracy do Polski.

b) świadczeń emerytalno-rentowych (art. 15 Umowy)
W tym zakresie Umowa przewiduje, że uprawnienia do świadczeń emerytalno-rentowych będą
ustalane z uwzględnieniem łączonych okresów ubezpieczenia przebytych w obydwu państwach,
przy czym koszty tak ustalanych świadczeń będą obciążały instytucje właściwe każdej
z Umawiających się Stron proporcjonalnie do okresów ubezpieczenia przebytych w danym
państwie. Jest to standardowe rozwiązanie dotyczące ustalania prawa i wysokości świadczeń
emerytalno-rentowych. W takim przypadku wysokość polskich świadczeń będzie ustalana
według następujących zasad:
– w przypadkach gdy okresy ubezpieczenia przebyte tylko w Polsce dają prawo do emerytury
lub renty w myśl polskich przepisów, wówczas ubezpieczony otrzyma polskie świadczenie
wyliczone tylko na podstawie okresów ubezpieczenia przebytych w Polsce,

a druga Strona (instytucja właściwa Republiki Korei) wypłaci pozostałą część świadczenia,
przyznaną za okresy ubezpieczenia przebyte na jej terytorium. Wysokość przyznanej części
świadczenia będzie odpowiadała stosunkowi sumy okresów ubezpieczenia przebytych
w Republice Korei do sumy okresów ubezpieczenia przebytych w obydwu państwach,
– w przypadkach gdy okresy ubezpieczenia przebyte w Polsce nie dają prawa

do polskiej emerytury lub renty oraz okresy ubezpieczenia przebyte w Republice Korei nie
dają prawa do południowokoreańskiej emerytury lub renty, każde z państw ustali prawo do
świadczenia na podstawie sumy okresów ubezpieczenia przebytych w obydwu państwach
i będzie je wypłacać w wysokości odpowiadającej stosunkowi sumy własnych okresów
ubezpieczenia do ich sumy uzyskanej w obydwu państwach.

Powyższe oznacza obowiązek stosowania zasady „pro rata temporis” (proporcji
okresów), zgodnie z którą ustalanie częściowych świadczeń (z zastosowaniem sumowania
okresów) będzie obligatoryjne tylko w tych przypadkach, gdy jest to dla zainteresowanego

5
korzystniejsze lub gdy w żadnym z państw nie ma on prawa do emerytury lub renty w pełnej
wysokości.
Proponowane zasady ustalania prawa do świadczeń emerytalno-rentowych oraz ich wypłaty
będą obowiązywały od dnia wejścia w życie Umowy. Postanowienia Umowy nie będą
uzasadniały roszczeń o wypłatę świadczeń za okres przed jej wejściem w życie, ale okresy
ubezpieczenia przebyte zgodnie z ustawodawstwem każdej z Umawiających się Stron przed
dniem wejścia w życie Umowy będą uwzględniane przy ustalaniu prawa i wysokości świadczeń
przyznawanych na jej podstawie.

c) zasiłków pogrzebowych lub świadczeń zryczałtowanych z tytułu śmierci (art. 16 projektu
Umowy)
Prawo do jednorazowych świadczeń z tytułu śmierci będzie ustalane przez instytucję właściwą
każdej z Umawiających się Stron, zgodnie z ustawodawstwem stosowanym przez instytucje tej
Strony.

Umowa zawiera także uregulowania administracyjne, odnoszące się np.: do wymiany
informacji i wzajemnej pomocy (art. 18), ochrony danych osobowych (art. 19), zwolnienia
z opłat i poświadczania dokumentów i zaświadczeń (art. 20), składania wniosków, zawiadomień
lub odwołań (art. 22), wypłaty świadczeń (art. 23).


3.Skutki wejścia w życie Umowy

Chcąc określić przewidywane skutki wejścia w życie polsko-południowokoreańskiej
Umowy o zabezpieczeniu społecznym należy stwierdzić, że przyjęcie i wprowadzenie w życie
zaproponowanych uregulowań z pewnością zapewni:
– eliminację negatywnej i pozytywnej kolizji ustawodawstw (podwójne opłacania składek
ubezpieczeniowych lub brak ubezpieczenia),
– uwzględnianie okresów ubezpieczenia przebytych w Republice Korei w celu ustalenia prawa
i wysokości polskich świadczeń emerytalnych i rentowych (i odwrotnie),
– transfer świadczeń osobom uprawnionym zamieszkałym na terytorium drugiej Umawiającej
się Strony,
– ochronę przed utratą praw przysługujących z zabezpieczenia społecznego, nabytych
w części lub całości na terytorium drugiego państwa.


6
Postanowienia dotyczące właściwego ustawodawstwa, poprzez eliminację podwójnego
opłacania składek ubezpieczeniowych, mogą przyczynić się do poprawy współpracy
gospodarczej między Polską a Republiką Korei. Fakt związania się umową o zabezpieczeniu
społecznym z Republiką Korei może mieć także pozytywny wpływ na poprawę wizerunku
naszego państwa na arenie międzynarodowej.
Wejście w życie każdej umowy o zabezpieczeniu społecznym oczywiście wiąże się
z określonymi skutkami finansowymi. Jednakże z uwagi na to, że nie przewiduje się objęcia
zakresem przedmiotowym Umowy żadnych świadczeń finansowanych z budżetu państwa
(np. zasiłki rodzinne, zasiłki dla bezrobotnych, świadczenia zdrowotne) skutki wejścia w życie
Umowy nie będą miały znaczenia ani dla budżetu państwa, ani dla jednostek samorządu
terytorialnego.
Zakres przedmiotowy Umowy oznacza, że skutki wejścia jej w życie będą obciążały
wyłącznie fundusze ubezpieczeniowe, tj. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych oraz Fundusz
Emerytalno-Rentowy Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Wpływ regulacji polsko-
południowokoreańskiej Umowy na dochody i wydatki tych Funduszy jest trudny do
oszacowania. Należy tu zwrócić uwagę na trzy czynniki, tj.:

1) koszt wypłaty świadczeń należnych z polskiego systemu zabezpieczenia społecznego, do
których prawo – bez wejścia w życie Umowy – by nie powstało
Wydatki związane z przyznaniem prawa do tych świadczeń trudno jest przewidzieć. Jednakże
z uwagi na to, że polskie instytucje właściwe (ZUS, KRUS) będą wypłacały świadczenia
wyłącznie za okresy ubezpieczenia przebyte na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

a z posiadanych danych wynika, że potencjalna grupa osób, do której będzie mieć zastosowanie
zasada sumowania okresów nie byłaby duża) należy przypuszczać, że wydatki te nie będą
stanowiły istotnego obciążenia dla Funduszy.

2) transfer przyznanych świadczeń do miejsca zamieszkania osoby do nich uprawnionej,
zamieszkałej na terytorium drugiej Umawiającej się strony
Wydatki z tytułu transferu polskich świadczeń emerytalno-rentowych do Republiki Korei nie
mogą być traktowane jako dodatkowy koszt Funduszy, gdyż są one realizacją wcześniejszych
zobowiązań wynikających z pobierania składek na ubezpieczenia społeczne.


3) Z informacji uzyskanych za pośrednictwem Ambasady RP w Seulu (wg. danych własnych placówki) grupa polskich obywateli
objętych koreańskim systemem ubezpieczeniowym to 30 osób. Według danych uzyskanych od Strony koreańskiej w styczniu
2006 r. w Republice Korei przebywało 40 polskich obywateli objętych koreańskim Narodowym Systemem Emerytalnym.


7