Rządowy projekt ustawy - Prawo geologiczne i górnicze

-45-
§ 273. Każdy otwór, w zależności od przeznaczenia, wyposaża się w sposób określony w do-
kumentacji odwiertu oraz w numer otworu umieszczony w widocznym miejscu.
§ 274. Otwór eksploatacyjny powinien być uzbrojony w sposób umożliwiający:
1) doprowadzenie wody technologicznej do złoża;
2) odbiór wytopionej siarki ze złoża na powierzchnię.
§ 275. Pozostawianie otworów z niezabezpieczonymi wylotami kolumn rurowych, w szcze-
gólności po zakończeniu prowadzonych prac wiertniczych, renowacyjnych i rekonstrukcyjnych,
jest niedopuszczalne.
§ 276. 1. Rurociągi przeznaczone do transportu gorących mediów skutecznie izoluje się przed
możliwością poparzenia ludzi.
2. Rurociągi przeznaczone do transportu cieczy technologicznych oraz wód złożowych w miej-
scach krzyżowania się z drogami kopalnianymi zabezpiecza się przed uszkodzeniem.
§ 277. Główne rurociągi służące do przesyłania substancji technologicznych numeruje się i
oznakowuje w miejscach zainstalowania głównej armatury odcinającej w sposób pozwalający na
ich identyfikację.
§ 278. 1. Próby szczelności oraz próby ciśnieniowe instalacji i urządzeń technologicznych wy-
konywane podczas ich montażu przeprowadzają wykonawcy tych instalacji, w obecności osób
wyznaczonych przez kierownika ruchu zakładu górniczego.
2. Próby, o których mowa w ust. 1, przeprowadza się przed wykonaniem powłok antykorozyj-
nych i ciepłochronnych; z przeprowadzonych prób sporządza się protokół.
§ 279. Przegląd instalacji gazowych, instalacji sprężonego powietrza, zaworów redukcyjnych i
szybko zamykających oraz innych urządzeń wykonuje się zgodnie z ustaleniami kierownika ruchu
zakładu górniczego.
§ 280. Prace wewnątrz kotłów wykonuje się tylko po ich odłączeniu i zabezpieczeniu zaślep-
kami wszystkich połączeń kotła z instalacjami lub urządzeniami.
§ 281. Konstrukcję i sposób uzbrojenia otworów dostosowuje się do stwierdzonej wierceniami
głębokości zalegania spągu i budowy serii chemicznej złoża.
§ 282. Kompensację naprężeń kolumn eksploatacyjnych, powodowanych czynnikami termicz-
nymi i procesem osiadania nadkładu, zapewnia się, stosując odpowiednią konstrukcję więźby ru-
rowej bądź teleskopową konstrukcję tych kolumn.
§ 283. Przed każdym włączeniem otworu do eksploatacji powinna być sprawdzona drożność
kolumny zasilającej i wydobywczej.
§ 284. Włączenie otworu do eksploatacji wymaga decyzji kierownika ruchu zakładu górnicze-
go.
§ 285. 1. Sposób wykonania zabiegów intensyfikacji przepływu poprzez udrożnienie kolumn
rur lub przestrzeni międzyrurowej i strefy przyotworowej ustala kierownik ruchu zakładu górni-
czego.
2. Prace związane z udrożnieniem kolumn eksploatacyjnych, wymagające demontażu więźby
rurowej otworu, prowadzi się pod bezpośrednim nadzorem osoby dozoru ruchu.

- 46 -

§ 286. 1. Parametry wody technologicznej, podawanej do grzania złoża, mierzone w sterowni,
określa kierownik ruchu zakładu górniczego.
2. W przypadkach szczególnych, wymagających zestalenia płynnej siarki w otworze dla opa-
nowania wypływu mieszaniny siarkowo-wodnej uszkodzoną więźbą rurową, dopuszcza się tło-
czenie do otworu będącego w eksploatacji wody o temperaturze niższej od temperatury topnienia
siarki.
§ 287. Wstępne grzanie złoża oraz sposób uruchomienia i prowadzenia eksploatacji określa się
w instrukcjach technologicznych zatwierdzonych przez kierownika ruchu zakładu górniczego.
§ 288. 1. W uzasadnionych przypadkach dopuszcza się tłoczenie wody technologicznej do
otworu kolumną techniczną rur okładzinowych, których but posadowiony jest powyżej serii pro-
duktywnej.
2. Przypadek grzania otworu, o którym mowa w ust. 1, odnotowuje się w raporcie zmiano-
wym.
§ 289. 1. Otwór eksploatacyjny włącza się do systemu kontrolno-pomiarowego, począwszy od
rozpoczęcia wstępnego grzania złoża, aż do wyłączenia otworu z eksploatacji.
2. Dopuszcza się odstąpienie od indywidualnego opomiarowania otworu i wykonywania po-
miaru bilansowego w okresie remontu lub wymiany urządzeń pomiarowych danego otworu.
3. Zasady obserwacji, kontroli i pomiarów, o których mowa w ust. 1 i 2, określają wytyczne
technologiczne węzła eksploatacji.
§ 290. 1. Stan techniczny więźby rurowej otworu włączonego do ruchu, wraz z osprzętem i
przynależną instalacją, poddaje się systematycznym oględzinom, a usterki niezwłocznie likwiduje;
o wyłączeniu otworu z ruchu decyduje kierownik działu ruchu, wyznaczony przez kierownika
ruchu zakładu górniczego.
2. Przed wyłączeniem otworu z ruchu sporządza się protokół, który zatwierdza kierownik ru-
chu zakładu górniczego.
§ 291. 1. W przypadku gdy otwór eksploatacyjny po wyłączeniu z ruchu nie jest przeznaczony
do innych zadań, powinien być zlikwidowany.
2. Przeznaczenie otworu po jego wyłączeniu z ruchu określa się w protokole, o którym mowa
w § 290 ust. 2.
3. Poszczególne pola eksploatacyjne lub ich części, po rozliczeniu zasobów, mogą być wyłą-
czone z eksploatacji z przeznaczeniem terenu do dalszej działalności przemysłowej lub rekultywa-
cji.
4. O wyłączeniu z eksploatacji pola lub jego części po uzyskaniu ustalonego stopnia wykorzy-
stania zasobów złoża w ich granicach decyduje kierownik ruchu zakładu górniczego.
§ 292. 1. Zakres i system oddziaływania na warunki hydronaporowe dla rejonów eksploatacyj-
nych określa służba geologiczna zakładu górniczego w uzgodnieniu z właściwymi działami ruchu
zakładu górniczego.
2. W uzgodnieniach, o których mowa w ust. 1, w szczególności uwzględnia się:
1) natężenie prowadzenia eksploatacji i związanego z nią poziomu zasilania złoża wodą techno-
logiczną w danym rejonie,



-47-
2) warunki hydrogeologiczne złoża w danym rejonie,
3) zapewnienie ciśnienia wód złożowych wymaganego potrzebami eksploatacji,
4) przeciwdziałanie niezamierzonym wypływom wód złożowych na powierzchnię oraz przedo-
stawaniu się ich do chronionych horyzontów wodonośnych,
5) ukierunkowanie przepływu wód, poprzez oddziaływanie hydrauliczne systemem barier repre-
syjnych i depresyjnych w celu podgrzewania złoża oraz odbioru wód dla celów eksploatacyj-
nych w układzie zamkniętego obiegu wód.
§ 293. 1. Maksymalną temperaturę odbieranych wód złożowych z poszczególnych otworów
odprężających określa służba geologiczna zakładu górniczego w uzgodnieniu ze służbą eksploata-
cyjną zakładu górniczego.
2. Przy określaniu temperatury, o której mowa w ust. 1, uwzględnia się:
1) potrzeby termicznego udrażniania złoża o niskim współczynniku filtracji na przedpolu eksplo-
atacji;
2) minimalizowanie strat cieplnych w warunkach dobrej filtracji złoża;
3) wymagania technologiczne procesu podgrzewania wód złożowych przy zamkniętym obiegu
tych wód, zapewniające bezpieczeństwo ruchu i pracowników.
§ 294. 1. Stwierdzony na powierzchni niezamierzony wypływ wody, który może mieć bezpo-
średni związek z horyzontem wód złożowych, bez względu na to, gdzie się pojawił, natychmiast
zgłasza się osobie dozoru ruchu i odnotowuje w raporcie zmianowym.
2. Osoba dozoru ruchu zabezpiecza rejon wypływu wody przez jego ogrodzenie, oznakowanie
tablicami ostrzegawczymi i oświetlenie w porze nocnej, a także powiadamia o powstałym zagro-
żeniu obsługę pracującą w tym rejonie na danej zmianie i osobę dozoru ruchu przejmującą zmianę.
3. Dopuszcza się możliwość nieoświetlenia rejonu wypływu wody; decyzję w tej sprawie po-
dejmuje kierownik ruchu zakładu górniczego.
§ 295. 1. Sposób postępowania w przypadku awarii eksploatacyjnej lub erupcji ustala kierow-
nik ruchu zakładu górniczego.
2. Likwidację awarii eksploatacyjnych i erupcji wykonuje się zgodnie z planem likwidacji
awarii albo erupcji, zatwierdzonym przez kierownika ruchu zakładu górniczego.
§ 296. 1. Osoby zatrudnione przy zabezpieczaniu miejsca awarii eksploatacyjnej albo erupcji,
w szczególności przy prowadzeniu prac likwidacyjnych tych zjawisk, powinny posiadać wymaga-
ne kwalifikacje oraz stosować niezbędny sprzęt ochrony indywidualnej i odzież ochronną.
2. Prace związane z likwidacją awarii eksploatacyjnych i erupcji wykonuje się pod bezpośred-
nim nadzorem osoby dozoru ruchu wyznaczonej przez kierownika ruchu zakładu górniczego.
§ 297. 1. W układach otworów odbioru lub zatłaczania wód prowadzi się bilansowe pomiary
ilości wód, a w układzie zatłaczania także ciśnienia tłoczenia tych wód.
2. Wtłaczanie do złoża płynów innych niż woda złożowa, woda technologiczna lub powietrze
technologiczne wykonuje się na podstawie projektu technicznego zatwierdzonego przez kierowni-
ka ruchu zakładu górniczego po uzyskaniu pozwolenia na zasadach i w trybie określonych w art. 9
ust. 1 pkt 14 lit. e, ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. ― Prawo wodne.
3. Przepisu ust. 2 nie stosuje się do uszczelniania rur okładzinowych, likwidacji zjawisk erup-
cyjnych oraz awarii i komplikacji wiertniczych.

- 48 -

§ 298. 1. W otworach obserwacyjnych prowadzi się obserwacje, pomiary i badania, ustalające
poziom ciśnienia wód, a w zależności od potrzeb, skład chemiczny tych wód i ich temperaturę.
2. Obserwacje i pomiary prowadzi się także w wyznaczonych punktach udostępniania i użyt-
kowania wód czwartorzędowych i trzeciorzędowych, leżących w obrębie przewidywanej strefy
zasięgu wpływów eksploatacji.
3. Pierwsze pomiary i badania w otworach i punktach określonych w ust. 2 wykonuje się przed
rozpoczęciem eksploatacji złoża w celu ustalenia stanu wyjściowego.
§ 299. 1. Wszystkie otwory obserwacyjne, studnie i źródła naturalne objęte obserwacjami, po-
miarami i badaniami powinno się nawiązać do niwelacji sieci państwowej i nanieść na mapy sytu-
acyjno-wysokościowe, a także wykazać w ewidencji uzbrojenia terenu oraz na mapie zasadniczej,
prowadzonych na podstawie przepisów prawa geodezyjnego i kartograficznego.
2. Sposób, zakres i częstotliwość przeprowadzania obserwacji, pomiarów i badań oraz sposób
ich ewidencjonowania określa kierownik ruchu zakładu górniczego.
§ 300. Urządzenia ciśnieniowe, służące do oczyszczania siarki, mogą być dopuszczone do
użytkowania po spełnieniu wymagań określonych w odrębnych przepisach.
§ 301. Przy pracach związanych z oczyszczaniem siarki, jej rozlewaniem i zestalaniem na
składowiskach zachowuje się szczególne środki ostrożności w celu uniknięcia poparzenia płynną
siarką.
§ 302 1. Siarkę w stanie płynnym składuje się w przystosowanych do tego celu zbiornikach,
wyposażonych w przyrządy do pomiaru jej temperatury i poziomu.
2. Siarkę w stanie stałym składuje się na przystosowanych do tego celu składowiskach, zgod-
nie z zasadami określonymi w dokumentacji techniczno-technologicznej zatwierdzonej przez kie-
rownika ruchu zakładu górniczego.
§ 303. W przypadku stosowania przenośnika taśmowego lub ciągu przenośników taśmowych o
długości przekraczającej 150 m w miejscach przechodzenia osób powinny być zabudowane przej-
ścia w poprzek trasy.
§ 304. 1. Przy prowadzeniu eksploatacji siarki metodą otworową wymagane jest posiadanie
odpowiednich urządzeń przeciwpożarowych.
2. Wymagania przeciwpożarowe dla obiektów i urządzeń zakładu górniczego określają in-
strukcje technologiczne, techniczno-eksploatacyjne lub remontowe.
3. Kierownik ruchu zakładu górniczego organizuje służbę przeciwpożarową do sprawowania
nadzoru prewencyjnego oraz wykonywania zadań operacyjno-technicznych.
§ 305. 1.W kopalniach siarki sterownie eksploatacyjne wyposaża się w aparaturę do utylizacji
siarkowodoru.
2. Kierownik ruchu zakładu górniczego określa zasady nadzoru nad sprawnością aparatury
określonej w ust. 1 oraz monitoringiem utylizacji siarkowodoru.
Rozdział 10
Wydobywanie soli otworami wiertniczymi
§ 306. Projekt techniczny wydobywania soli otworami wiertniczymi w szczególności określa:



-49-
1) grubość filarów brzeżnych międzykomorowych, wzajemne odległości między poszczególnymi
odwiertami oraz miąższość warstw skalnych stanowiących półkę ochronną ponad komorami;
2) wielkość przewidywanych osiadań powierzchni pola otworowego;
3) sposób odprowadzania i gromadzenia solanki o pełnym nasyceniu, wypływającej z komór na
skutek przestrzennego zaciskania komór oraz z innych przyczyn w całym procesie eksploata-
cji;
4) wytyczne wypełniania komór eksploatacyjnych;
5) wymaganą aparaturę kontrolno-pomiarową, pozwalającą na bieżącą kontrolę wielkości ciśnień
obiegów wody, solanki i oleju oraz na określanie wielkości wydobycia i ubytku zasobów;
6) wielkość dopuszczalnego ciśnienia cieczy na głowicy odwiertów, wynikającego z oporów
przepływu w całym układzie eksploatacyjnym, przy uwzględnieniu dopuszczalnego ciśnienia
szczelinowania górotworu;
7) klasyfikację zasobów bilansowych złoża do zasobów przemysłowych, nieprzemysłowych
i strat.
§ 307. 1. Podczas wiercenia na polu otworowym odwiertów badawczych i eksploatacyjnych
wykonuje się badania dla określenia:
1) głębokości zalegania warstw wodonośnych oraz pakietów izolujących w nadkładzie;
2) składu chemicznego i ciśnienia hydrostatycznego oraz wydajności wód nasycających prze-
puszczalne warstwy nadkładu złoża soli;
3) głębokości zalegania oraz miąższości warstw soli w serii solnej złoża, rodzajów warstw roz-
dzielających warstwy soli i stopnia zanieczyszczenia warstw soli oraz zasolenia warstw ila-
stych;
4) wielkości ciśnienia szczelinowania warstw w górnej części serii solnej (w złożach pokłado-
wych) po każdym rurowaniu.
2. Wykonując badania, o których mowa w ust. 1, w pokładowym złożu soli tektonicznie zabu-
rzonym co najmniej 10% odwiertów przewidzianych do wykonania odwierca się z pełnym rdze-
niowaniem.
3. Zakres rdzeniowania otworów badawczych, wierconych na złożu soli typu wysadowego,
ustala służba geologiczna zakładu górniczego.
§ 308. Przekazanie odwiertu do eksploatacji wymaga sporządzenia protokołu, który w szcze-
gólności powinien zawierać:
1) raporty wiertnicze, w których należy ująć zwłaszcza stwierdzone zasypy, obwały ścian i opa-
danie przewodu w trakcie wiercenia;
2) projekty i protokoły cementowań oraz badań skuteczności zacementowania rur okładzinowych,
prac wykonanych w odwiercie a także wyniki przeprowadzanych badań, mających wpływ na
przyszłą eksploatację danym odwiertem;
3) schemat konstrukcji odwiertu, wraz z uzbrojeniem podziemnym i naziemnym.
§ 309. W zakładzie górniczym sporządza się:
1) dokumentację techniczną otworów, która powinna w szczególności określać:
a) konstrukcję otworu,
b) uzbrojenie otworu do eksploatacji,
c) przekrój geologiczny otworu, z wyznaczeniem stref przeznaczonych do eksploatacji,