Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o Agencji Rynku Rolnego i organizacji niektórych rynków rolnych

terenowego Agencji Rynku Rolnego. Producent rolny zostaje wpisany do rejestru w
przypadku wydania przez dyrektora oddziału terenowego Agencji decyzji o stwierdzeniu
nabycia prawa do uzyskania płatności niezwiązanej. Rejestr jest jawny i zawiera m.in.
informację o indywidualnej ilości referencyjnej poszczególnego producenta rolnego. Wpis do
rejestru jest jednym z warunków uzyskania płatności niezwiązanej.
Sposób przyznawania płatności niezwiązanej z produkcją został również określony
w
projektowanych przepisach. Proponuje się, aby wnioski o przyznanie płatności
niezwiązanej były składane w terminie od dnia 15 marca do dnia 15 maja roku zbioru, co
pokrywa się z terminem składania wniosków o przyznanie płatności wynikających
z przepisów o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego. Takie rozwiązanie
wymaga jednak wprowadzenia przepisu przejściowego określającego późniejszy termin
składania wniosków o przyznanie płatności niezwiązanej za 2008 r., co znalazło
odzwierciedlenie w art. 3 projektu ustawy. W artykule tym proponuje się przyjęcie jako
okresu składania wniosków za uprawy w roku 2008 termin od 1 kwietnia 2009 r., jednak nie
później niż do 31 maja 2009 r., oraz wypłatę tych płatności niezwłocznie od dnia wydania
decyzji o przyznaniu płatności niezwiązanej. Wyznaczenie późniejszego terminu składania
wniosku o przyznanie płatności niezwiązanej za rok gospodarczy 2008/2009 nie stoi
w sprzeczności z przepisami Unii Europejskiej w tym zakresie.
Jednocześnie niezwłoczna wypłata płatności jest wymagana ze względu na przepisy
wspólnotowe stanowiące, że wypłata płatności uzupełniających powinna zostać zakończona
do dnia 30 czerwca danego roku (art. 28 RR Nr (WE) 1782/2003). Od reguły tej jest jednak
zawarte odstępstwo umożliwiające wypłatę płatności po terminie 30 czerwca (art. 9 ust. 1
pkt a RK (WE) Nr 883/2006).
Płatność niezwiązana w pozostałych latach będzie wypłacana corocznie od dnia 1 grudnia, co
umożliwi Agencji realizacje kontroli warunków przyznania jednolitej płatności obszarowej,
określonych w przepisach o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego.
Proponuje się, aby środki finansowe przeznaczone na płatności niezwiązane z produkcją,
określane corocznie w drodze rozporządzenia przez Radę Ministrów, były dzielone pomiędzy
uprawnionych rolników, którzy złożyli wnioski o przyznanie płatności niezwiązanej
proporcjonalnie do indywidualnej ilości referencyjnej określonej dla każdego z nich.
Dyrektor oddziału terenowego ARR, w celu uniknięcia przekroczenia koperty przeznaczonej
na płatność niezwiązaną, będzie mógł zaokrąglić płatność niezwiązaną należną danemu
plantatorowi w dół do pełnych groszy.
10
Jednym z dwóch kryteriów pozwalających na uzyskanie płatności niezwiązanej z produkcją
jest spełnienie warunków do przyznania jednolitej płatności obszarowej, określonych
w
przepisach o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego. W celu
weryfikacji tego kryterium Prezes Agencji przeprowadza kontrole podmiotów ubiegających
się o tę płatność na podstawie przepisów ustawy o Agencji Rynku Rolnego i organizacji
niektórych rynków rolnych. Na podstawie projektowanych przepisów Prezes może również,
w drodze umowy, powierzyć przeprowadzenie kontroli Agencji Restrukturyzacji
i
Modernizacji Rolnictwa, która przeprowadza kontrole na podstawie przepisów
o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego.
Propozycja uchylenia przepisów odnoszących się do dopłat z tytułu wykorzystywania
oliwy z oliwek w przetwórstwie wiąże się z faktem, że od 1 listopada 2005 r., zgodnie
z art. 24 ust. 1 rozporządzenia Rady nr 865/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie
wspólnej organizacji rynku oliwy z oliwek stołowych oraz zmieniającym rozporządzenie
(EWG) nr 827/68, mechanizm ten został całkowicie zlikwidowany.
Propozycja uchylenia przepisów dotyczących organizacji rynku jedwabników jest
następstwem wyjaśnień zawartych w piśmie Komisji Europejskiej z dnia 25 maja 2007 r.,
znak: AN D(2007) 13872. Komisja Europejska poinformowała stronę polską, że w związku
z wyborem przez Rzeczpospolitą Polską systemu płatności jednolitej obszarowej (SAPS, tj.
Single Area Payment Scheme), o którym mowa w art. 143b ust. 1 rozporządzenia Rady (WE)
nr 1782/2003 z dnia 29 września 2003 r. ustanawiającego wspólne zasady dla systemów
wsparcia bezpośredniego w ramach wspólnej polityki rolnej i ustanawiającego określone
systemy wsparcia dla rolników oraz zmieniającego rozporządzenia (EWG) nr 2019/93, (WE)
nr 1452/2001, (WE) nr 1453/2001, (WE) nr 1454/2001, (WE) nr 1868/94, (WE)
nr 1251/1999, (WE) nr 1254/1999, (WE) nr 1673/2000, (EWG) nr 2358/71 i (WE)
nr 2529/2001 (Dz. Urz. UE L 270 z 21.10.2003, str. 1, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie
wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 40, str. 269, z późn. zm.), producentom z Polski nie
przysługuje wsparcie z tytułu produkcji jedwabników.
Zgodnie z wyjaśnieniem Komisji Europejskiej przepisy artykułu 143b ust. 1 ww.
rozporządzenia zastąpiły wszystkie inne płatności bezpośrednie wymienione w załączniku I
do tego rozporządzenia, w tym płatności z tytułu produkcji jedwabników. W związku
z powyższym producenci jedwabników z Polski nie są uprawnieni do otrzymywania
wsparcia określonego w art. 111 rozporządzenia Rady (WE) nr 1234/2007 z dnia
22 października 2007 r. ustanawiającego wspólną organizację rynków rolnych oraz przepisy
11
szczegółowe dotyczące niektórych produktów rolnych („rozporządzenie o jednolitej wspólnej
organizacji rynku”) (Dz. Urz. UE L 299 z 16.11.2007, str. 1).
Jednocześnie należy nadmienić, że zgodnie z informacjami uzyskanymi od Agencji Rynku
Rolnego żaden z podmiotów nie był zainteresowany dopłatami w ramach mechanizmów na
rynku jedwabników. Odnosząc się do dopłat do oliwy z oliwek wykorzystywanej
w przetwórstwie należy nadmienić, że z dopłat do tego mechanizmu skorzystano kilkakrotnie
przed 1 listopada 2005 r. Po 1 listopada 2005 r. ARR udzielała zainteresowanym podmiotom
informacji, że mechanizm ten został już zniesiony przez przepisy wspólnotowe, wobec czego
Agencja nie będzie przyznawała wsparcia z tytułu wykorzystania oliwy z oliwek
w przetwórstwie. Biorąc pod uwagę powyższe, brak jest działań w toku dotyczących zarówno
rynku jedwabników, jak i oliwy z oliwek.
Zmiana brzmienia art. 40c ust. 2 ma na celu ujednolicenie przepisów dotyczących
definicji działki rolnej i dostosowanie ich do przepisów ustawy z dnia 26 stycznia 2007 r.
o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego (Dz. U. Nr 35, poz. 217, z późn.
zm.). W odniesieniu do zmiany zaproponowanej w art. 40c ust. 3 należy wskazać, że
z obowiązujących przepisów ustawy nie wynika jednoznacznie obowiązek zakupu materiału
siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany od przedsiębiorców wpisanych do rejestru
przedsiębiorców dokonujących obrotu materiałem siewnym w rozumieniu przepisów ustawy
o swobodzie działalności gospodarczej lub wpisanych do prowadzonego przez
wojewódzkiego inspektora ochrony roślin i nasiennictwa rejestru podmiotów prowadzących
obrót materiałem siewnym wytworzonym we własnym gospodarstwie określony w art. 54
i art. 54a ustawy z dnia 26 czerwca 2003 r. o nasiennictwie (Dz. U. z 2007 r. Nr 41, poz. 271,
z późn.zm.). W związku z powyższym słusznym wydaje się doprecyzowanie tego obowiązku
w ustawie wprowadzającej dopłaty do materiału siewnego, aby jej przepisy były bardziej
przejrzyste dla beneficjentów – producentów rolnych. Wprowadzone zmiany uwzględniają
sytuację, w której przedsiębiorca wpisany do rejestru przedsiębiorców w rozumieniu
przepisów o nasiennictwie używa do siewu materiału siewnego wytworzonego na podstawie
umowy kontraktacyjnej, w odróżnieniu od podmiotu wpisanego do rejestru rolników, który
może prowadzić obrót jedynie materiałem siewnym wytworzonym we własnym
gospodarstwie. Ponadto terminologię dostosowano do przepisów ustawy o nasiennictwie.
Brak przepisów regulujących zakres udzielania pomocy do materiału siewnego
przeznaczonego na uprawę roślin wspomagających inne uprawy powoduje, iż Agencja
odpowiedzialna za właściwe przyznawanie pomocy, a tym samym dysponowanie środkami
12
budżetowymi, nie jest wyposażona w instrumenty, które umożliwiałyby eliminowanie
nieuczciwych praktyk. W oparciu o doświadczenia uzyskane z kontroli przeprowadzonych
u beneficjentów w latach 2007 i 2008 należy stwierdzić, że w przypadku braku zasiewów
producenci rolni tłumaczą się, że zakupiony materiał siewny wykorzystali jako roślinę
poplonową bądź przedplonową, która została już usunięta z pola. Przedmiotowe dopłaty
miały na celu wsparcie rolników, którzy korzystają z materiału siewnego kategorii elitarny
lub kwalifikowany, niemniej jednak niezrozumiały wydaje się fakt, iż nasiona o wysokiej
jakości są zużywane przez rolników jako rośliny wspomagające w uprawie innych roślin.
Szczególnie że wysokie koszty zakupu materiału siewnego kategorii elitarny lub
kwalifikowany są przeszkodą dla wielu rolników w jego nabyciu i tym samym powodują
ograniczenie zużycia kwalifikowanego materiału siewnego w gospodarstwach rolnych. Z tego
względu wprowadzenie w art. 40c ust. 3a wydaje się uzasadnione.
Zmiana ust. 5 w art. 40c wiąże się z faktem, że obowiązujący przepis odwołuje się
wprost do przepisów rozporządzenia Komisji (WE) 1860/2004 z dnia 6 października 2004 r.
w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy w ramach zasady de
minimis dla sektora rolnego i sektora rybołówstwa (Dz. Urz. UE L 325 z 28.10.2004, str. 4
z późn. zm.), które zostało uchylone rozporządzeniem Komisji (WE) nr 1535/2007 z dnia
20 grudnia 2007 r. w sprawie zastosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do
pomocy de minimis w sektorze produkcji rolnej (Dz. Urz. UE L 337 z 21.12.2007, str. 35). Z
uwagi na krótki okres obowiązywania przepisów prawa wspólnotowego w tym przedmiocie
(zgodnie z art. 7 rozporządzenia (WE) nr 1535/2007 stosuje się je od dnia 1 stycznia 2008 r.
do dnia 31 grudnia 2013 r.), wskazane jest sformułowanie ogólnego odesłania do przepisów
rozporządzeń normujących zasady udzielania pomocy o charakterze pomocy de minimis
w rolnictwie, bez odwoływania się do konkretnych rozporządzeń. Z uwagi na to, że
w niniejszym zakresie obowiązuje jedno rozporządzenie wspólnotowe, nie spowoduje to
trudności po stronie beneficjentów w zakresie zapoznania się ze stosownymi przepisami
prawa.
Odnosząc się do uwagi Ministra Finansów zawartej w piśmie z dnia 17 października 2008 r.,
znak: RR6/0310/31-1/CDZ/08/1053, odnośnie uzupełnienia w art. 40c ust. 6 ustawy
o

Agencji Rynku Rolnego i organizacji niektórych rynków rolnych upoważnienia
ustawowego do określania przez Radę Ministrów, w drodze rozporządzenia, stawek dopłat do
1 ha powierzchni gruntów ornych obsianych lub obsadzonych materiałem siewnym kategorii
elitarny lub kwalifikowany o termin wydawania ww. rozporządzenia, tj. corocznie, uważa się
13
za zasadne zachowanie zapisu w art. 40c w dotychczasowej formie. Dopłaty z tytułu zużytego
do siewu lub sadzenia materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany zostały
wprowadzone w związku z niezwykle niską, najniższą w Europie, wymianą materiału
siewnego przez rolników, co powoduje ograniczone wdrażanie postępu biologicznego
w rolnictwie. Udział kwalifikowanego materiału zbóż w produkcji wynosi około 8 %,
w produkcji ziemniaków udział kwalifikowanych sadzeniaków wynosi poniżej 4 %, podczas
gdy w Europie udział kwalifikowanego materiału siewnego w produkcji wynosi od 30 do
80 %. Jednocześnie kwalifikowany materiał siewny stanowi jedno z najważniejszych źródeł
dochodu stacji hodowli roślin w Polsce, a uzyskane zyski są przeznaczane na tworzenie
nowych odmian. Nie uważa się za zasadne dokonywanie corocznie zmiany wielkości stawki,
ponieważ, szczególnie w
przypadku jej zmniejszenia, nastąpi spadek zainteresowania
producentów rolnych zakupem materiału siewnego i zaplanowana kwota dotacji na dany rok
może nie zostać wykorzystana. Dodatkowym utrudnieniem w planowaniu wysokości stawek
oraz kwot niezbędnych na pokrycie dopłat jest fakt, że w przypadku pomocy de minimis
trudno jest przewidzieć, kiedy zostanie wyczerpany krajowy oraz indywidualny limit pomocy.
Zmiana brzmienia art. 40d ust. 3 wprowadza uproszczenie i ujednolicenie okresu,
z którego mogą pochodzić dokumenty dołączane do wniosku. Uwzględnia również
zachodzące zmiany w agrotechnice roślin zbożowych.
Zaproponowane zmiany mają również na względzie zabezpieczenie przed
nieuzasadnionym przyznaniem dopłat do materiału siewnego przez precyzyjne określenie
w treści ustawy okresu czasu, z którego powinny pochodzić żądane dokumenty.
Uzupełnienie brzmienia przepisów art. 40d przez dodanie ust. 4a wiąże się z tym, że
przepisy § 3 ust. 2 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 5 lipca 2007 r.
w sprawie szczegółowych zasad prowadzenia dokumentacji dotyczącej materiału siewnego
oraz zakresu i terminów składania informacji o obrocie materiałem siewnym (Dz. U. Nr 133,
poz. 928) w przypadku mieszanek materiału siewnego zwalniają prowadzącego obrót
materiałem siewnym z obowiązku umieszczania w dokumentach sprzedaży informacji
o gatunku, odmianie, kategorii i stopniu kwalifikacji materiału siewnego. Rozbieżność
między ww. rozporządzeniem a ustawą powoduje dodatkowe obciążenie dla producentów
rolnych, którzy są zmuszeni do uzyskiwania korekt faktur (prawidłowo wystawionych
w rozumieniu przepisów ustawy o nasiennictwie) w tym zakresie.
Dodanie przepisu ust. 5a w art. 40d ma na celu doprecyzowanie, w jakich sytuacjach
Agencja jest zobligowana do ponownego ustalenia wysokości dopłaty oraz uniknięcia
14