Rządowy projekt ustawy - Prawo geologiczne i górnicze

Załącznik nr 2
INSTALOWANIE, EKSPLOATACJA I KONTROLA MASZYN, URZ DZE I SIECI
ELEKTROENERGETYCZNYCH ORAZ OCHRONA PRZECIWPORA ENIOWA
W ODKRYWKOWYCH ZAKŁADACH GÓRNICZYCH
WYDOBYWAJ CYCH W GIEL BRUNATNY
CZ
Ć I
Instalowanie, eksploatacja i kontrola maszyn, urządzeń i sieci elektroenergetycznych
1. Określenia
1.1. Maszyny i urządzenia ze względu na charakter pracy dzielą się na:
1) stałe — ustawione w osobnych, przeznaczonych dla nich pomieszczeniach o budowie
uniemożliwiającej ich przemieszczanie,
2) przewoźne i przenośne — mające budowę przystosowaną do łatwej częstej zmiany miejsca
pracy,
3) ruchome — zmieniające swoje położenie podczas pracy. Są to urządzenia wydobywcze,
przenośniki lub przesuwne (przestawiane) urządzenia elektroenergetyczne bez własnego,
miejscowego uziomu,
4) ręczne — są to urządzenia ruchome trzymane podczas pracy w rękach.
1.2. Przez wymienionego w załączniku kierownika działu rozumie się kierownika działu ruchu
zakładu górniczego odpowiedzialnego za prowadzenie ruchu urządzeń elektroenergetycznych.
W przypadku braku takiego działu ruchu w schemacie organizacyjnym zakładu górniczego jego
obowiązki wypełnia kierownik ruchu zakładu górniczego.
2. Układy sieci rozdzielczych oraz instalacji elektroenergetycznych o napięciu znamionowym do
1 kV prądu przemiennego lub 1500 V prądu stałego
2.1. W sieciach o układzie IT zainstalowanych na maszynach górniczych i przenośnikach urządzenie
do stałej kontroli stanu izolacji sieci powinno działać na wyłączenie. W przypadkach stałej
obsługi obiektów dopuszcza się działanie urządzenia na sygnalizację akustyczną i optyczną.
3. Instalowanie i eksploatacja maszyn, urządzeń i sieci elektroenergetycznych
3.1. Urządzenia pod względem budowy powinny być dobrane do warunków środowiskowych oraz
instalowane tak aby zapewnione było bezpieczeństwo obsługi.
3.1.1. Budowę, przebudowę oraz modernizację sieci elektroenergetycznych prowadzi się wyłącznie
na podstawie dokumentacji technicznej zatwierdzonej w obowiązującym trybie.
3.2. Urządzenia elektroenergetyczne.
3.2.1. Urządzenia elektroenergetyczne mogą być ustawione w pomieszczeniach i przestrzeniach
ogólnie dostępnych, jeżeli są zabezpieczone przed dotykiem bezpośrednim.
3.2.2. Stacje elektroenergetyczne napowietrzne powinny posiadać ogrodzenie zewnętrzne. Wymóg
ten nie dotyczy stacji obudowanych i transformatorów z obudowanymi izolatorami oraz stacji
słupowych.
3.2.3. Rezystancja izolacji instalacji (maszyn i urządzeń oraz kabli i przewodów) nie powinna być
mniejsza niż 500 Ω/V napięcia roboczego.

37
3.2.4. Instalacje oświetlenia stałego powinny być zasilane prądem przemiennym o napięciu do
400/230 V. Oprawy oświetleniowe zainstalowane na maszynach, przenośnikach i innych
urządzeniach podlegających drganiom powinny być zaopatrzone w amortyzatory łagodzące
wstrząsy oraz być zabezpieczone przed spadnięciem.
3.2.5. Szerokość przejścia w stacjach elektroenergetycznych powinna być nie mniejsza niż 0,8 m.
3.2.6. Nowo budowane rozdzielnice powinny posiadać wykonanie łukoochronne, zabezpieczające
obsługę przed działaniem łuku powstałego w wyniku zwarcia wewnętrznego. W
rozdzielnicach tych należy stosować wyłączniki bezolejowe.
3.2.7. Rozdzielnice powinny posiadać aktualne schematy ideowe, podane wartości zabezpieczeń
oraz przekrojów kabli i przewodów.
3.2.8. Dla każdej stacji prowadzi się książkę, do której pracownicy ruchu elektrycznego powinni
wpisywać wyniki przeprowadzonych okresowych oględzin, przeglądów, kontroli, wszystkie
dokonane czynności łączeniowe oraz opisy prac wykonanych w stacji. W stacjach ze stałą
obsługą prowadzi się dziennik, w którym odnotowuje się wskazania przyrządów
pomiarowych według wzoru ustalonego przez kierownika działu.
3.3. Kable i przewody.
3.3.1. Przewody oponowe nie mogą być narażone na uszkodzenia mechaniczne. W szczególności
niedopuszczalne jest:
a) układanie przewodów oponowych w ziemi lub ich zasypywanie,
b) przejeżdżanie przez przewody oponowe,
c) układanie przewodów oponowych w sposób nieuporządkowany, tworząc pętle, zagięcia i
łuki o mniejszych niż dopuszczalne dla danego przewodu promienie gięcia,
d) przekraczanie dopuszczalnych sił rozciągających.
3.3.2. W miejscach skrzyżowań przewodów oponowych z trasami komunikacyjnymi przewody te
prowadzi się na specjalnych konstrukcjach wsporczych lub odpowiednio wykonanych i
zabezpieczonych przed uszkodzeniem przepustach.
3.3.3. Przewody ochronne oraz żyły ochronne przewodów oponowych powinny być przynajmniej
raz w roku kontrolowane pod względem ich ciągłości.
3.3.4. Łączenie i naprawy przewodów i kabli mogą być wykonywane według zasad ujętych w
instrukcji zatwierdzonej przez kierownika działu. Sprzęgła i szafy łączeniowe powinny być
trwale oznakowane tablicami ostrzegawczymi.
3.3.5. Kable i przewody tworzące sieć prądu przemiennego nie powinny być prowadzone wspólnie z
kablami zasilającymi urządzenia przewodowej trakcji elektrycznej oraz kablami stanowiącymi
linie spawalnicze.
3.3.6. Łączenie lub rozłączanie sprzęgników w obwodach instalacji elektrycznych pod napięciem
jest niedopuszczalne.
3.3.7. Przewody zasilające urządzenia, które mogą stale być zanurzone w wodzie, powinny być do
tego przystosowane. Przystosowanie to powinno być wykazane odpowiednim atestem.
4. Kontrole maszyn, urządzeń i sieci elektroenergetycznych
4.1. Maszyny, urządzenia i sieci podlegają okresowym kontrolom według zasad i w terminach
ustalonych w instrukcji szczegółowej, zatwierdzonej przez kierownika działu, opracowanej w
oparciu o dokumentacje techniczno-ruchowe eksploatowanych maszyn i urządzeń. Kierownik
działu powinien ustalić liczbę i wzór książek kontrolnych oraz zakres dokonywania zapisów
pokontrolnych.

38
4.2. Urządzenia elektroenergetyczne po każdorazowym ich zabudowaniu i zmianie sposobu zasilania
powinny być odebrane przez wyznaczoną osobę dozoru ruchu elektrycznego ze szczególnym
uwzględnieniem doboru i nastawienia zabezpieczeń.
4.3. Pomiarów rezystancji izolacji instalacji elektroenergetycznych dokonuje się:
1) przed oddaniem do ruchu nowego urządzenia lub sieci i po naprawie,
2) nie rzadziej niż co 1 rok, na eksploatowanych na otwartym powietrzu lub w pomieszczeniach
o wilgotności względnej wyższej od 75% o temperaturze powietrza wyższej od +35° C lub w
pomieszczeniach zapylonych,
3) nie rzadziej niż co 5 lat, na eksploatowanych w pozostałych pomieszczeniach.
4.4. Urządzenia wyposażone w samoczynną kontrolę stanu izolacji nie wymagają okresowych
pomiarów stanu izolacji. Wymagana jest wówczas kontrola działania w terminach
wyznaczonych przez kierownika działu, jednak nie rzadziej niż raz na miesiąc należy sprawdzić
funkcjonalnie działanie układu.
4.5. Pomiary rezystancji uziemień prowadzi się:
1) przed oddaniem do ruchu nowego urządzenia lub sieci,
2)
nie rzadziej niż co 5 lat oraz po zmianie warunków powodujących wzrost prądów
uziomowych,
4.6. Sprawdzenia wartości nastawionych zabezpieczeń dokonuje się nie rzadziej niż co 5 lat, a
sprawdzenia funkcjonalności zabezpieczeń — nie rzadziej niż co 12 miesięcy.
CZ
Ć II
Ochrona przeciwporażeniowa w urządzeniach elektroenergetycznych
1. Ochrona przeciwporażeniowa w urządzeniach o napięciu znamionowym do 1 kV
1.1. Konstrukcję stalową stacji napędowych przenośników łączy się z uziemioną konstrukcją
przewoźnych bądź przesuwnych, umieszczonych poza przenośnikiem, stacji zasilających te
przenośniki. Połączenia wykonuje się co najmniej w dwóch miejscach za pomocą płaskowników
lub linek stalowych o przekroju nie mniejszym niż 100 mm2. Zamiast jednego z tych dwóch
połączeń dopuszcza się wykorzystanie żył ochronnych w przewodzie lub kablu zasilającym, o
ile łączny przekrój żył ochronnych jest nie mniejszy niż 25 mm2.
1.2. Człony konstrukcji przenośników, na których zainstalowane są urządzenia, kable lub przewody
nieekranowane, łączy się elektrycznie zgodnie z § 146 rozporządzenia.
1.3. Metalowych obudów (części przewodzących dostępnych) urządzeń elektroenergetycznych
zainstalowanych na maszynach górniczych i przenośnikach można nie łączyć oddzielnym
przewodem ochronnym z metalowymi częściami konstrukcyjnymi maszyn górniczych i
przenośników, jeżeli istnieje skuteczne przewodzące połączenie tych części poprzez
powierzchnie styku. Wystarczającym jest połączenie śrubowe zabezpieczone przed
samopoluzowaniem.
1.4. Jeżeli na ruchomych częściach maszyn górniczych niespełniających funkcji przewodu
ochronnego są ułożone kable lub przewody nieekranowane, części te chroni się przed dotykiem
pośrednim. Ochronę wykonuje się przez połączenie tych części z przewodem ochronnym sieci
zasilającej.
1.5. Gniazda wtyczkowe (obwody z gniazdami wtyczkowymi) zainstalowane na ruchomych
maszynach górniczych zasila się przez wyłączniki różnicowoprądowe o znamionowym
różnicowym prądzie wyzwalającym nieprzekraczającym 0,03 A.

39
1.6. Jeżeli agregat prądotwórczy nie jest zabudowany na ruchomej maszynie górniczej, lecz porusza
się samodzielnie lub wraz z ruchomą maszyną górniczą (jest z nią połączony mechanicznie), to
powinno być wykonane dodatkowe, niezależne od żyły ochronnej zawartej w przewodzie
zasilającym maszynę połączenie wyrównawcze między częściami przewodzącymi dostępnymi
agregatu i zasilanej z niego maszyny górniczej. Połączenie to należy wykonać przewodem
miedzianym o przekroju co najmniej równym przekrojowi żyły fazowej przewodu zasilającego,
lecz nie mniejszym niż 16 mm2. Przewód ten powinien być przewodem giętkim II rodzaju (o
zwiększonej giętkości). W przypadku zastosowania przewodu izolowanego sprawdza się jego
ciągłość przed przyłączeniem agregatu.


40
U Z A S A D N I E N I E
projektu rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie w sprawie prowadzenia ruchu
odkrywkowych zakładów górniczych


I. Uwagi
wprowadzające.
1. Na bazie przepisów rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 17 czerwca 2002 r. w sprawie
bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia
przeciwpożarowego w odkrywkowych zakładach górniczych wydobywających kopaliny
podstawowe opracowano projekt rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie
szczegółowych zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu, racjonalnej
gospodarki złożem i ochrony środowiska oraz specjalistycznego zabezpieczenia
przeciwpożarowego związanego z ruchem w odkrywkowych zakładach górniczych dotyczący
wszystkich rodzajów odkrywkowych zakładów górniczych. W związku z odstąpieniem od
podziału na kopaliny podstawowe i pospolite przedstawionym w nowym projekcie ustawy
Prawo geologiczne i górnicze projektowane rozporządzenie uchyli dwa obowiązujące
rozporządzenia:
- rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 17 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa
i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia
przeciwpożarowego w odkrywkowych zakładach górniczych wydobywających kopaliny
podstawowe,
- rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa
i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia
przeciwpożarowego w odkrywkowych zakładach górniczych wydobywających kopaliny
pospolite.
2. Projekt
rozporządzenia powstał w związku z projektowaną zmianą ustawy – Prawo geologiczne
i górnicze i ma na celu doprecyzowanie i uporządkowanie poruszanych zagadnień w oparciu
o kilkuletnie doświadczenia w stosowaniu obowiązujących rozporządzeń dla odkrywkowych
zakładów górniczych wydobywających kopaliny podstawowe oraz pospolite, a także usunięcie
niedociągnięć utrudniających prawidłową interpretację zapisów dotychczasowych rozporządzeń
oraz usunięcie barier w rozwoju „małych” zakładów górniczych.
3. W projekcie rozporządzenia zrezygnowano z ujmowania zagadnień dotyczących robót
strzałowych w odkrywkowych zakładach górniczych. Zaproponowano, by zostały one ujęte
w nowym rozporządzeniu w sprawie szczegółowych zasad przechowywania i używania
w zakładach górniczych środków strzałowych i sprzętu strzałowego. Wpłynie to na większą
przejrzystość przepisów związanych z szeroko pojętą tematyką robót strzałowych.
4. Zagadnienia dotyczące maszyn, urządzeń i obiektów budowlanych umieszczone w rozdziałach
„Przepisy ogólne” i „Roboty górnicze” rozporządzenia zgrupowano w nowym rozdziale
„Maszyny i urządzenia oraz obiekty budowlane”. Dodano nowy rozdział „Ochrona
środowiska”, w którym umieszczono zagadnienia ochrony środowiska i rekultywacji. Ponadto
zmieniono dotychczasową kolejność rozdziałów. Przyczyni się to do lepszej przejrzystości
przepisów.
5. Zagadnienia dotyczące eksploatacji złóż torfów leczniczych ujęto w rozdziale „Roboty
górnicze” z uwagi na podobieństwo prowadzenia eksploatacji do innych rodzajów eksploatacji
odkrywkowej. Odstąpiono od wymieniania rodzajów zanieczyszczeń, przed którymi należy